Samenvatting van het vak 'Reflectie op Natuurkunde' gegeven door Jeroen van Dongen in het 2e jaar van de bachelor Natuur- en Sterrenkunde aan de UvA/VU. Het vak wordt al jaren gegeven door Jeroen van Dongen en de inhoud verandert dan ook niet of nauwelijks. Deze samenvatting zal daarom handig kunne...
Samenvatting Reflectie op Natuurkunde
WEEK 1: THOMAS KUHN
CHRONOLOGIE VAN WETENSCHAPSFILOSOFISCHE STANDPUNTEN
• Standaardbeeld:
- Wetenschap is objectief, universeel, en progressief
- Logisch redeneren vormt de taal van de wetenschap
- Duidelijke scheiding tussen observatie- en theoretische termen
- Door wiskundige manipulaties of waarneming kunnen we hypotheses
bevestigen/verifiëren
- Wetenschap: chronologische opeenvolging van: ontdekkingen en verworven
inzichten; van oude Grieken tot op heden; op gebieden die nu tot de natuurkunde
worden gerekend; onafhankelijk van maatschappelijke inbedding
- Ontdekkingen: gebeurtenissen, gekoppeld aan een specifieke wetenschapper;
welbepaald tijdstip en plaats
• Karl Popper:
- Probleem met inductie (manier van abductief redeneren, waarbij er op grond van
een aantal specifieke waarnemingen tot een algemene regel (generalisatie) wordt
gekomen)
- Falsificatie is een beter criterium dan verificatie om de accuraatheid van
wetenschappelijke hypotheses en theorieën te onderzoeken
• Rudolph Carnap:
‘Logisch empiricisme’
- Filosofie moet theoretische wetenschap in logisch format vatten
- Eronder liggen zintuiglijke waarnemingen
- Wetenschappelijke claims reduceren tot claims over directe
waarnemingennemingen
- Wiskundig theoretische claims worden logische tautologieën
• Thomas Kuhn:
Problemen van oude opvatting
- Eerdere opvattingen van wetenschap te normatief (normatieve uitspraak (of
prescriptief) schrijft voor hoe iets zou moeten zijn. Deze uitspraak is
waardeafhankelijk; hij is niet juist of onjuist, maar volgt uit
de normen en waarden van degene die de uitspraak doet.)
- Eenmaal verworven kennis niet statisch en cumulatief à wetenschap (en begrip
‘natuurkunde’) veranderlijk
- Rol bredere context is essentieel voor historisch begrip
- Naïef beeld van wetenschap en ‘ontdekkingen’, veeleer proces dan gebeurtenis
, - Descriptieve aanpak:
- Wetenschap is een menselijke bezigheid waarin sociale processen essentieel zijn
- Wetenschap is discontinu -> er zijn revoluties die tot een nieuw paradigma leiden
dat incommensurabel (geen gemeenschappelijke maat meer) is met het oude
-> paradigma = samenhangend stelsel van modellen en theorieën waarbinnen de
werkelijkheid beschreven wordt
- Belangrijkste ‘ontdekkingen’ geven een paradigmawisseling
- Wetenschap geeft geen definitieve oordelen maar bijv. een tijdelijke consensus
(algemene instemming/general agreement)
- Revolutie = een niet cumulatieve verandering van incommensurabele paradigma’s
Logica en experiment bieden geen uitsluitsel; debat onmogelijk wegens gebrek
aan gedeelde basis
Anomalie: conflict tussen oude en nieuwe paradigma tussen wat verklaard kan
worden
- Ontdekking: nieuw verschijnsel als nieuw en interessant herkennen; interpretatie;
relatie tot bekende kennis vaststellen; conflict en discussie; acceptatie/afwijzing
door (deel) van wetenschappelijke gemeenschap; vorming nieuwe consensus;
incommensurabiliteit à vestiging nieuw paradigma
- Meting
- Meting geeft zelden nieuwe wet, het vereist een theorie
- Resultaten worden aan theorie aangepast i.p.v. andersom
- Pas wanneer theorie is bevestigd, weet je dat je instrument werkt
- Theorie geeft getal, meting neutrale test
- Geen objectieve norm voor ‘redelijke overeenstemming’ (reasonable agreement),
afspraak is een theoretische constructie
- ‘Normal science’ meting volgt theorie
- Anomalie brengt mogelijk crisis/revolutie
• Duhem-Quine:
- Een hypothese kan niet geïsoleerd worden getest -> ‘holisme’; hypotheses kunnen
alleen in netwerken worden onderzocht -> een hypothese wordt onderbepaald
door het experiment
- Historiografie met wetenschap als ‘sociale cultuur’ belangrijkste perspectief
, SCIENCE WARS OFWEL DE “RELATIVISME-DISCUSSIE”
• Wetenschappelijk realisme:
- Theorieën zijn een accurate representatie van de werkelijkheid
- Wetenschap is een rationeel proces dat waarde hecht aan logische argumentatie
en empirische bewijsvoering
- Recht op geprivilegieerde positie in de maatschappij
• Postmodern relativisme:
- Waarheid bestaat niet
- Wetenschap is onderhevig aan sociale factoren
- Feiten zijn sociaal geconstrueerd
- Waarom zouden wetenschappelijke theorieën geprivilegieerd zijn?
• Belangrijk: Postmodernisme bouwt voort op Kuhns ideeën, maar hij heeft zelf nooit aan
“Science Wars” meegedaan en had zich waarschijnlijk nooit met de relativistische kant
geïdentificeerd.
REVOLUTIE
• Niet-cumulatieve verandering van incommensurabele paradigma’s
• Net als politieke revoluties: verandering die oude instituties ‘illegaal’ acht (eerste
hoofdwet vs. Calorische theorie)
• Logica en experiment bieden geen uitsluitsel (Einstein vs. Lorentz)
• Debat onmogelijk wegens gebrek aan gedeelde basis; keuzes gemaakt d.m.v.
persuasie;
• Bij anomalie (afwijking of tegenspraak van verwachting/regel bijvoorbeeld toename i.p.v.
afname) is er conflict tussen het oude en het nieuwe paradigma
• Vereist niet-continue herdefinitie van concepten
• Keuze tussen paradigma’s bepaald door waardeoordeel over welk probleem het
belangrijkst is
• In een revolutie zullen oude geïnstitutionaliseerde gebruiken vervangen worden door
nieuwe
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper sterrehoefs. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,99. Je zit daarna nergens aan vast.
