Samenvatting tentamen SWK 1B
Bron: Zimbardo, G., Johnson R. L. & McCann, V. (2017). Inleiding in de psychologie. Pearson
Benelux B.V.
Hoofdstuk 1
Psychologie = Wetenschap van gedrag en mentale processen.
- Niet medisch van aard
- Beschouwen mensen als ‘cliënten’
- Geen medicijnen voorschrijven
3 soorten psychologen:
1. Experimenteel psychologen = voeren onderzoek uit dat nieuwe psychologische kennis
creëert.
2. Docenten psychologen = geven les
3. Toegepast psychologen = gebruiken de psychologische kennis om problemen van mensen op
te lossen door middel van trainingen, het ontwerpen van speciale gereedschappen of
psychologische behandelingen
Specialisaties in de toegepaste psychologie:
• Arbeids- en organisatiepsychologen = binnen bedrijven
• Sportpsychologen = helpen atleten en doen onderzoek
• Schoolpsychologen = deskundig op het gebied van lesgeven en leren en leer- en
gedragsproblemen
• Klinisch psychologen = helpen mensen met aanpassen/keuzes maken/veranderen
• Forensisch psychologen = psychologen binnen het wets- en rechtssysteem
• Omgevingspsychologen = proberen interactie met omgeving en milieu te verbeteren
• Gerontopsychologen = helpen ouderen hun gezondheid te behouden
Psychiatrie = medisch specialisme dat zich richt op de diagnose en behandeling van mentale
stoornissen.
- Maakt geen deel uit van de psychologie
- Psychiaters hebben geneeskunde gedaan + een gespecialiseerde opleiding m.b.t.
behandeling van geestelijke en gedragsmatige problemen (vaak d.m.v. medicijnen).
- Behandelen mensen met ernstigere psychische stoornissen (dan psychologen dat doen)
- Medische invalshoek: ‘patiënten’ met een ‘ziekte’
- Kleiner vakgebied dan psychologie
Pseudopsychologie = niet-onderbouwde psychologische aannamen die als wetenschappelijke
waarheden worden gepresenteerd. Bijv. horoscopen en het paranormale
6 vaardigheden kritisch denken:
1. Wat is de bron?
Heeft de bron feitelijke kennis? Heeft de bron iets belangrijks te winnen bij de bewering?
2. Is de bewering redelijk of extreem?
Bij beweringen die in strijd gaan met huidige kennis, revolutionair zijn of als doorbraak
worden gezien moet je altijd kritisch zijn. Voor moeilijke problemen zijn zelden eenvoudige
oplossingen.
‘Voor buitengewone beweringen is buitengewoon bewijs nodig’. – Carl Sagan.
3. Wat is het bewijsmateriaal?
Wetenschappelijk bewijs materiaal is van belang.
, Anekdotisch bewijsmateriaal = getuigenissen die de ervaringen van iemand of enkele
personen schetsen. Dit is geen goed bewijs.
4. Kan de conclusie zijn beïnvloed door bias?
Bias = een vooroordeel, vervorming of vertekening van een situatie, meestal op basis van
persoonlijke ervaringen en waarden. Er zijn 2 soorten bias:
o Emotionele bias = de neiging om oordelen te vellen gebaseerd op attitudes en
gevoelens i.p.v. op een rationele analyse van het bewijsmateriaal.
o Confirmation bias = de neiging om informatie die niet bij je opvattingen aansluit te
negeren of te bekritiseren en om in plaats daarvan informatie te zoeken waar je het
wel mee eens bent.
5. Worden veel voorkomende denkfouten vermeden?
Correlatie-causaliteit-denkfout = de aanname dat wanneer twee dingen tegelijk voorkomen,
het een het ander moet veroorzaken.
We willen graag dingen verklaren maar moeten niet te snel verbanden leggen die niet
kloppen.
6. Zijn voor het oplossen van het probleem verschillende invalshoeken nodig?
Psychologische invalshoek, economische invalshoek? Andere hoeken geven andere kennis
die wellicht meer helpt bij het komen tot een conclusie.
Moderne psychologie = scheiding tussen de spirituele geest en het fysieke lichaam.
➔ Wetenschappers konden aantonen dat er biologische processen ten grondslag liggen aan
reflexmatige gedragingen, i.p.v. spirituele krachten.
De zes perspectieven van de moderne psychologie zijn:
1) Het biologische perspectief = verklaard gedrag en geestelijke processen vanuit het lichaam. Dus
vanuit de genen, de hersenen en het zenuwstelsel en hormoonstelsel. Het lichaam kan apart van
de geest worden bestudeerd.
- Wordt gecombineerd met de neurowetenschap = vakgebied dat zich richt op hoe de
hersenen gedachten, gevoelens, motieven, bewustzijn, herinneringen en andere mentale
processen creëren.
