LEERSTUKKEN ASR
Onrechtmatige daad, art. 6:162 BW
Stappenplan onrechtmatige daad
1. Een gedraging doen/nalaten
2. Die onrechtmatig is art. 6:162 lid 2 BW
a. Inbreuk op een (subjectief) recht let op relativiteit
b. Strijd met wettelijke plicht let op relativiteit
i. HR Tandartsten
ii. HR Duwbak Linda
iii. Iranese vluchteling
c. Strijd met maatschappelijk verkeer betaamt Lindeboom/Cohen
i. Sport en spel HR Tennisbal
1. Sport en spel brengen meer risico’s met zich mee, dus
verhoogde drempel voor (risico)aansprakelijkheid. Geldt ook
kort nadat het sport/spel is afgelopen
ii. Gevaarzetting HR Kelderluik
1. Ingangsvoorwaarde: kenbaarheid HR Taxusstruik
2. Kelderluik-criteria:
a. Hoe waarschijnlijk kan onoplettendheid en
onvoorzichtigheid worden verwacht (bij slachtoffer)?
b. Aard/omvang van de gevreesde schade
c. Kans op verwezenlijking ongevallen
d. Hoe moeilijk is het om maatregelen te nemen
HR De Heel/Korver en HR Jetblast
Deze factoren tegen elkaar afwegen ‘hoog = voldaan’
3. Toerekenbaar aan de dader art. 6:162 lid 3 BW
a. Schuld (verwijtbaarheid) opzet/bewuste roekeloosheid/schuld, let ook op
persoonlijke omstandigheden zoals kennis, kunde en ervaring
b. Risico (wet/verkeersopvattingen)
i. Wet krachtens de wet toerekenbaar voor de dader
ii. Verkeersopvattingen hoedanigheid dader + aard gedraging
HR Watersportongeluk
4. Zijn er rechtvaardigingsgronden van toepassing? Zie Sr
a. Vaak niet van toepassing, wel even noemen
5. Schade bij de benadeelde art. 6:95 BW
a. Vermogensschade, art. 6:96 BW
b. Ander nadeel, art. 6:106 BW
Zie ook onderdeel ‘schade en schadesoorten’
6. Causaal verband (vestigingsfase)
a. Vaak simpel CSQN
b. Soms lastig meervoudige causaliteit
i. Samenwerkende oorzaken HR Nugteren/Meskens
1. Beide hoofdelijk aansprakelijk voor de schade (art. 6:102 BW),
tenzij de tweede fout veel erger is dan de eerste fout
2. Afzonderlijk noodzakelijk, samen voldoende (HR
Nugteren/Meskens)
a. Beide oorzaken zijn noodzakelijk voor het intreden van
de schade (indien 1 oorzaak wegvalt, zou de schade
niet zijn ingetreden)
b. Arrest: 3 huizen, 2 huizen zijn aan het verbouwen, 3e
huis krijgt schade samenwerkende oorzaken dus
, hoofdelijke aansprakelijkheid voor de twee huizen (art.
6:102 BW)
ii. Afzonderlijke oorzaken Vuurpeloton
1. Elk van de schoten was voldoende geweest, maar er kan geen
CSQN worden vastgesteld wel voldoende voor
aansprakelijkheid
2. Als een gebeurtenis wegvalt, zou de schade alsnog zijn
ontstaan
3. Beide hoofdelijk aansprakelijk voor de schade (art. 6:102 BW)
iii. Hypothetische causaliteit
• Schade zou door tweede gebeurtenis (hypothetische oorzaak)
ook zijn ontstaan (HR Los/Leeuwarden)
• Wanneer een handeling schade zou hebben
veroorzaakt, maar de schade als gevolg van een
eerdere handeling van een ander persoon al is ontstaan
• Als meerdere gebeurtenissen dezelfde schade zouden
hebben veroorzaakt
• Variant op onafhankelijke oorzaken hier zijn de
oorzaken na elkaar
• Voortdurende schade aansprakelijkheid van de
eerste veroorzaker wordt aangenomen, tweede oorzaak
wordt hypothetische causaliteit
1. Momentschade: er bestaat op een moment een
schadevergoedingsplicht alleen 1e aansprakelijk
2. Voortdurende schade: er bestaat een voortdurende,
terugkerende plicht tot schadevergoeding
a. Beide personen zijn hoofdelijk aansprakelijk HR
Leeuwarden/Los, tenzij 2e schade door de benadeelde
zelf komt = eigen schuld
iv. Alternatieve causaliteit
1. HR Des/Dochters, art. 6:99 BW
2. Hoofdelijk aansprakelijk, art. 6:102 BW. Tenzij tegenbewijs
(omgekeerde bewijslast), HR London/Delta Lloyd: in
regresverhouding is het uitgangspunt 50/50, bewijslast voor
een andere verdeling
