Lecture 1 29-01
Ethiek en recht
-Niet alles wat immoreel of slecht is, is ook verboden
-Niet alle wetten kunnen worden gehandhaafd
-Niet alles wat verboden is, is slecht
Bedrijfsethiek: De studie van welk gedrag goed of fout is binnen de context van bedrijven
-Moraliteit: De normen, waarden, en overtuigingen die bepalen wat goed of fout gedrag is van een
individu of samenleving
-Ethiek: De studie van moraliteit
Zelfrechtvaardiging
-De vrije markt werkt op hebzucht
-De vrije markt heeft goede consequenties (economische groei, banen, etc.)
-Mensen op de markt moeten hebzuchtig zijn
Bedrijven kunnen een enorme invloed op de wereld hebben:
-Economische groei en ontwikkeling in arme landen (bijv.Zuid-Korea)
-Technologische vooruitgang (bijv.medicijnen)
-CO2 uitstoot
-Ongelijkheid
-Werkomstandigheden
Wat zijn de redenen voor jou als CEO voor ethiek?
Bedrijven hebben morele verantwoordelijkheid (p. 50):
-Spidermanprincipe: ”with great power comes great responsibility” – hoe meer macht je hebt over
de wereld, hoe meer verantwoordelijkheid je hebt voor de wereld
-Wederkerigheidsprincipe: omdat bedrijven profiteren van andere actoren, hebben ze ook de
verantwoordelijkheid om goed met ze om te gaan.
-Negatieve externaliteiten: economische activiteit creëert vaak negatieve consequenties voor
derden (bijv. CO2 uitstoot)
Bedrijven hebben ook egoïstische redenen (enlightened self-interest, p.49):
-Imago: immoreel gedrag leidt tot imagoverlies (Volkswagen schandaal). Als een bedrijf iets doet wat
niet kan dan zal dat consequenties hebben voor hun imago
-Samenwerking: het goed behandelen van werknemers en klanten zal ook leiden tot goed gedrag
naar je bedrijf
-Collectieve actie-problemen: door onethisch te handelen kunnen situaties ontstaan die voor
iedereen slechter zijn (Tragedy of the commons)
Lecture 2 05-2
De relevantie van ethiek en consequentialisme
The ‘trolley problem’: The person can choose to divert the train from the main track, saving 5 people
on the track, but killing the one person on the other track
-Ik heb me er niet mee bemoeid als ik de wissel niet omzet
The footbridge dilemma: The person on the bridge can choose to push the large person onto the
track, thereby killing that person, but potentially stopping the tram and saving the 5 people further
down the track.
-Geen fysieke schade toebrengen aan iemand, dan willen mensen het nog wel doen. Maar zelf
iemand van de brug afduwen willen ze niet doen.
Kosten-baten analyse is een vorm van consequentialisme
,Scepticus: Ethiek is niet relevant. 2 varianten:
Scepticus 1: De egoïst: Mensen moeten doen wat in hun eigen belang is
Voorbeeld: Gorden Gekko Is bij een restaurant, zonder paraplu. Ziet paraplu en vraagt zich af,
waarom neem ik die niet gewoon mee?
Vraag: Hou zou je het vinden als iemand anders jouw paraplu zou stelen?
-Antwoord 1: Niemand speelt mijn paraplu! Probleem: Dit is inconsistent
-Antwoord 2: Ik zou het niet erg vinden als iemand mijn paraplu steelt! Probleem: Bijna iedereen
vind het erg als hun paraplu gestolen wordt.
-Antwoord 3: Maar moeten we dan evenveel om anderen geven als om onszelf? En eventueel om
familieleden en vrienden als vreemden? Probleem: Dat hoeft niet per se
Scepticus 2: De moreel relativist:
-Ethiek is niet relevant, want er zijn geen algemene geldige morele waarheden.
-Morele waarheden zijn namelijk cultureel bepaald, historisch relatief, en/of persoonsgebonden.
Kan afhangen van:
-Geschiedenis 2000 jaar geleden kunnen andere dingen juist dan nu
-Cultuur
-Persoonsgebonden Wat voor jou moreel juist is, hoeft niet voor een ander zo te zijn.
-Funeraal cannibalisme: Mensen aten hun voorouders op
-Vrouwenbesnijdenis: In mali is 90% van de vrouwen besneden
Moreel relativist: ‘’Cannibalisme en vrouwenbesnijdenis zijn soms toelaatbaar’’.
Probleem: Het wordt onmogelijk om de morele standaarden van onze eigen samenleving te
bekritiseren.
-Discriminatie op basis van geslacht, ras, seksuele voorkeur
Antwoord 1: Wat moreel toelaatbaar is hang altijd af van de omstandigheden. Vb: teruggeven van
een geleend mes. Probleem: De moreel objectivist (denkt dat er wel algemeen geldende morele
waarheden zijn) ontkent niet dat omstandigheden uitmaken. Omstandigheden maken uit wat
moreel juist is.