- Wordt gecombineerd met de evolutionaire psychologie = specialisme in de psychologie dat
gedrag en mentale processen beschouwt op basis van hun genetische aanpassingen aan
overleving en voortplanting.
o Beschouwt organismen als het resultaat van natuurlijke selectie
o Voorbeeld: men neemt aan dat de mens rechtop is gaan lopen als aanpassing van het
verdwijnen van oerwouden ten voordele van de savanne. Door rechtop te lopen
kreeg de mens meer overzicht over zijn omgeving en kon hij dus beter anticiperen op
gevaar.
2) Het (moderne) cognitieve perspectief = perspectief dat gedrag en geestelijke processen verklaard
op basis van wat er in het hoofd afspeelt. De nadruk ligt op mentale processen, zoals leren,
geheugen, perceptie en denken in vormen van informatieverwerking.
- Iemands gedachten en handelingen zijn het resultaat van het unieke cognitieve patroon van
waarnemingen en interpretaties van ervaringen.
- Veel gebruik gemaakt van brain-imaging; hersenen worden bestudeerd tijdens mentale
processen.
3) Het behavioristische perspectief = verklaren van gedrag en geestelijke processen vanuit de
fysieke omgeving. Er wordt gezocht naar de stimuli vanuit de omgeving, in plaats van innerlijke,
mentale processen.
- Wetenschap van het gedrag en van de meetbare omstandigheden en stimuli in de omgeving
die dit gedrag beïnvloeden.
, - Gedachten en emoties irrelevant
4) ‘Whole person’ perspectieven vanuit te gehele persoon = verklaard gedrag en geestelijke
processen vanuit de motivatie van het betreffende persoon. Het draait om globaal inzicht in de
persoonlijkheid, waaronder de psychodynamische psychologie, humanistische psychologie en
psychologie van karaktertrekken en temperament.
- Psychodynamische psychologie = benadering die de nadruk legt op het begrijpen van het
menselijk functioneren m.b.t. onbewuste behoeften, verlangens herinneringen en conflicten.
- Humanistische psychologie = benadering die nadruk legt op dat mensen van nature kunnen
groeien: mogelijkheden, groei, potentie, en vrije wil van de mens. De opvattingen die je over
jezelf hebt en je fysieke en emotionele behoeften hebben een grote invloed op je gedachten,
emoties en handelingen die op hun beurt allemaal invloed hebben op de ontwikkeling van je
potentieel. Het individu staat voornamelijk centraal.
- Psychologie van karaktertrekken en temperament = het idee dat je mensen kunt beschrijven
aan de hand van een aantal eigenschappen. Unieke persoonlijkheidskenmerken die in de tijd
en alle situaties consistent zijn.
5) Ontwikkelingsperspectief = verklaard gedrag en geestelijke processen vanuit de opvoeding en
vanuit een ontwikkelingsfase van de betreffende persoon. Dit perspectief volgt de mens van
baby tot oudere.
6) Socioculturele perspectief = perspectief dat gedrag en geestelijke processen verklaard door de
sociale invloed. Nadruk ligt op het belang van sociale interactie, sociaal leren en cultuur.
- Socioculturele of cross-culturele psychologen verdiepen zich in onderwerpen als aardig
vinden, liefhebben, vooroordelen, agressie, etc. Daarbij zijn ze in het bijzonder
geïnteresseerd in hoe deze sociale per cultuur variëren.
o Cultuur = een complexe mix van taal, opvattingen, gewoonten, waarden en
tradities die worden ontwikkeld door een groep mensen en die wordt gedeeld
met andere in dezelfde situatie.
o Cross-cultureel psycholoog = deze psychologen wijden zich aan de immense taak de
wetten van de psychologie opnieuw te beoordelen aan de hand van andere culturele
en ethische normen. Ze kijken naar de verschillen tussen mensen van verschillende
culturen.
Al deze perspectieven heb je nodig om menselijk gedrag te kunnen begrijpen en helpen allemaal om
heen holistisch beeld van menselijk gedrag te ontwikkelen.
Holisme = allesomvattend
Hoofdstuk 2
Biopsychologie = discipline die de interactie tussen biologie, gedrag en de omgeving bestudeert.
Evolutie = het geleidelijke proces van biologische verandering van een soort dat zich aan past aan zijn
omgeving.
- Drijvende kracht → natuurlijke selectie = de omgeving selecteert de best aangepaste
organismen.
- Psychologische processen kun je verklaren door evolutionaire processen. Bijvoorbeeld onze
afkeer naar bitter voedsel. Gif is ook bitter, werd altijd al vermeden.
Erfelijkheid → heeft invloed op psychologische- en fysieke kenmerken. Zoals haarkleur of
temprament.
- Eigenschappen zijn erfelijk maar hoeven niet tot uiting te komen.
o Genotype = alles wat je aan genetische aanleg hebt
