Voorkomen
● Ongeveer ¼ vd populatie psychiatrisch of neurologisch probleem (incl. alcohol en
middelenmisbruik)
● Ongeveer 10% in afgelopen jaar
● Vrouwen meer stemming en angstproblemen, mannen meer alcoholproblemen
● Jonge personen (18-24j) ↑
● Niet-getrouwd en gescheiden ↑
● Werkloosheid ↑
● Hoogopgeleide ↓
Prevalentie beïnvloedt door
● Psychiatrische stoornis
● Geslacht
● Leeftijd
● Burgerlijke stand
● Professionele status
● Socio-culturele factoren
Oorzaak
● Complexiteit vd oorzaken in psychiatrie
○ Afwezigheid van temporele associatie
■ Oorzaken liggen meestal op tijdsafstand van het ziektebeeld
○ Oorzaak en gevolg
■ Een oorzaak kan leiden tot meerdere effecten
■ Een effect kan ontstaan uit meerdere oorzaken
○ Indirecte mechanismen
■ Vb. genetische predispositie + meer stressful life events → depressie
● Voorbeschikkende factoren (predisposing)
○ Factoren die de vulnerabiliteit bepalen
■ Genetisch
■ Uteriene omstandigheden
■ Fysische, psychologische en sociale factoren in kindertijd
○ Begrip ‘predispositie’
■ Sommige auteurs: bij het begin
■ Andere auteurs: ook rekening met veranderingen in later leven
○ Belangrijk onderdeel van constitutie is ‘persoonlijkheid’
● Uitlokkende factoren (precipitating factors)
○ Gebeurtenissen kort voor de stoornis en lijken deze te hebben uitgelokt
○ Kunnen fysisch, psychologisch of sociaal zijn
1
, ● Onderhoudende factoren (maintaining or perpetuating factors)
○ Deze factoren verlengen de duurtijd vd stoornis nadat ze is ontstaan
○ Dit is van groot belang bij de planning vd behandeling
● Verschillende verklaringsmodellen (tijdsgeest)
Psychiatrie = probleem?
● Hoge prevalentie van psychiatrische stoornissen (¼)
● Belangrijke van ‘global burden of disease’ (13,5%)
● Belangrijkste oorzaken van ongeschiktheid (15-44j: 6/20)
Psychiatrie en hulpzoek gedrag
● Jaarlijks 15% vd bevolking: psychiatrische problemen
● ⅔ zoekt geen hulp, ⅓ zoekt hulp bij huisarts
● ⅔ van psychiatrische stoornis: 1ste lijn
Economische kost van mentale stoornissen
● Voor maatschappij, regeringen, personen met psychische problemen, zorgverleners
en familie
● <<Directe kosten:>>hospitalisatie (½ VK; ¾ VS)
● >>Indirecte kosten: verlies productiviteit, vroegtijdig overlijden
● → Behandeling van mentale stoornissen = duur, maar geen behandeling is duurder
Tegenwoordig GGZ (geestelijke gezondheidszorg)
● Shift weg van zorg in grote psychiatrische ziekenhuizen
● Ontwikkeling van gemeenschap GGZ (outreachende zorg aan huis, mobiele teams)
● Integratie van GGZ in algemene gezondheidsdiensten (1ste lijn gezondheidszorg,
algemene ziekenhuizen, community services)
5 kernfuncties binnen het nieuwe GGZ-model
● Functie 1: activiteit inzake preventie en promotie van GGZ, vroegdetectie, screening
en diagnosestelling
● Functie 2 (a en b): ambulante intensieve behandelteams voor zowel de acute als
chronische GGZ-problemen
● Functie 3: rehabilitatieteams die werken rond reïntegratie en sociale inclusie
● Functie 4: intensieve residentiële behandelunits voor zowel acute als chronische
GGZ-problemen indien ziekenhuisopname noodzakelijk is
● Functie 5: specifieke woonvormen waarin zorg aangeboden kan worden indien het
thuismilieu of het thuisvervangend milieu niet in staat is om de nodige zorg te
organiseren
Proces van stigmatizering
● 4 key componenten
○ Labelling: kenmerken als belangrijk verschillend
