Psychologie
1 Inleiding
1.1 Ontstaan van de psychologie als afzonderlijke wetenschap toelichten en begrijpen
• Effect van klassieke muziek op kinderen → als ze ernaar luisteren kunnen ze beter studeren
• Altijd je eerste instinct volgen → gegronde twijfel is vaak beter, dan je eerste gedacht
• Wat is psychologie (niet)?
o Psychologie als wetenschap onderscheidt zich van de huis-tuin- en keuken psychologie
die we doorgaans vinden in populaire magazines
o Psycholoog is geen ziener of visionair
o Psychologie houdt zich niet enkel bezig met het begrijpen van psychische problemen
of abnormale processen
o Psychologie is de empirische wetenschap van de gedrag en mentale processen
(examen)
1.1.1 Definitie
Psychologie is de wetenschappelijke studie van het gedrag en de mentale activiteiten v/h individu
• Gedrag kan je observeren
• Psychologie is begonnen met het analyseren van mentale activiteiten die we niet kunnen
observeren
1.1.2 Wetenschap en intuïtie
Psychologie betwijfelt ongefundeerde beweringen van pseudowetenschappen
• Pseudowetenschappen
o Elke benadering fenomenen uit de werkelijkheid die te verklaren zijn en die geen
beroep doen op de wetenschappelijke methode
• Psychologie is niet:
o Pure speculatie over de menselijke natuur
o Een verzameling van volkswijsheden waarvan “iedereen toch weet” dat ze waar zijn
(=”common sense”)
• Uitspraken doen op basis van ervaringsgegevens
o Twee verschillende op vlak van:
▪ Verzamelen van gegevens
▪ Verwerken van gegevens
• Een wetenschappelijke aanpak kenmerkt zich door een empirische manier van werken
1
Psychologie
,Lieze Le Comte
1.2 Geschiedenis van de psychologie
Korte geschiedenis maar een heel ver verleden
1.2.1 De verre voorgeschiedenis (examens)
Socrates (waarom-vraag)
• Hij stelde de waarom vraag non-stop
• Je komt vaak tot heel belangrijke kernen
• Hij was de eerste waardevolle psycholoog
Plato
• Wat is realiteit?
• Grot, gevangen in de grot, licht op muur, gevangen zagen schaduwen op de muur en dachten
dat dit de realiteit was. De realiteit bestaat eigenlijk niet want we zien de realiteit met onze
eigen ogen en het is voor iedereen anders
Aristoteles
• Empirische werkelijkheid
• Gebaseerd op ervaring of op bewijs uit de praktijk
• Een van de eerste wetenschappers in Griekenland, hij zei we gaan dat onderzoeken
Galenus (129-199 n.C.)
• Lichaamssappen en persoonlijkheid
• De Grieken waren bezig hoe kunnen we mensen typeren? Hoe kunnen we die lichamelijk
typeren? Hij zei: we kunnen mensen opdelen in vier categorieën en dat hangt af van de
lichaamssappen.
o Veel zwarte gal → melancholicus
o Gele gal → geagiteerd
o Warmbloedig → sanguinicus
o Flegmaticus → veel slijm
• Cholericus, sanguinicus, melancholicus en
flegmaticus
Kretschmer (1888-1964)
• Duitse psychiater
• 3 types
o Leptosome type: emotioneel, relatief lange
en magere mensen
o Atletische type: atletische bouw, niet lang van postuur, brede schouders, assertief,
soms agressief
o Pyknische type: korte nek, rond en vaak blozend gezicht, veel lichaamsvet, weinig
spieren, vriendelijk, sociaal en grappig
• Hij probeerde persoonlijkheidsstructuur te vinden
• De Grieken wouden graag types omdat ze mensen in vakken wou steken [anno 2020]
2
Psychologie
,Lieze Le Comte
Franz Joseph Gall
• Duitse hersenonderzoeker en arts
• Pionier studie: lokaliseren van psychische functies in het brein en grondlegger van de
frenologie.
