Onderzoeksmethoden boek
Hoofdstuk 2: Tien fundamentele aspecten van kwalitatief onderzoek
1. Kwalitatief onderzoek gaat over betekenis, niet cijfers: Het primaire doel van
kwalitatief onderzoek is het begrijpen van de sociale of psychologische wereld door
middel van de betekenis die mensen aan hun ervaringen geven.
2. Kwalitatief onderzoek biedt geen enkelvoudig antwoord: Er is niet één "juist"
antwoord in kwalitatief onderzoek. De resultaten zijn vaak meerdere mogelijke
interpretaties van dezelfde gegevens.
3. Kwalitatief onderzoek beschouwt context als belangrijk: De gegevens worden
altijd geproduceerd binnen een specifieke context. Deze context moet worden erkend
en geïntegreerd in de analyse, aangezien het niet mogelijk is om gegevens volledig
objectief te maken.
4. Kwalitatief onderzoek kan ervaringsgericht of kritisch zijn: Ervaringsgericht
onderzoek legt de nadruk op de ervaringen en betekenissen zoals gerapporteerd door
de deelnemers. Kritisch onderzoek daarentegen onderzoekt de onderliggende factoren
die deze ervaringen en betekenissen vormgeven.
5. Kwalitatief onderzoek is gebaseerd op ontologische aannames: Dit verwijst naar de
aard van de werkelijkheid. In kwalitatief onderzoek wordt vaak aangenomen dat er
meerdere realiteiten zijn, afhankelijk van perspectief en context.
6. Kwalitatief onderzoek is gebaseerd op epistemologische aannames: Dit betreft de
aard van kennis. Kwalitatief onderzoek gaat uit van subjectieve kennis die
contextgebonden is, in plaats van objectieve, universele waarheden.
7. Kwalitatief onderzoek omvat een kwalitatieve methodologie: Dit betekent dat de
methoden en technieken die worden gebruikt, passend moeten zijn binnen een
kwalitatief kader dat betekenis en context erkent.
8. Kwalitatief onderzoek maakt gebruik van allerlei soorten data: Gegevens kunnen
afkomstig zijn van interviews, teksten, observaties, enzovoort. De focus ligt op rijke,
gedetailleerde gegevens in plaats van kwantitatieve data.
9. Kwalitatief onderzoek vereist 'kwalitatief denken': Dit betekent dat onderzoekers
de gegevens interpreteren op een manier die recht doet aan de complexiteit en diepte
van menselijke ervaringen.
10. Kwalitatief onderzoek waardeert subjectiviteit en reflexiviteit: Onderzoekers
erkennen hun eigen invloed op het onderzoek en proberen deze invloed te begrijpen en
te integreren in hun analyse.
Het hoofdstuk eindigt met de vraag of kwalitatief onderzoek geschikt is voor jouw specifieke
project, waarbij benadrukt wordt dat het belangrijk is om te overwegen of de methodologische
benadering past bij de onderzoeksvragen die je wilt beantwoorden.
Hoofdstuk 9: eerste analytische stappen
1. Dataverzameling en data-analyse: aparte fases?
In kwalitatief onderzoek is er vaak geen strikte scheiding tussen dataverzameling en
analyse. Het is mogelijk om al met de analyse te beginnen terwijl de dataverzameling
nog gaande is, wat kan leiden tot verfijning van de onderzoeksvragen en de
dataverzameling.
2. Lezen en vertrouwd raken: essentiële beginstappen
Het analyseren van kwalitatieve data begint met een proces van intensieve bekendheid
met de dataset. Dit houdt in dat je de data meerdere keren leest of beluistert om
, patronen, ideeën en concepten te identificeren die relevant zijn voor je
onderzoeksvraag.
3. Wat is coderen?
Coderen is het proces waarbij je aspecten van de data identificeert die relevant zijn
voor je onderzoeksvraag. Er zijn twee belangrijke benaderingen voor coderen:
o Selectief coderen: Hierbij focus je op specifieke fenomenen binnen de data en
selecteer je alleen relevante gegevens om te coderen.
o Compleet coderen: Hierbij codeer je alles in de data dat mogelijk relevant is
voor je onderzoeksvraag, wat leidt tot een uitgebreide verzameling gecodeerde
data.
4. Het coderen uitvoeren
Het coderen kan handmatig (met pen en papier) of elektronisch worden uitgevoerd,
bijvoorbeeld met software zoals NVivo of ATLAS.ti. Bij het coderen is het belangrijk
om systematisch en grondig te werk te gaan, waarbij je elk datasegment dat mogelijk
relevant is, markeert.
5. Soorten codes
Codes kunnen data-gedreven zijn, waarbij ze direct voortkomen uit de expliciete
inhoud van de data, of onderzoeker-gedreven, waarbij ze een meer conceptuele of
theoretische interpretatie van de data bieden.
6. De rol van computerprogramma’s in kwalitatieve analyse
Computerprogramma’s kunnen het coderen en analyseren efficiënter maken en zorgen
voor een betere organisatie van de data. Ze kunnen echter ook beperkingen met zich
meebrengen, zoals een risico op technologische afstand tot de data en een neiging om
overmatig te coderen.
Het hoofdstuk benadrukt dat het coderen een organisch en evoluerend proces is dat zich
aanpast naarmate je meer inzicht krijgt in de data. Coderen vormt de basis voor het bouwen
van thema’s, die later in de analysefase verder worden uitgewerkt .
Hoofdstuk 10: Patronen identificeren
1. Zoeken naar patronen: Van codes naar kandidaat-thema's
Nadat de data zijn gecodeerd, is de volgende stap het identificeren van bredere
patronen of thema's. Een thema vat iets belangrijks samen over de data in relatie tot de
onderzoeksvraag. Thema's zijn meestal breder dan codes en bevatten verschillende
aspecten die gerelateerd zijn aan een centraal organiserend concept.
2. Reviewen en reviseren van kandidaat-thema's
Het is belangrijk om de thema's te beoordelen om te controleren of ze goed passen bij
de gecodeerde data en het geheel van het verzamelde materiaal. Dit proces, dat vaak
wordt gezien als kwaliteitscontrole, helpt om thema's te verfijnen en ervoor te zorgen
dat ze coherente en onderscheidende verhalen vertellen die trouw zijn aan de data.
3. Andere manieren om patronen in data te identificeren
Hoewel de beschreven methode zich baseert op thematische analyse (TA), bestaan er
andere methoden, zoals Interpretative Phenomenological Analysis (IPA) en Grounded
Theory (GT), die verschillende benaderingen hanteren voor patroonidentificatie.
Bijvoorbeeld, in IPA worden thema's eerst binnen individuele casussen ontwikkeld
voordat ze over het hele dataset worden vergeleken.
4. Actief proces van thema-identificatie
Thema's worden niet passief ontdekt, maar actief ontwikkeld door de onderzoeker. Het