Ethische claim bestaat uit;
-Moreel principe (vb: geleende spullen dien je terug te geven tenzij ze gebruikt gaan worden om
schade toe te brengen)
-Empirische claim (vb: het mes zal gebruikt worden om een moord mee te plegen)
Voor de objectivist is morele principe constant en de empirische claim afhankelijk van de
omstandigheden. Voor de objectivist maken omstandigheden uit binnen empirische claim.
Voor de relativist maken omstandigheden ook uit binnen het morele principe
Consequentialisme: Moreel goed is die handeling die leidt tot het grootste surplus van baten over
lasten. Als je alle baten en lasten op een rijtje zet en die tegen elkaar afweegt, dan weet je wat
moreel goed is. Iedereen is gelijk en een consequentialist is vaak met anderen bezig.
Belangrijke vragen:
Wat is de maatstaf van gevolgen?
Maatstaf 1: Genot (hedonisme) Jeremy Bentham.
Genot maximaliseren. Het maakt niet uit wat tot genot lijdt, maar het gaat erom dat genot
gemaximaliseerd wordt.
Utilisme is consequentialisme met hedonisme als maatstaf
Maatstaf 2: Hiërarchisch genot: John Stuart Mill.
Niet elk genot is hetzelfde. Verschil tussen hogere en lagere genietingen
Maatstaf 3: Geld.
Kosten-baten analyse wordt steeds meer gebruikt door bedrijven en de overheid. Vb: QALY
, Wat is het bereik van de gevolgen? Kijk ik alleen maar naar de gevolgen die een handeling heeft
voor een bepaalde stad, of alleen een land. Kijk ik alleen naar de gevolgen die een handeling
heeft van alleen een maand of een jaar of 10 jaar? Bereik:
-Afstand: Stad? Regio? Land? Continent? Wereld?
-Tijd: dag? Maand? Jaar? Decennium? Eeuw? Millennium?
Basisgedachte utilisme: In alle gevallen 1 iemand opofferen om meerdere mensen te redden. Is een
ethische stroming die de morele waarde van een handeling afmeet aan de bijdrage die deze
handeling levert aan het algemeen nut, waarbij onder algemeen nut het welzijn en geluk van alle
mensen wordt verstaan.
Voordelen consequentialisme
-Flexibiliteit: het is mogelijk om een boel verschillende voor- en nadelen tegel elkaar af te wegen.
-Empirisch karakter: de maatstaf van gevolgen is meetbaar (geld, genot, welzijn)
Nadelen consequentialisme
-Kwantificeren leidt soms tot bizarre resultaten Ford pinto: duurder ontwerp van 11 euro extra
had 180 doden per jaar kunnen voorkomen
-Sommige maatstaven zijn maar moeilijk te meten Hoe vergelijk je welzijn tussen mensen?
(-Mogelijke onrechtvaardigheid. Gevolg: boze menigte)
Nadelen met Bereik
-Onzekerheid: hoe bepaal je of een handeling goed is als nog niet alle gevolgen hebben
plaatsgevonden?
-Veeleisendheid: Peter Singer: We moeten zoveel mogelijk geven aan mensen die slechter af zijn dan
wijzelf, onafhankelijk waar ze zijn
Algemeen nadeel: Mogelijke onrechtvaardigheid. Boze menigte: een persoon op offeren voor het
welzijn van de hele stad
Paradox van het consequentialisme: Je bent voortdurend aan het berekenen waardoor je uiteindelijk
niet meer kunt handelen. In de praktijk: volg normen en regels
Morele problemen hebben veelal gemeen dat er mensen, dieren en/of natuur benadeeld worden.
-Een schending van (grond)rechten
-Het opleggen van negatieve externaliteiten
-Het niet respecteren van bepaalde normen en waarden.
De onderliggende oorzaak is vaak een asymmetrische machtsverhouding
Moreel dilemma: Een moreel probleem waarin 2 of meer morele regels tegenstrijdige
handelingsvoorschriften geven. Vb: Je ziet een bevriende collega geld uit de kas halen waar je werkt:
-Norm 1: Loyaliteit aan vrienden
-Norm 2: Stelen dient gerapporteerd te worden an de werkgever
Consequentialist: ‘’Normen afwegen. Wat heeft de beste consequenties?’’
Lecture 3 12-02 Deontologie en deugdethiek
Deontologie
Liegen: Guus heeft zijn paper niet op tijd af oor het feesten. Zegt dat het door zijn overleden oma
komt en de docent gelooft hem.
Belastingfraude: Anna ontduikt belasting en gaat met het geld op vakantie in ibiza. Anna wordt nooit
gepakt, ze komen er net achter.
Beide gedragen zijn moreel verwerpelijk. Maar waarom dan?
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper dillonsteijn. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.