• In 20e eeuw: Belgische priester Paul Bouts zette het onderzoek voort naar de Frenologie.
1.2.1.1 De Frenologie
• Mensen in de frenologie zeiden: “je kan de schedel meten om te weten hoe een persoon is”
• WO II stond de nazi achter het ideeëngoed van de frenologie
• In gevangenissen werd tot 50 jaar geleden de frenologie gebruikt. Elke crimineel zijn schedel
werd opgemeten. Er is een centrum in België ‘Cidar’ voor jonge kinderen. Tot 1970 moest de
psycholoog van Cidar elk delinquente jongere opmeten en in tabellen zetten.
1.2.1.2 19de eeuw: structuralisme
Wilhelm Wundt (1832-1920)
• Eerste psycholoog
• 1879: eerste psychologische wetenschappelijk lab in Leipzig
• Psychologie als nieuwe experimentele wetenschap
• Elementen van de bewuste waarneming
• Doel: structuur van de geest analyseren
• Methode = introspectie (speld live)
o Experiment van Wundt: Hij zei ik wil onderzoeken hoe een pijnprikkel structureel
ervaren wordt, hij had de introspectie uitgevonden, iemand moet in zichzelf gaan
kijken, zeggen ik zie dit en dit gaf me dat gevoel en dit kwam in m’n hoofd terecht en
de structuralisten van Wundt, wouden te weten komen hoe prikkels werken.
o Men schreef alles op wat men zag, bij het proefpersoon
o Uit welke aparte indrukken bestaat pijngewaarwording?
▪ Proefpersoon kreeg zachte speldenprik in de huid toegediend. Vervolgens
moest die persoon bij zichzelf nauwkeurig proberen observeren wat er in zijn
geest omging. Uit de beschrijvingen van de proefpersoon probeerde de
onderzoeker dan af te leiden uit welke elementaire deeltjes de
pijngewaarwording was opgebouwd, en hoe dit overeen kwam met andere
gewaarwordingen (bvb. koude/jeuk)
1.2.1.3 19de eeuw: functionalisme
William James (1842-1910)
• Amerikaanse tegenreactie op structuralisme
• Focus op functie en doelen van gedrag ( structuur): hoe lossen mensen problemen op?
o Introspectie
o Externe observatie
o Eerste dierproeven
• 20ste eeuw: opkomst behaviorisme
o Studie van enkel uitwendig waarneembaar gedrag
o Klassieke conditionering pionier: Ivan Pavlov (1849-1936)
▪ Pavlov zag dat het belletje aanzicht een respons teweeg bracht bij de hond.
3
Psychologie
, Lieze Le Comte
1.2.1.4 20ste eeuw: opkomst behaviorisme
John Watson (1878-1958)
• = grondlegger behaviorisme
• Verder onderzoek naar KC
• Radicaal: enkele studie van uiterlijk waarneembare
• Innerlijke buiten beschouwing
• Elke gedrag: Stimulus-Respons verbinding
o Bv, lector + leerlingen typen
• Geest = onbereikbare ‘black box’
• Elk gedrag die we stellen gebeurt automatisch
• Waarom dragen we kledij?
o Omdat we al van kleins af aan geconditioneerd zijn met kledij
• De kracht van het stimulus-respons is zeer krachtig
1.3 Gestaltpsychologie
• 1930, Duitsland
• Reactie op structuralisme Wundt
o Het geheel is meer dan delen’ bij perceptie
o Menselijke waarneming gericht op gehelen = GESTALT
• Reactie op strikt behaviorisme
o Leren niet enkel door trial en error
o Leren ook mogelijk zonder dat effect zichtbaar is in gedrag
• Bekende namen: Max Wertheimer en Wolfgang Kohler
• Het menselijk gedrag moet je in zijn totaliteit bekijken
4
Psychologie
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper LLiezeLC. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €10,49. Je zit daarna nergens aan vast.