Samenvatting Inleiding wetenschappelijk onderzoek
A. Boek: ogen doen onderzoek: een inleiding in pedagogisch psychologisch en sociologisch onderzoek
J.M.A.M. Janssens, 11de editie, 2019
&
B. Boek: met andere ogen: denken en doen in praktijk gestuurd onderzoek- Jan Willem Veerman, Lex
Hendriks, Hand van Huijgevoort, Anita Blonk, Thieu Dollevoet, 2019
Er is samengevat per thema, daarbij zijn beide boeken en de aantekeningen van de colleges
geïntegreerd.
Thema 1: pijlers onderzoek en onderzoekscyclus
Boek A: ogen doen onderzoek (blz. 1-14) en Boek B: met andere ogen (blz. 11-41)
Fasen in het onderzoeksproces
Onderzoek -> begin met probleem en het doel is met behulp van empirische gegevens inzicht in dat
probleem te krijgen.
Eerste fase: probleem formuleren
Tweede fase: theoretisch kader -> literatuur lezen over het probleem, gesprekken voeren, andere
onderzoeken bekijken -> conceptueel model wordt geconstrueerd
- Conceptueel model= ideeën over het te onderzoeken probleem -> hoe kan het probleem verklaard
worden -> formuleren hypothese.
- Hypothese= verwachting over hoe bepaalde verschijnselen met elkaar samenhangen
Derde fase: onderzoeksopzet -> instrumentarium kiezen, bij welke personen, welke gegevens
verzamelen -> rekening houdend met hoe je het daarna gaat verwerken.
Vierde fase: data verzamelen
Vijfde fase: dataverwerking -> analyse van onderzoeksgegevens en nagaan of resultaten
overeenkomen met hypothesen, theoretische verklaring geven of afwijkende resultaten
interpreteren
Zesde fase: rapportage -> artikel, boek of onderzoeksrapport -> lezer moet een oordeel vormen over
de juistheid van het conceptueel model, onderzoekontwerp en de uitvoering -> eindigt met
aanbeveling
inleiding
Praktijkgestuurd onderzoek= informatie uit onderzoek draagt bij aan het maken van onderbouwde
keuzes en aan kritische reflectie op deze keuzes. Daarmee kan het werk ook beter verantwoord
worden
Praktijkgericht onderzoek= wetenschappelijke kennis in praktijksituaties toepassen.
- top-down= vanuit de wetenschap naar de praktijk -> praktijkgestuurd onderzoek
- bottum- up= vanuit de praktijk naar de wetenschap, met de praktijk aan het stuur (bottum up staat
in dit boek centraal)
Theoriegericht onderzoek= Onderzoek dat bijdraagt aan theorievorming om bepaalde verschijnselen
in de wereld te beschrijven, te ordenen en te verklaren.
1.3 aan de slag
1. onderzoek verloopt volgens de onderzoekscyclus met logische stappen
2. onderzoek verreist een persoon met kennis en kunde om de cyclus te doorlopen
3. Onderzoek vereist een context waarbinnen de cyclus doorlopen wordt.
1
,Persoon -> ben jij
Context -> personen (collega’s, leidinggevenden, cliënten, leerlingen), systemen (regels en afspraken)
en fysieke zaken (ruimtes, apparatuur).
Het model is dynamisch:
1. van boven naar beneden -> praktijk ziet belang van onderzoek in, zijn bereid meet te doen maar
niet voor elke prijs.
2. van boven naar beneden -> resultaten zorgen voor denken over verbetering/ doen. Door het
doorlopen van cyclus verandert ook de persoon en de context -> bijv. het denken over de praktijk
verandert en ze veranderen hun doen -> praktijk is niet hetzelfde als voor het onderzoek
3. van links naar rechts -> tussen persoon en context -> je wordt als persoon beïnvloed door de
context -> bijv. als collega ben je ook onderzoeker -> werknemers gaan anders naar je kijken
De uitkomst van de interactie tussen persoon, context en onderzoekscyclus zorgt voor bruikbaarheid
of relevantie van het onderzoek
Onderzoekscyclus
Fasen:
- conceptualiseren= waar gaat mijn onderzoek over? -> beschrijven probleem -> doelstelling en
vraagstelling -> toespitsen
- inrichten= wat is nou de beste opzet om tot een antwoord te komen -> wie doen er mee, wat voor
gegevens worden er verzameld
- uitvoeren= je gaat je onderzoeksopzet uitvoeren -> onderzoeksdata verzameld en verwerkt en
onderzoek wordt gerapporteerd
2
,Betrouwbaarheid= herhaalbaarheid -> consistentie
Validiteit= werkelijkheidswaarde -> meet het wat het moet meten?
