Levensfase leerdoelen
Hoorcollege 1: Normale groei & degeneratie
Uitleggen op welke manier veranderingen optreden tijdens
lichaamsgroei en welke rol hormonen daarbij spelen.
- Tijdens lichaamsgroei ondergaan verschillende aspecten van het lichaam
veranderingen, waaronder de toename in lengte, gewicht, en de
ontwikkeling van verschillende organen en systemen. Hormonen spelen
een cruciale rol bij het reguleren van deze groeiprocessen. Hier volgt een
uitleg van de manieren waarop veranderingen optreden tijdens
lichaamsgroei en de rol van hormonen daarbij:
- Lengtegroei: Lengtegroei wordt voornamelijk gestimuleerd door het
groeihormoon (GH), ook wel somatotropine genoemd. GH wordt
afgescheiden door de hypofyse, een klier aan de basis van de hersenen.
GH stimuleert de groei van botten en kraakbeen door de productie van
insuline-achtige groeifactor 1 (IGF-1) te bevorderen, wat op zijn beurt de
celdeling en toename van het aantal cellen in de groeischijven van de
botten stimuleert. Dit proces veroorzaakt lengtegroei, vooral tijdens de
kinder- en adolescentiejaren.
- Gewichtstoename: Hormonen zoals insuline, thyroxine en
geslachtshormonen (oestrogeen bij vrouwen en testosteron bij mannen)
spelen een rol bij het reguleren van de stofwisseling en de verdeling van
vet- en spierweefsel. Tijdens de groei kan de verandering in
hormoonniveaus de stofwisseling beïnvloeden en bijdragen aan
gewichtstoename, vooral tijdens de puberteit wanneer hormonale
veranderingen vaak leiden tot een toename van vet- en spiermassa.
- Orgaanontwikkeling: Hormonen spelen een rol bij de ontwikkeling en groei
van verschillende organen en systemen in het lichaam. Bijvoorbeeld,
tijdens de puberteit leiden hormonale veranderingen tot de ontwikkeling
van de geslachtsorganen en het voortplantingssysteem. Andere hormonen,
zoals groeifactoren, spelen ook een rol bij de ontwikkeling en groei van
organen zoals de lever, nieren en het hart.
- Skeletrijping: Tijdens de groei ondergaat het skelet ook rijpingsprocessen,
waarbij botweefsel wordt versterkt en gevormd. Hormonen zoals
oestrogeen en testosteron spelen een rol bij de regulering van
botmetabolisme en botdichtheid. Tijdens de puberteit zorgen
geslachtshormonen ervoor dat de groei van de lange botten stopt door de
sluiting van de groeischijven, wat resulteert in volwassen lengte.
Uitleggen welke veranderingen in het lichaam optreden bij veroudering
en welke fysiologische processen een rol spelen m.b.t. hormonen,
cellen, bloedsomloop, ademhaling, houdings- en bewegingsapparaat,
zenuwstelsel en vegetatieve functies.
- Hormonen: Hormonale veranderingen spelen een cruciale rol bij
veroudering. Bijvoorbeeld, bij zowel mannen als vrouwen neemt de
productie van geslachtshormonen zoals oestrogeen en testosteron af
, naarmate ze ouder worden. Dit kan leiden tot symptomen zoals
verminderd libido, verlies van spiermassa en botdichtheid, en
veranderingen in lichaamsvetverdeling. Veranderingen in hormonale
regulatie kunnen ook andere systemen in het lichaam beïnvloeden, zoals
de stofwisseling en het immuunsysteem.
- Cellen: Veroudering gaat gepaard met een afname van de regeneratieve
capaciteit van cellen en weefsels. Dit kan leiden tot een vertraagd herstel
van verwondingen, verminderde celvernieuwing en een verhoogd risico op
degeneratieve aandoeningen zoals osteoporose en artritis. Bovendien
kunnen accumulatie van beschadigde cellen en afname van de efficiëntie
van het immuunsysteem leiden tot een verhoogd risico op kanker en
infecties.
- Bloedsomloop: Met de leeftijd kunnen de bloedvaten stijver worden en de
bloeddoorstroming verminderen, wat kan leiden tot een verhoogd risico op
hypertensie, hart- en vaatziekten en beroertes. Veranderingen in de
samenstelling van het bloed, zoals een afname van rode bloedcellen en
veranderingen in bloedlipideniveaus, kunnen ook optreden bij veroudering.
- Ademhaling: Veroudering kan leiden tot een afname van de longfunctie en
een verminderde elasticiteit van de longen, wat kan resulteren in een
verminderd vermogen om zuurstof op te nemen en kooldioxide af te
geven. Dit kan leiden tot kortademigheid en een verhoogd risico op
ademhalingsproblemen zoals longontsteking en chronische obstructieve
longziekte (COPD).
- Houdings- en bewegingsapparaat: Veroudering gaat vaak gepaard met
veranderingen in het skelet- en spierstelsel, waaronder verlies van
botdichtheid (osteoporose), afname van spiermassa en kracht
(sarcopenie), en afname van flexibiliteit en mobiliteit. Deze veranderingen
kunnen het risico op vallen en botbreuken verhogen, evenals de algehele
mobiliteit en onafhankelijkheid verminderen.
- Zenuwstelsel: Het zenuwstelsel ondergaat verschillende veranderingen bij
veroudering, waaronder een afname van het aantal zenuwcellen,
vertraging in neurale reactietijden en afname van cognitieve functies zoals
geheugen en concentratie. Deze veranderingen kunnen leiden tot een
verhoogd risico op neurodegeneratieve aandoeningen zoals de ziekte van
Alzheimer en Parkinson.