○ Stereotypen: linken van verschillen aan niet gewenste karakteristieken
○ Separating: onderscheid tussen normale en gelabelde groep als
fundamenteel verschillend
2
, ○ Status loss and discrimination: devaluatie, verwerping, en uitsluiting van de
gelabelde groep
Grondslagen van stigma
● Problemen van kennis: onwetendheid
○ Voorkomen
● Problemen van attitude: vooroordelen
○ Negatieve gedachte + emotie: angst, kwaadheid, afkeer…
○ Sterke predictor van discriminatie
○ Emotionele reacties naar mentale stoornissen: angst voor geweld
● Problemen van gedrag: discriminatie
○ Verwerping en vermijdend gedrag
○ Research naar hypothetische situaties, weinig ivm interventies
○ No assessment van link tussen verklaringen en gedrag
Stigma
● Geen land of maatschappij waar personen met een mentale stoornis zelfde waarde
ervaren als personen zonder
● Sterk verband tussen begrip voor mentale stoornissen en mogelijkheid om
problemen te vertellen
● Kernervaringen van schaamte (zichzelf en anderen) en schuld (van anderen)
● Mentale stoornissen = ultieme stigma
● Verwerping en vermijding van GG = universeel probleem
Mentale fenomenen
● Geen consensus over normale gezonde fenomenen
● Psychische stoornis
○ Product hersenziekte
○ Symptomen die artsen behandelen
○ Statistische variatie vd norm
Culturele variatie
● Ziektebeelden
○ Gelijke prevalentie van nauwe definitie schizofrenie
○ Eetstoornissen: >>ontwikkelde landen
○ Depressie:>>focus op lichamelijke klachten in ontwikkelingslanden
● Behandeling
○ Betere 2j outcome van schizofrenie in ontwikkelingslanden (geloof van
externe oorzaak buiten patiënt, minder jobeisen, hogere kwaliteit traditioneel
familieleven, minder kritisch en meer tolerant)
○ Genezers: zelfde beliefs als ptn
(Psychische) symptomen
● Vorm (structuur) versus inhoud (context)
● Primair vs secundair: tijd, oorzaak
● Betekenis van symptomen alleen, cluster
3
, ● Subjectief (oordeel) vs objectief (observeerbaar)
● Culturele variaties
DSM-5
● Categoriaal en beschrijvend
● Voordelen
○ Communicatie, implicaties prognose en behandeling, onderzoek en opleiding
● Nadelen
○ Oorzaak, theoretische basis, unieke, ontstaan co-morboditeit wegens overlap,
pathologiseren
Stemming en emotie
● Veranderingen in de aard: neerslachtig, angstig, eufoor, prikkelbaarheid en kwaad
● Veranderingen in de schommelingen/wisselingen: labiliteit, vervlakking
● Incongruentie tussen persoons gedachten en omstandigheden
● Klinisch bij angst- en stemmingsstoornissen
Waarneming
● Waarneming: bewustwording van werkelijke, externe object wat voorgesteld wordt op
de sensorische organen
● Verbeelding: levendige beelden die ontstaan in de geest (geproduceerd en
gemanipuleerd door de wil)
● Illusies: verkeerde interpretatie van werkelijk externe stimulus
● Hallucinaties: waarneming zonder externe stimulering: auditief, visueel, tactiel
○ Klinisch bij schizofrenie, organische syndromen, epilepsie, depressie, cocaine
Denken
● Wanen: foutieve overtuiging gebaseerd op onjuiste conclusies over de externe
werkelijkheid, hardnekkig ondanks bewijs van tegenovergestelde of argumenten, niet
gedeeld door culturele en religieuze achtergrond
● Achtervolging, beïnvloeding, jaloersheid, erotomane, somatische, grootheid…
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper logopediste. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.