De persoon van de onderzoeker
Scientist-practioner= De manier waarop je wetenschap en praktijk met elkaar combineert
Wetenschappelijk= nieuwsgierigheid bevredigen, onderzoeken
Intuïtieve kennis = bij jezelf nagaan wat vind ik ervan -> achterwege blijven van het expliciet gebruik
van kennis
Autoriteit= je gaat het na bij mensen die autoriteit hebben
Goede kennis= als kennis op basis van wetenschappelijke cyclus tot stand komt, als dat transparant
en gecontroleerd gebeurt en als er rekening wordt gehouden met ethiek en privacy
Impliciete kennis= moeilijk waarneembaar -> gevoel, inzichten
Expliciete kennis= waarneembaar -> kennis die geuit wordt
Intuïtieve practicus = iemand die intuïtief in de praktijk handelt -> zo heb ik het altijd gedaan dus zo
werkt het-> benut zijn kennis niet vanuit onderzoek
Reflectieve practicus= iemand die wat meer nadenkt over zijn handelen -> reflecteert op zijn eigen
handelen -> heeft een onderzoekende houding
Practicus onderzoeker (scientist-practitioner)= iemand die in de praktijk handelt en hierop
reflecteert om de patiënt te helpen, maar ook vanuit nieuwsgierigheid de praktijk bevraagt.
Evidence based practicus = laat zijn handelen leiden dor wetenschappelijke kennis -> op basis van
richtlijn en protocollen
Klinische wetenschapper= iemand die uit is op het ontwikkelen van kennis vanuit theorie -> gaat de
praktijk soms in voor onderzoek vanuit een theoretische interesse -> is niet uit op het praktisch
toepassen
Roldifferentiatie= balanceren tussen de rol in de organisatie en de rol van onderzoeker -> hoe
bewaak je afstand als onderzoeker in een organisatie
5B’s
- belang= voordeel
- bereidheid= willen -> ervoor willen gaan
- bekwaamheid= kunnen
- beschikbaarheid= hebben -> er tijd voor hebben
- benutting= verandering
3
, De context van het onderzoek
Structuur = totaal van de verschillende manieren waarop het werk in afzonderlijke taken is verdeeld
en de wijze waarop deze taken vervolgens worden gecoördineerd
Cultuur= som van alle gemeenschappelijke en als vanzelfsprekend ervaren veronderstellingen die
een groep in de loos van haar bestaan heeft geleerd.
Praktijkgestuurd onderzoek heeft als doel een bijdrage te leveren aan het bereiken van doelen ->
oplossen van problemen of aandragen van kennis binnen onderwijs of zorginstelling
Onderzoeksbereidheid=Hierin is de cultuur waarin het belang, de bereidheid, het benutten wordt
nagestreefd.
Onderzoeksrijpheid= hierin is de structuur: personen en middelen dienen beschikbaar te zijn,
personen moeten bekwaam zijn
Persoon Context
Belang Je verwacht dat het onderzoek jou een Personen in je context verwachten dat het
voordeel oplevert: onderzoek oor hen voordeel oplevert
- probleemoplossing, gewenst doel, - probleemoplossing, gewenst doel, sterkere
sterkere positie binnen de instelling positie van de instelling
Bereidheid Je vindt het onderzoek de moeite waard Personen in je context vinden het onderzoek
en wil je hiervoor inspannen: de moeite waard en willen graag een bijdrage
- om je werk beter te doen, omdat er leveren: om hun werk beter te doen, omdat
eisen worden gesteld vanuit anderen het van hen gevraagd wordt.
Bekwaamheid Je beschikt over methodologische kennis Personen in je context kunnen een bijdrage
en vaardigheden om het onderzoek uit leveren:
te voeren: - ze beschikken over kennis en hebben de
- je kunt een plan opstellen, je kunt vaardigheden die voor hun bijdrage aan het
collega’s stimuleren en leidinggeven onderzoek nodig zijn, ze kunnen kritisch
meedenken bij de opzet en uitvoering
Beschikbaarheid Je hebt tijd en middelen om het Personen in je context hebben tijd om er
onderzoek uit te voeren aandacht aan te besteden, samen over te
praten
Benutting Je verwacht dat het onderzoek een Personen in je context verwachten dat het
bijdrage aan de probleemoplossing onderzoek een bijdrage aan de
levert en leidt tot verbetering: probleemoplossing levert en leidt tot
- meer kennis, meer inzicht, effectievere verbetering:
werkwijzen - meer kennis, effectievere werkwijzen
Kwantitatief of kwalitatief onderzoek
Kwantitatief Kwalitatief
Meestal gesloten vraagstelling Meestal open vraag
Bedoeld om na te gaan in welke mate iets Bedoeld om nieuwe nog onbekende kennis mee
voorkomt op te doen
Gegevens getalsmatig Gegevens beschrijvend: meestal interviewen of
observeren of analyseren
Relatief grote onderzoeksgroep Relatief kleine onderzoeksgroep
Mixed methods= combinatie van kwantitatief en kwalitatief
4