- Vegetatieve functies: Het autonome zenuwstelsel, dat verantwoordelijk is
voor het reguleren van vegetatieve functies zoals hartslag, ademhaling en
spijsvertering, kan ook veranderingen ondergaan bij veroudering. Dit kan
leiden tot problemen zoals orthostatische hypotensie (duizeligheid bij het
opstaan), vertraagde maaglediging en problemen met de regulatie van de
lichaamstemperatuur.
Uitleggen welke invloed leefstijl en omgeving op verouderingsprocessen
hebben
- Leefstijl en omgevingsfactoren kunnen aanzienlijke invloed hebben op
verouderingsprocessen. Hier zijn enkele manieren waarop deze factoren
van invloed kunnen zijn:
, - Dieet: Een gezond en uitgebalanceerd dieet kan het verouderingsproces
vertragen en de algehele gezondheid bevorderen. Voedingsstoffen zoals
antioxidanten, omega-3-vetzuren en vitaminen kunnen helpen om de
schade door vrije radicalen te verminderen, ontstekingen te verminderen
en de gezondheid van cellen te ondersteunen. Aan de andere kant kan een
ongezond dieet met te veel suiker, verzadigd vet en bewerkte
voedingsmiddelen het verouderingsproces versnellen en het risico op
leeftijdsgerelateerde ziekten verhogen.
- Lichamelijke activiteit: Regelmatige lichaamsbeweging kan het
verouderingsproces vertragen door het behoud van spiermassa, het
verbeteren van de bloedsomloop, het versterken van het immuunsysteem
en het verminderen van het risico op chronische ziekten zoals hartziekten,
diabetes en osteoporose. Inactiviteit daarentegen kan leiden tot
spierzwakte, verminderde mobiliteit en een verhoogd risico op
gezondheidsproblemen.
- Stressmanagement: Chronische stress kan een negatieve invloed hebben
op het verouderingsproces door het veroorzaken van oxidatieve stress,
ontstekingen en het verstoren van hormonale balans. Het beoefenen van
stressverminderingstechnieken zoals meditatie, yoga en mindfulness kan
helpen om de effecten van stress te verminderen en het
verouderingsproces te vertragen.
- Slaap: Een goede slaapkwaliteit en voldoende slaap zijn essentieel voor
het herstel van het lichaam, de regulering van hormonen en het behoud
van cognitieve functies. Chronisch slaaptekort kan het verouderingsproces
versnellen en het risico op leeftijdsgerelateerde ziekten zoals dementie en
hartziekten verhogen.
- Omgevingsfactoren: Blootstelling aan schadelijke omgevingsfactoren zoals
vervuiling, roken, UV-straling en giftige chemicaliën kan het
verouderingsproces versnellen en het risico op ziekten verhogen. Het
vermijden van deze factoren en het nemen van voorzorgsmaatregelen,
zoals het dragen van zonnebrandcrème en het vermijden van roken, kan
helpen om de gezondheid te behouden en het verouderingsproces te
vertragen.
Hoorcollege 2: Pathologie bij kinderen & adolescenten
De meest voorkomende orthopedische aandoeningen bij kinderen
(basisschool) en adolescenten beschrijven.
- Scoliose
- Structurele scoliose
o Idiopathisch (80%)
scoliose zonder bekende oorzaak
o Congenitaal (10%)
aangeboren scoliose
o Overige oorzaken (10%)
trauma’s, infectie ziektes
o hoe kan je zien of er sprake is van structurele scoliose?
, Buk-test (bij een structurele scoliose blijft de gibbus of torsie
aanwezig)
Structurele verandering in wervels (röntgenfoto’s)
Cobbse hoek moet groter zijn dan 10 graden
o Structurele scoliose behandeling
Fysio- en oefentherapie = niet effectief
Brace = geen effect
Operatie = effectief, zeer ingrijpend
- Niet-structurele scoliose
o Verdwijnt bij voorover buigen, geen rotatie en structurele
afwijkingen
o Cobbse hoek < 10 graden
o Oorzaken niet-structurele scoliose
Beenlengte verschil
Tot 2cm is normaal
>3cm is waarneembaar
Tot 5cm niet-operatief vervangbaar
Fysiologisch normaal bij groeiend kind (je groeit niet
symmetrisch)
Houding gerelateerd
- Scheuermann
- Aan de ventrale zijde van de wervels groeit de zijde minder snel/hard dan
aan de achterzijde van de wervelkolom. Hierdoor ontstaat een versterkte
thoracale kyfose. Deze thoracale kyfose wordt gecompenseerd door een
lumbale en cervicale lordose.
o Behandeling Scheuermann
Strekken van de hamstrings (mensen met Scheuermann vaak
verkorte hamstrings)
Strekken en versterken van de “rompstrekkers”
- Osgood Schlatter
o Komt vooral voor bij meisjes 10/15 jaar.
o Vage klachten in de knie
o Klachten bij activiteiten: springen, rennen, knielen en traplopen
o Klachten verdwijnen in rust
o Tiberositas tibea is aangedaan
o Oorzaak
Aanhechtingsplek van patellapees is tot 12e jaar kraakbeen,
vormt later 1 geheel (bot). Doordat er een pees aanhecht op
dat kraakbeen en trekkracht genereerd geeft dat pijnklachten.
De pijn komt vooral voor op het onderbeen net onder de knie.
o Behandeling
Beperken van activiteiten die een “groot” beroep doen op de
quadriceps
- Jumpers knee (patella tendinopathie)
o Peesaanhechtingsprobleem aan onderzijde van de patella
Vooral pijn bij sporten met veel sprongbelasting
