Dit document bevat aantekeningen/samenvattingen van alle hoorcolleges die worden gegeven voor het vak Cel tot Weefsel in het eerste jaar van de bachelor Diergeneeskunde (UU). Bovendien bevat dit document uitwerkingen van de practica die ook in dit vak zitten.
Van Cel tot Weefsel
Inhoud
Hoorcollege 1: ontstaan van cellen en hun organellen................................................................................... 2
Hoorcollege 2: algemene opbouw van de cel ................................................................................................. 4
Practicum 1 (incl. ZS 1 en 2): ........................................................................................................................... 9
Hoorcollege 3: secretie en biosynthese route .............................................................................................. 15
Hoorcollege 4: endocytose............................................................................................................................ 19
Hoorcollege 5: het cytoskelet........................................................................................................................ 23
Hoorcollege 6: de extracellulaire matrix ....................................................................................................... 29
Hoorcollege 7: celgroei.................................................................................................................................. 36
Hoorcollege 8: pathologie ............................................................................................................................. 42
Hoorcollege 9: neoplasieën – cellulaire kenmerken ..................................................................................... 47
Hoorcollege 10: neoplasieën – moleculaire kenmerken ............................................................................... 52
Practicum 2: Neoplasie microscopie en macroscopie ................................................................................... 56
Hoorcollege 11: celdood ............................................................................................................................... 65
Hoorcollege 12: adaptatie en stapeling ........................................................................................................ 69
Practicum 3: cel adaptatie en stapeling ........................................................................................................ 73
Hoorcollege 13: ontsteking ........................................................................................................................... 82
Practicum 4: Ontsteking ................................................................................................................................ 90
Hoorcollege 14: stamcellen ........................................................................................................................... 94
Pagina 1 van 100
,Elise van Gool 2023
Hoorcollege 1: ontstaan van cellen en hun organellen
Organen bestaan uit weefsels → weefsels uit cellen → cellen uit organellen
Cellen zijn de functionele eenheid van leven. Een eencellige kan leven, maar er zijn beperkte
aanpassingsmogelijkheden.
- Prokaryoten = eencellige organismen
o Denk aan bacteriën
o Hebben relatief simpele structuur (primitieve structuur)
o Erfelijk materiaal is opgeslagen in de vorm van circulair DNA
o Hebben geen intracellulaire membranen
o Sommige bacteriën hebben een extra membraan = gram negatief
Het voordeel van meercellig zijn is dat cellen kunnen gaan samenwerken en specialiseren → meer
aanpassingsmogelijkheden
- Eukaryoten
o Kunnen één- (gist) of meercellig (schimmels, planten en dieren)
zijn.
o Erfelijk materiaal ligt opgeslagen in lineaire DNA moleculen (=
chromosomen) in een kern
o Complexe structuur met organellen, compartimenten en een
cytoskelet
o Ooit ontstaan uit prokaryoten: evolutionair ontstaan
van de kern en andere compartimenten van het
vacuolaire systeem (rechts). Door instulping van het
buitenmembraan ontstaan dubbele binnen
membranen.
o Endosymbiose theorie: Mitochondriën
behoren niet tot het vacuolaire systeem, ze
zijn apart geëvolueerd vanuit een aerobe
prokaryote cel die in een eukaryote cel is
gaan leven. Via het endocytose proces is het
de cel ingekomen. Het binnen membraan van
mito’s is dus van de prokaryote cel en het
buitenmembraan van de gastheercel,
daarom heeft het mitochondrion twee
membranen. Mitochondriën kunnen delen.
Het mitochondrion heeft ook zelf DNA en
ribosomen om eiwitten voor zichzelf te
produceren. De overige eiwitten worden
door de cel gemaakt.
Pagina 2 van 100
,Elise van Gool 2023
o Peroxisomen zijn belangrijk voor de afbraak/oxidatie van toxische stoffen en langketige
vetzuren. Ze ontstaan in het ER, maar zijn daarna niet verbonden met het vacuolaire
systeem (er zijn geen transportblaasjes naar peroxisomen toe). Peroxisomen worden
omgeven door een enkel membraan. En sommige enzymen die ze hebben zijn in de vorm
van eiwitkristallen
o Alle organellen van een eukaryote cel:
▪ Cytoplasma = alles binnen de cel
inclusief organellen minus de kern (A)
▪ Cytosol = oplosbare massa tussen de
organellen → cytoplasma minus alle
organellen (~50%) (B)
o Aantallen en totale volume tussen organellen
verschilt heel erg.
o Verschillende celtypen hebben verschillende (verhoudingen van) organellen.
De rol van het vacuolaire systeem:
- Biosynthese en transport van (glyco-)proteïnen en lipiden
Pagina 3 van 100
, Elise van Gool 2023
Hoorcollege 2: algemene opbouw van de cel
Compartimentatie:
Cellen kunnen doen aan regulatie van celfuncties door de compartimentering van organellen en gebieden.
De verschillende compartimenten kunnen met elkaar communiceren.
- De compartimentatie is belangrijk voor de regulatie van genexpressie door translocatie van
transcriptie factoren. Genexpressie is belangrijk omdat cellen zo een bepaalde functie krijgen. De
transcriptiefactoren zorgen ervoor dat bepaalde genen worden afgelezen en zo dus het gen tot
expressie komt
- De compartimentatie is ook belangrijk voor de secretie van eiwitten en de regulatie ervan. Soms
is een secreet bijvoorbeeld wel of niet nodig en dit moet dus op het juiste moment uitgescheiden.
- De compartimentatie is ook belangrijk voor de synthese en expressie van
transmembraaneiwitten.
- De compartimentatie is ook belangrijk bij de endocytose. Hiervoor zijn receptoren nodig en
blaasjes die de cel in kunnen gaan, nadat herkenning plaats heeft gevonden.
- De compartimentatie zorgt voor organel specifieke milieus, die geoptimaliseerd zijn voor
specifieke taken. De scheiding voor opeenvolgende taken is vergelijkbaar met een lopende band
die telkens op een andere specifieke plek komt waar iets uitgevoerd wordt. Stapsgewijs worden
producten opgebouwd.
Het plasmamembraan:
De scheiding van en de verbinding tussen extracellulaire en intracellulaire milieus.
- Fosfolipide bilaag
- Membraan eiwitten
o Communicatie tussen extracellulair en
intracellulair vindt plaats via integraal eiwitten
o De integrale membraaneiwitten kunnen binden
met perifere eiwitten (dit zijn eiwitten die aan één
kant van het membraan zitten)
o Sommige (perifere) eiwitten zijn lipide geankerd
o Andere eiwitten zijn verankerd mbv een GPI anker
o Aan de buitenkant kunnen eiwitten vast zitten aan
de extracellulaire matrix en aan de binnenkant
kunnen ze vast zitten aan het cytoskelet.
Functies van plasmamembraan:
- Binding en signalering
o Interacties met ECM
o Interacties en signalering met andere cellen
o Plasmamembraan heeft receptoren waar signaalmoleculen aan kunnen binden
- Barrière vormen:
o Creëert het juiste chemische milieu (ionen concentratie, pH, etc.)
o Reguleert het transport van nutriënten de cel in
o Reguleert het transport van afvalstoffen de cel uit
Pagina 4 van 100
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper elisevangool. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
