Samenvatting Effectief Ingrijpen
College 1 - Introductie
Algemene doelstellingen van straffen:
- Vergelding = verdachte moet voelen dat hij met zijn gedrag de grenzen heeft overschreden.
Daarom kan hem bewust leed worden toegevoegd uit naam van de samenleving. Hierbij
moet worden gelet op de proportionaliteit.
Kritieken: waaraan ontleent de rechter ernst van het feit? Hoe bepaalt de rechter de
schuld/verwijtbaarheid van de dader?
Vergelding is anders dan wraak. Het is een tot de juiste proporties teruggebrachte vorm van
wraak om de rechtsorde te herstellen.
- Norminprenting/-bevestiging = rechter stelt in zijn vonnis de betreffende rechtsnorm op
scherp.
- Generale preventie = via de dader de samenleving afschrikken.
- Speciale preventie = afschrikken van dader zelf.
- Onschadelijkmaking/incapacitatie = d.m.v. het opsluiten van de dader wordt het een dader
onmogelijk gemaakt criminaliteit te plegen.
- Resocialisatie = tijdens verblijf in een PI, TBS-kliniek etc. de gedetineerde voorbereiden op
een terugkeer in de samenleving. Tijdens het verblijf maakt hij zich vaardigheden eigen
waardoor hij na terugkeer niet zo snel weer de fout in zal gaan.
- Herstel van aangedane leed en veroorzaakte schade
Sommige strafdoelen staan met elkaar op gespannen voet.
Enkelband: Sinds 1995 -> duur is gemiddeld 134 dagen. Wanneer?
- Rechtszaak in vrijheid afwachten
- 2/3e van straf uitgezeten
- Bij re-integratie in maatschappij
- Gevangenen die bv op verlof mogen naar bv een begrafenis
2 soorten:
- Reguliere enkelband: radiofrequentie, is iemand thuis of niet?
- GPS-enkelband: iemand nauwkeurig kunnen volgen; is iemand in verboden gebied?
Zorgt voor meldplicht bij Reclassering.
Soms ook opgelegd bij alcoholisten om een alcoholverbod te bewerkstelligen.
Anders dan urinecontrole; constante confrontatie. I.p.v. 1x per week, heel de week om enkel.
Verschil:
Mediation =
- Proximale uitkomst = direct effect
- Distale uitkomst = indirect effect
De interventie heeft een direct effect op de proximale uitkomst, die weer een direct effect heeft op
de distale uitkomst. De interventie heeft daarmee een indirect effect op de distale uitkomst.
Proximale uitkomst = mediator
Partiële mediation = interventie heeft een direct effect op de distale uitkomst.
Voorbeeld: volgen van anti-agressietraining heeft een direct effect op agressieve emoties, waardoor
recidivisme daalt.
Causatie kan echter niet worden bewezen! Hiervoor is een randomized control trial nodig.
,Moderation = Testen van differentiële effecten tussen subpopulaties. Is het effect van een
interventie verschillend tussen de verschillende subpopulaties? Oftewel, is het effect afhankelijk van
de groep die de interventie krijgt opgelegd?
Denk bv aan leeftijd, gender, economische verschillen, motivatie
Kan effectief zijn bij het verbeteren van de effectiviteit van een interventie.
Van Dijk, Huisman & Nieuwbeerta (2021)
Bewust toevoegen van leed door oplegging straf is niet vanzelfsprekend. Belangstelling criminologie
is gericht op de feitelijke uitvoering en uitwerking van straffen. Belangrijkste strafrechtstheorieën:
- Absolute theorieën
Vergelding = zin van straf ligt uitsluitend in vergelding -> ‘oog om oog, tand om tand’.
Dader wordt gestraft omdat hij iets heeft misdaan. Misstap moet door leedtoevoeging
ongedaan worden gemaakt.
Let op! Leedtoevoeging moet proportioneel zijn aan ernst misdrijf.
Enkel kijken naar verleden, toekomst blijft buiten beschouwing.
Belangrijk persoon: Kant. Strafwetgeving is een categorisch imperatief. Van oudsher heeft
vooral de staat de taak gerechtigheid te realiseren. Hedendaags gaat dit minder. De staat
heeft voornamelijk de taak om d.m.v. strafrechtspleging een aanvaardbaar minimum van
veiligheid en rechtvaardigheid na te streven.
Nadelen:
Staat hoeft niet altijd te straffen, slechts in de gevallen dat dit in het belang van de
samenleving noodzakelijk is.
Mens wordt onvoldoende humaan behandeld.
Toch wordt het opleggen van een straf door veel mensen nog gezien als rechtvaardig.
- Relatieve theorieën = doel is het voorkomen van herhaling in de toekomst. Een straf is een
doelstraf, een sociaal instrument. De daad is slechts de aanleiding voor de straf, niet de
grondslag/reden.
Speciale preventie = voorkomen van criminaliteit bij mensen die reeds criminaliteit
hebben gepleegd. Denk o.a. aan opsluiting, afschrikking, scholing, training, behandeling.
Dilemma’s:
o Moet van straffen worden afgezien als het geen preventief effect verwacht te
hebben?
o Tot op welke hoogte zijn ingrijpende vormen van heropvoeding of behandeling
tijdens de straf toelaatbaar?
o Moet reeds voordat een delict wordt gepleegd al maatregelen worden genomen
tegen potentiële daders?