3. Niet duidelijk welke gebeurtenis precies heeft geleid tot schade
7. Dan omvangfase welke schade wordt vergoed? TNR, art. 6:98 BW + eigen
schuld (HR Renteneurose)
Proportionele aansprakelijkheid HR Nefalit/Karamus
- Schade wordt deels veroorzaakt door een ander, deels door de benadeelde zelf
- Deskundigen maken een schatting wie welk deel van de schade moet dragen
HR 31 maart 2006, ECLI:NL:HR:2006:AU6092 (Nefalit/Karamus):
- Werkt met asbest (55%), Kreeg longkanker, ging dood, Maar hij rookte ook (45%)
- HR: proportionele verdeling van de schade is mogelijk (art. 6:99 en 6:101 BW)
moet met terughoudendheid toegepast worden
Hoofdregel: persoon is niet aansprakelijk voor schade die is ontstaan doordat men nalaat te
waarschuwen of in te grijpen
Uitzondering onder omstandigheden
- Kennis van de gevaarlijke situatie
- Dreiging van enig letsel
- Mogelijkheid + noodzaak tot ingrijpen
- Reële verhouding tussen kosten/moeite/gevaar
, Jurisprudentie bij onrechtmatige daad, art. 6:162 BW
- Koolhaas/Rockwool:
o HR: in het verkeer brengen van een product dat bij normaal gebruik voor het
doel waarvoor het bedoeld was schade veroorzaakt, is onrechtmatig jegens
de gebruiker van het product
o Toetsingsmaatstaf t.a.v. toerekenbaarheid van HR: of de producent een verwijt
treft, hangt ervan af of hij de maatregelen heeft genomen die van hem als
zorgvuldig fabrikant kunnen worden gevergd ten einde te voorkomen dat het
door hem in het verkeerde gebrachte product schade heeft veroorzaakt
r.o. 3.4 en 3.5
- Daf trucs/Achmea:
o HR over ‘in het verkeer brengen’: een product is in het verkeer gebracht,
wanneer het product het productieproces heeft verlaten en is opgenomen in
een vorm waarin het aan het publiek wordt aangenomen voor gebruik of
consumptie. Niet relevant of het rechtstreeks wordt verkocht of middels een
distributieproces met al dan niet een of meerdere tussenpersonen
Groepsaansprakelijkheid, art. 6:166 BW
Groepsaansprakelijkheid, art. 6:166 BW aansprakelijk stellen van (iemand uit) de groep.
In geval van een onzeker causaal verband
Bij groepsaansprakelijkheid ook deels onrechtmatige daad, art. 6:162 BW, uitwerken niet
alle stappen aflopen, maar aangeven van ‘strijd met wettelijke plicht en dus OD’ etc.
Groepsaansprakelijkheid (vereisten uitwerken) art. 6:166 BW
1. Er moet sprake zijn van een groepsverband
a. Objectief: bijdrage leveren aan de schade
b. Subjectief: bewust gezamenlijk optreden van de deelnemers
HR Groepsaansprakelijkheid: criminele organisatie steelt ladingen uit
vrachtwagens op parkeerplaatsen voor aansprakelijkheid is niet vereist
eenheid van tijd en plaats van de gedragingen, RO 3.5.1. Bewezen lidmaatschap
aan criminale organisatie is onvoldoende voor aansprakelijkheid ogv art. 6:166
BW (RO 3.5.2)
2. Er moet sprake zijn van een onrechtmatige daad (art. 6:162 BW)
3. De kans op schade had je behoren te weerhouden van de gedragingen
4. De schade moet toerekenbaar zijn
a. Schade kan toe te rekenen zijn op basis van schuld, verkeersopvattingen of
krachtens de wet (art. 6:162 lid 3 BW)
Hoofdelijke aansprakelijkheid wordt uitgewerkt in art. 6:102 BW
Groepsdeelnemers zijn hoofdelijk aansprakelijk, kunnen onderling regres nemen
Toepassingsbereik: HR 2 oktober 2015, ECLI: 2015:2914, NJ 2016/194
‘Je was erbij, dus je bent erbij”
Grenzen van aansprakelijkheid
Grenzen van aansprakelijkheid
1. Onrechtmatigheid: relativiteit (art. 6:163 BW)
2. Causaliteit: TNR (art. 6:98 BW)
3. Toerekening: ‘eigen schuld’ (art. 6:101 BW)
Andere grenzen (zie Hartlief e.a. 2021)
- Voordeelstoerekening (art. 6:100 BW) (nr. 225)
- Matiging/limitering (art. 6:109/6:110 BW) (nrs. 258-264)
