Aardrijkskunde
Deel 3: Geologie
1. Opbouw van de aarde
1.1 Ontstaan van de aarde en schilvormige opbouw
Concentrische opbouw van de aarde:
A. De oeraarde was een homogeen, vloeibare bol. (alles was goed gemengd)
B. Doordat de aarde vloeibaar was, ontstond er een scheiding tussen lichtere en zwaardere
stoffen tijdens de trage afkoeling van de aarde, onder invloed van de zwaartekracht.
(lichtere delen, zoals silicium en aluminium kwamen bovendrijven en vormden later de
buitenste laag van de aarde, de aardkorst. Zwaardere delen zoals ijzer en nikkel zakten weg
en vormden later de binnenste delen van de aarde, de binnenkern.)
C. Met de diepte veranderen naast de samenstelling ook de druk en de temperatuur. Deze
veranderende eigenschappen zorgen voor de concentrische schilvormige opbouw van
de aarde (korst, mantel en kern).
1.2 Structuur van de aarde
= ontdekt aan de hand van trillingen (resonantie)
1
,1.3 Verticale beweging van de lithosfeer
- Voorwerpen met lagere dichtheid drijven in vloeistoffen met een hogere dichtheid
- Harde lithosfeer drijft op plastische asthenosfeer!
❖ Isostasie = drijvende evenwicht tussen lithosfeer en asthenosfeer
❖ Isostatisch evenwicht = verticale bewegingen/isostatische aanpassingen van de
lithosfeer om evenwicht tussen lithosfeer en asthenosfeer te herstellen
2.2 Lithosfeer bestaat uit verschillende platen
Soorten platen:
● Oceanische plaat
↳ bestaat alleen uit oceanische korst
● Continentale plaat
↳ bestaat uit oceanische en continentale korst
⇒ Andere fysische en chemische
eigenschappen
(Hoe ouder de plaat, hoe groter de dichtheid)
2.3 Bewegen van platen
De lithosfeer is opgebroken in platen, deze platen kunnen op 3 manieren ten opzichte van elkaar bewegen:
uit elkaar, naar elkaar en langs elkaar.
a. UIT ELKAAR
= divergerend
b. NAAR ELKAAR TOE
= convergerend
c. LANGS ELKAAR
= transform
(doordat de platen soms snel langs elkaar bewegen , ontstaan er aardbevingen)
2
, 2.4 Vorming en beweging van platen- motor achter platentektoniek
Door opstijgende warmte uit de kern en mantel in de
plastische asthenosfeer (niet de vaste mantel) ontstaan
convectiestromen.
Ter hoogte van divergerende plaatranden stijgt een
warme magmastroom en botst tegen de lithosfeer.
Door afkoeling buigt de stroom af en duikt weg ter
hoogte van de convergerende plaatgrens.
De horizontale beweging neemt de bovenliggende plaat
mee als een transportband.
Aan MOR: lithosfeer een beetje naar boven, magma dat
naar boven komt, glijdt als het ware van de rug weg met
als gevolg dat er een rugduwkracht ontstaan.
Plaat wordt hier dus weggeduwd t.g.v. zwaartekracht
2.5 Gevolgen van platentektoniek
- Vulkanen
- Aardbevingen
- Gebergten
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lynnagbeto. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €9,56. Je zit daarna nergens aan vast.