Dit is een samenvatting van alle hoorcolleges van het vak 'inleiding in de forensische psychologie'. De tekst en afbeeldingen uit de PowerPoint slides zijn verwerkt in dit document, evenals aantekeningen bij wat de docent naast de slides heeft verteld.
Hoorcollege 1 - introductie
Wat is klinische forensische psychologie?
● Wetenschap die zich bezighoudt met:
○ Afwijkend (antisociaal) gedrag
○ Persoonlijkheid
○ Cognities
○ Preventie en interventie
○ Diagnostiek
○ Snijvlak met andere takken van de psychologie
Het forensische werkveld
● Politiebureau en huis van bewaring.
○ Huis van bewaring is een cellencomplex waar mensen geen gevangenisstraf, maar hechtenis ondergaan. Ze
krijgen hier geen psychische zorg.
● Gevangenis en penitentiair psychiatrisch centrum (PPC)
○ PPC is een afdeling in een gevangenis waar continue psychiatrische zorg beschikbaar is.
● Pro-Justitia rapportage (NIFP: Nederlands Instituut voor Forensische Psychiatrie en Psychologie)
● Zorginstellingen (van boven naar onder > vergroting in de mate van beveiliging):
○ Forensisch psychiatrische poliklinieken deeltijdbehandeling
■ Mensen wonen gewoon thuis.
■ Op vrijwillige basis
○ Forensische woonbegeleiding (F-RIBW) – Niveau 1
○ Forensisch psychiatrische afdelingen (FPA) – Niveau 2
○ Forensisch psychiatrische klinieken (FPK) – Niveau 3
○ Forensische verslavingszorgklinieken (FVK)
○ Forensisch Psychiatrische centra (FPC) = TBS kliniek – Niveau 4
Oorsprong van de forensische psychologie
● Hippocrates
○ Hippocrates werd door een rechter gevraagd wanneer een krankzinnige wel/niet veroordeeld moest worden.
○ Wanneer iemand als krankzinnig gevonden werd was de straf meestal minder.
● Middeleeuwen
○ Er werd aan medici gevraagd een oordeel te geven.
○ ‘Onnozelen’ stonden onder curatele (verzorging) van familie.
■ De familie had het recht om de onnozele persoon vast te binden indien nodig.
■ De familie werd beboet wanneer het mis ging met de onnozele.
● Voor de verlichting: 3 ontwikkelingen:
○ Dolhuizen
■ Dit waren voorlopers van forensische klinieken.
■ Het doel was om de mensen te behandelen.
○ Bezeten
■ Bedevaartstochten: bezeten mensen werden vastgehouden in de kerk. De sporen hiervan zijn
tegenwoordig nog te zien aan de ringen/tralies in kerken. Wanneer de persoon voor een tijdje
vastgehouden was in een kerk, zou deze ‘genezen’ zijn. Wanneer dit niet werkte > heksenvervolging.
○ Johannes Wier
■ Stelde de vragen: ‘Zijn ze wel bezeten?’ ‘Is er geen natuurlijke oorzaak?’.
■ Voorbode van de forensische wetenschap.
● Verlichting: grote ommekeer
○ Men ging ervan uit dat mensen zelf konden kiezen voor goed of kwaad.
○ Iedereen is gelijk voor de wet.
○ Er was geen wetboek: de rechter besliste maar gewoon.
■ Code Pénal: begin van de wetboeken. De rechter had niet meer al het gezag.
○ Langzaamaan kwam er steeds meer aandacht voor de natuurwetenschappelijke benadering (Johannes Wier).
● 19de eeuw
○ Phillipe Pinel: ‘manie sans delire’.
■ Geestesproblematiek zonder aantasting van het IQ.
○ Steeds meer rechtszaken waarbij daders niet werden gestraft wegens psychische problematiek.
, ○ Engeland: aanslag belangrijke politicus door iemand met een normaal IQ en met geestesproblematiek zorgde
ervoor dat men kwam met het idee om een krankzinnigenwet te ontwikkelen.
○ 4 verklaringen voor psychische stoornissen
■ Erfelijkheid (deze theorie is niet aan te houden, combinatie van nature/nurture wel)
● Psychologische kenmerken worden geërfd van de ouders.
● Crimineel gedrag is erfelijk.
● Immoreel gedrag is af te leiden uit uiterlijke kenmerken (César Lombroso).
■ Degeneratie (deze theorie is niet aan te houden)
● Achteruitgang van bepaalde kenmerken door de jaren heen.
● Mensen worden over tijd steeds immoreler.
■ Evolutie (deze theorie is niet aan te houden)
● Stilstand leidt tot immoraliteit
■ Neurologische verklaringen
● Bijvoorbeeld: Phineas Gage. Bij hem zorgde een beschadiging aan de frontale kwabben voor een
verandering van persoonlijkheid.
● 19de/20ste eeuw
○ Voorheen werd er geen onderscheid gemaakt tussen kind en volwassene.
■ Hier kwam verandering is tijdens Code Pénal.
○ Jongeren onder de 16 kunnen geen onderscheid maken tussen goed en kwaad.
■ Nu is er nog steeds speling voor mensen tussen de 16 en 23.
○ 1905: invoering van de kinderwetten
■ Aanpassingen voor kinderen onder de 18.
○ Van straffen en wraak naar herstel/verbetering: mildere straffen.
● 20ste eeuw
○ Voorstel van van Hamel:
■ We moeten onderscheid maken tussen lichte en zware delicten.
■ Lichte vergrijpen: maatregel of straf ter afschrikking.
■ Zware vergrijpen: behandeling en verpleging van lange duur.
■ Zeer zware gevallen: terbeschikkingstelling van de regering; behandeling van 10 jaar en daarna verdere
overweging.
○ 1928: ‘psychopatenwetten’
■ Opsluiten en verzorgen (TBR) > voorloper van TBS.
○ Er waren veel nieuwe instellingen nodig.
■ Stopwet. Mensen die vermogensdelicten pleegden kwamen in TBR. Dit waren er echter heel veel.
Vandaar o.a. de stopwet: het delict moet ernstig zijn en met agressie te maken hebben om in aanmerking
te komen voor TBR.
○ Ontwikkelingen na de 2de wereldoorlog:
■ Delicten waren vaak contextgebonden: genuanceerdere opvattingen.
■ Utrechtse School: ontstaan Pieter Baan Centrum.
■ Betere zorg voor gevangenen en ook speciale zorg voor gedetineerden met een psychische stoornis.
■ Jaren 60: toename duur van TBR nadat er een afname was van het aantal mensen in TBR.
■ 1995: introductie long-stay afdelingen.
■ 1988: TBR veranderde in TBS
Straffen of behandelen
● Waar wordt iemand van verdacht?
● Maakt hij een zieke/gestoorde indruk? (P-J rapportages)
● Wat staat voorop: noodzaak behandelen of noodzaak bestraffen?
● Welk onderzoek is vereist om een besluit te nemen over de passende maatregel die tevens voldoet aan criteria van
proportionaliteit, subsidiariteit en effectiviteit?
○ Proportionaliteit: de ingreep of maatregel moet in verhouding staan tot het te voorkomen gevaar.
○ Subsidiariteit: een ingrijpende maatregel is alleen toelaatbaar als met een lichtere niet kan worden volstaan. Dus
probeer een zo licht mogelijke maatregel toe te passen.
○ Effectiviteit: de behandeling of maatregel moet effectief zijn in het afwenden van het gevaar.
Basis voor het opleggen van een maatregel
● Delict gepleegd waarvoor minstens 4 jaar gevangenis kan worden opgelegd.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lottepsychologie. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.