Hoe?
o D.m.v. opsluiting (incapacitatie/onschadelijkmaking) = maatschappij max.
beveiligen tegen criminaliteit.
VS: in jaren ’60 is selective incapacitation belangrijkste strafrechtelijke
doelstelling geworden. Denk bv aan three strikes and you’re out.
Generale preventie = d.m.v. strafoplegging beogen dat maatschappij in zijn
geheel/bepaalde risicogroepen wordt afgeschrikt.
Nadeel van criminaliteit is groter dan te behalen voordeel? Weerhouden van
criminaliteit.
Nadelen:
, o Theorie geeft geen afdoende maatstaf voor strafomvang. Hardere straffen zullen
meer afschrikken en dus effectiever zijn, maar is dit wel redelijk?
o Strafdreiging werkt niet altijd afschrikwekkend, maar ook uitdagend.
o Is een doorsnee-delinquent wel zo calculerend? Zij zijn vaak impulsief.
- Verenigingstheorieën = combi van absolute en relatieve theorieën. Omvang van de straf kan
niet uitsluitend worden bepaald op grond van generaal-preventieve of speciaal preventieve
overwegingen. Een straf moet binnen de grenzen van een rechtvaardige reactie blijven. De
straf moet het resultaat zijn van een meerdimensionale afweging. Welke strafrechtstheorie
voorrang heeft, is afhankelijk van de verschillende straffasen.
Leidend in NL’se strafrechtspleging.
College 1 – Dinsdag 05-09-2023
Criminologie = studie van crimineel gedrag en de reactie daarop. Is deze reactie effectief?
Scared straight programma = jongeren 3 uur lang opsluiten in de gevangenis om ze af te schrikken
en op het rechte pad te krijgen.
Is dit echter wel effectief? In de documentair plegen 16 van de 17 deelnemers in de eerste 3
maanden géén delicten (succespercentage van 94%).
Gevolg: massale navolging, wereldwijd.
Waarom aantrekkelijk?
- Generale preventie door documentaire
- Afschrikking
- Direct en snel effect doordat jongeren direct zien hoe het eraan toe gaat
- Weinig kosten
- Sensationeel, mediageniek
- Harde aanpak
- Gedetineerden voelen zich nuttig -> maatschappelijk verantwoordelijk
Maar werkt het daadwerkelijk? Oplossing: empirische studie uitvoeren. Hoe: random onderzoek met
experimentele en controlegroep, voor- en nameting.
Petrosino e.a. (2003) -> meta-analyse
- Alle random studies naar effect Scared straight, met RCT en post visit behavior als
uitkomstmaat
- 9 studies waarvan 4 gepubliceerd in tijdschriften
- Conclusie: door deelname aan programma neemt kans op delinquent gedrag TOE (OR = 1.7)
Niet afgaan op intuïtie! Baadt het niet dan schaadt het niet gaat niet op. Hard afschrikken
HELPT NIET.
Wat weten we over effectiviteit?
, - Duizenden interventies om mensen te weerhouden van criminaliteit of op het juiste pad te
houden.
- Zijn deze werkzaam? Weten we in de meeste gevallen niet.
Wel essentieel om te weten! Waarom?
Interventies kosten immens veel geld -> moet vrij worden gemaakt.
Onethisch om niet-werkende interventie op te leggen
Schadelijk voor maatschappij als daardoor recidive juist stijgt i.p.v. daalt
Demotivatie voor behandeling
Kosten interventies
- Financiële kosten -> 90.000eu per jaar om 1 persoon in detentie te houden
160.000eu per jaar om 1 persoon in TBS te houden
- Immateriële kosten
- Ongewenste bijeffecten, bv voor kinderen van gedetineerden
Essentiële organisatie: WODC -> veel evaluatieonderzoek!
Waarom dit vak?
- Werkzaamheid wordt steeds belangrijker
- Is het werk van criminoloog
- Is heel lastig qua design (verklarend onderzoek)
- Uitkomsten hebben grote maatschappelijke + individuele gevolgen
- Politieke context
Nieuwe ontwikkeling: wantrouwen t.a.v. de wetenschap bv door desinformatie, media en politiek.
Evalueren van interventies
- Ontwikkeld in medische wetenschap, onderwijs en sociale wetenschappen
- Vooral heel belangrijk in de VS
Interventies = alle maatregelen, wetgeving, programma’s, straffen, beleid etc. om (herhaling van)
ongewenst of crimineel gedrag te voorkomen.
- 1596: Rasphuis -> een van de allereerste interventies om jonge mannen op het juiste pad te
krijgen.
- De meeste interventies worden door een rechter opgelegd, zoals…
Gevangenisstraf
Enkelband
TBS
Taakstraf
Geldboete
Gebiedsverbod
- Maar, ook reclassering, jeugdzorg, OM, politiek, gemeenten kunnen interventies opleggen
- Tweedeling:
Situationele interventie = situatie zo indelen dat het minder aantrekkelijk wordt om
criminaliteit te plegen. Bv camera’s, detectiepoortjes, DNA spray.
Gedragsinterventie = persoon veranderen zodat iemand stopt met criminaliteit. Bv TBS,
ISD, therapie.
- Sommige interventies zijn…
Heel breed zoals de Top 600, TBS
Geïsoleerde interventie zoals Scared Straight
Wil je meten of iets werkt?
- Onafhankelijke variabele -> de interventie (de manipulator)
