Inhoudsopgave
Week 1: Gehoorzaamheid aan de Wet................................................................................3
Hoorcollege 1 Week 1: Intro en Plato............................................................................................3
Hoorcollege 2 Week 1: Anarchisme...............................................................................................4
Plato – Crito..................................................................................................................................6
R. P. Wolff – In Defense of Anarchism...........................................................................................7
Week 2: Sociaal-contracttheorie.......................................................................................10
Hoorcollege 1 Week 2: Hobbes en Locke.....................................................................................10
Hoorcollege 2 Week 2: Rousseau.................................................................................................12
Hobbes – Leviathan.....................................................................................................................15
Locke – Second Treatise..............................................................................................................17
Rousseau – Het Maatschappelijk Verdrag...................................................................................18
Week 3: Liberalisme..........................................................................................................20
Hoorcollege 1 Week 3: Justice.....................................................................................................20
Hoorcollege 2 Week 3: Vrijheid volgens John Stuart Mill en Isaiah Berlin....................................22
Rawls – A Theory of Justice.........................................................................................................26
Mill – On Liberty..........................................................................................................................28
Week 4: Marxisme............................................................................................................30
Hoorcollege 1 Week 4: Economie en Politiek...............................................................................30
Hoorcollege 2 Week 4: Kritische Theorie, Ideologie & Kritiek......................................................34
Marx & Engels – Het Communistisch Manifest............................................................................36
Adorno – Culture Industry Reconsidered.....................................................................................38
Week 5: Macht.................................................................................................................39
Hoorcollege 1 Week 5: Poststructuralisme: Macht en Subjectiviteit............................................39
Hoorcollege 2 Week 5: Democratie en Macht, Habermas............................................................42
Foucault – Discipline, Toezicht en Straf.......................................................................................46
Jürgen Habermas – Three Normative Models of Democracy.......................................................47
Week 6: Multiculturalisme, Postcolonialisme en Feminisme..............................................48
Hoorcollege 1 Week 6: Multiculturalisme en Postcolonialisme...................................................48
Hoorcollege 2 Week 6: Feminisme: Sekse en Gender..................................................................51
Kymlicka – Multiculturalism........................................................................................................54
Beauvoir – De Tweede Sekse.......................................................................................................55
Week 7: Privacy en Politieke vs. Sociale Filosofie...............................................................56
Hoorcollege 1 Week 7: Privacy en de Publieke Sfeer...................................................................56
,Hoorcollege 2 Week 7: Politieke vs. Sociale Filosofie...................................................................58
Reiman – Driving to the Panopticon............................................................................................59
Raymond Geuss – Philosophy and Real Politics...........................................................................60
,Week 1: Gehoorzaamheid aan de Wet
Hoorcollege 1 Week 1: Intro en Plato
Paulus stelt dat je de overheid moet gehoorzamen, omdat de overheid Gods wil uitdraagt. Een risico
daarvan is dat de staat almachtig wordt en Lodewijk XIV zichzelf de staat kan noemen. Volgens
Socrates moet je gehoorzaam zijn, want:
- De stad zijn bestaan verschuldigd, omdat de (regels van de) stad ervoor heeft gezorgd dat
zijn ouders überhaupt konden trouwen en voor zijn onderwijs heeft gezorgd.
- Als je voor eigen rechter speelt, ondermijn je de gemeenschap (vigilantisme)
- Je hebt zelf ingestemd met de wetten, als je dat niet had gedaan had je ergens anders
kunnen gaan wonen (tacit consent)
- Zelfs als je jouw veroordeling onrechtvaardig vindt, dan is het nog steeds onrechtvaardig om
kwaad met kwaad te vergelden
- Een onrechtvaardig leven is niet de moeite waard geleefd te worden, wat er ook voor in de
plaats komt
, Hoorcollege 2 Week 1: Anarchisme
Politieke filosofie als zoektocht naar de ideale staat, zoals Plato? Maar hoezo moet je eigenlijk
uitgaan van een staat? Dat wordt bekeken door het anarchisme. Het fundamentele probleem:
- Het legitimiteitsvraagstuk, waarom zou je moeten gehoorzamen?
o Empirisch, wat zijn de oorzaken?
o Normatief, zijn er goede redenen voor gehoorzaamheid?
- Moeten we ons houden aan de wetten omdat het wetten zijn? Of ook om andere redenen? Is
er politieke verplichting? Drie antwoorden:
o Ja er is een onvoorwaardelijke, absolute plicht, er is geen reden voor verzet (Plato,
Kant)
o Ja er is zo’n plicht, maar die is voorwaardelijk en afhankelijk van het ontstaan en de
inhoud van de wet (Locke, die zegt dat er onder omstandigheden recht is voor
verzet)
o Nee er is niet zo’n plicht, zoals het politiek en filosofisch anarchisme.
Ongehoorzaamheid vereisen niet meer redenen dan gehoorzaamheid.
- Voor 1 en 2 kan je de vergelijking trekken met sociaalcontracttheorie, want je bent slechter
af in een natuurlijke, anarchistische toestand, dus als je redelijk bent, moet je bereid zijn om
je vrijheid te beperken en op die manier de overheid in te zetten. Je kan daaruit concluderen
dat alleen een overheid met een geweldsmonopolie voor onze veiligheid kan zorgen.
Soorten anarchisme:
- Politiek (positief), ontwerp van een alternatieve sociale orde zonder overheid, te realiseren in
de politieke praktijk
o Rechts: anarchokapitalisme, libertarisme, T-party (Stirner, Wolff).
o Links: communitarisme; Tolstoi, Proudhon, Bakunin, etc.
- Filosofisch (negatief)
o A priorisch: Wolff
o A posteriorisch: Simmons
Drie vormen van anarchistische twijfel:
1. Is de staatstoestand echt beter dan de natuurtoestand? Niet altijd, voor sommige mensen.
2. Overwint de staatstoestand echt de natuurtoestand? Als je een heel grote politiemacht nodig
hebt met veel geweld, is dat wel beter dan zelf voor je veiligheid zorgen?
3. Zijn er nog andere mogelijkheden om de natuurtoestand zonder staatstoestand te
overwinnen?
Daarnaast: strafdreiging holt de natuurlijke morele motivatie uit en de mogelijkheid deugdzaam te
leven. De ‘nobele wilde’.
Drie problemen van het positief anarchisme:
- Onrealistische voorwaarden?
o Materiële overvloed zodat bepaalde conflicten niet ontstaan
o Vrij optimistische antropologie: solidariteit als motivatie in plaats van maximaliseren
van het eigen nut
o (Globale) sociale wederzijdse afhankelijkheid
- Voordelen van de staat
o Emancipatorische kracht van recht voor de sociaal zwakken
o Garantie van veiligheid en rechtvaardigheid
o Anders heerst het recht van de sterkste
