Samenvatting van het hoofdstuk 'Inleiding' Geschiedenis van de jeugdliteratuur in vogelvlucht uit het boek een Land van waan en wijs. Samenvatting voor het vak Jeugdliteratuur. (Inclusief informatie uit powerpoints)
Geschiedenis van de jeugdliteratuur
in vogelvlucht
Een land van waan en wijs
Boeken geven inzicht in wie je bent en hoe de wereld om je heen er uit ziet. Kinderboeken leren je met
nieuwe ogen kijken en de-voor-het-eerst-heid van dingen zien. Jeugdschrijvers zoeken de verwondering
op en treden buiten bekende paadjes. Jeugdliteratuur is een land vol verhalen waarvan sommige,
sprookjes, al eeuwen meegaan.
Nederlandse jeugdliteratuur is een land van waan en wijs omdat;
Waan: fantasieverhalen prikkelen de verbeelding
Waan: schrijvers zijn opzoek naar sensatie en succes
Wijs: levenslessen worden in verhalen verwerkt
Wijs: andere verhalen bieden een herkenbare wereld terwijl ze ook de horizon verbreden en
aanzetten tot nadenken.
Voor de 18e eeuw
Er werd wel over kinderen en literatuur geschreven met name vanuit didactisch of moreel oogpunt. Er
werd gewaarschuwd voor een negatieve invloed op het kwetsbare kind. Er was geen aandacht voor
leesplezier.
Kinder- en jeugdliteratuur is een vaag begrip en het is vak onduidelijk voor wie de teksten bedoel waren.
Door de civilité een gesneden drukletter leerden kinderen lezen en schrijven.
Grote denkers
Plato: Weinig waardering voor dichters: Nabootsers die het publiek misleiden. Lezers zijn vrouwen en
kinderen en fabels en sprookjesachtige verhalen zijn niet geschikt om te lezen. Een jong mens kan niet
zien of iets waar is of niet waar is. De eerste verhalen zie iemand hoort moeten ‘schoon’ zijn, want ze zijn
onuitwisbaar.
Augustinus: Afkeer over de dichtverzinsels van Homerus en Vergilius. Zonde: verzinsels boven nuttige
dingen te stellen.
Aristoteles: Verhalen zijn belangrijk voor de opvoeding. Ze bieden leerzame en plezierige imitaties.
Schrijvers moeten lering en vermaak combineren.
Luther: Vertaalde fabels in het Duits en vond deze fabels zeer geschikt voor kinderen, want het bracht
liefde voor kunst en wijsheid bij kinderen.
Karel de Grote: Hij stimuleerde het onderwijs maar veel lesmateriaal was er nog niet. Kinderen lazen
Bijbelverhalen of klassieke verhalen van auteurs als Cato en Cicero. Latijn was de taal van de kerk en het
onderwijs, er waren dan ook weinig teksten in de volkstaal.
Erasmus: Opvoedingswerk kan best op jonge leeftijd beginnen, want kinderen zijn dan nog kneedbaar.
Het kind voelt zich niet in nature aangetrokken tot dingen die niet deugen. Het nuttige en plezierige hoort
, bij elkaar, illustraties zorgen voor een prettigere leeservaring en het komt de kennis ten goede. Kinderen
moeten op jonge leeftijd Grieks en Latijn (cultuurtalen) leren. Opvoeding jong beginnen / Kind heeft
behoefte aan vrolijke onderwerpen / Utile Dulci / aforismen / illustraties)
Vives; Ervaringsgericht onderwijs staat de liefde voor lezen in de weg.
In +/- 1450 ontdekte Gutenberg de drukpers. Boeken konden sneller en goedkoper drukt worden en dit
zorgde voor een vergroting van de markt. Er werd ingespeeld op de behoeften van het publiek.
In de 15e eeuw ontstaan goedkopere schoolboeken: abecedarium. Een houten plankje met letters, in de
17e eeuw ook zo’n zelfde plankje met dieren uitgevonden door Comenius.
Comenius had ook zijn ideeën over het onderwijs. Onderwijs moest aanschouwelijk zijn en op
maat van het kind zijn. Onderwijs moet zowel in het Latijn als in de moedertaal worden aangeboden door
middel van een encyclopische aanpak waarbij zelfwerkzaamheid, bijvoorbeeld door middel van een
prentenboek de kennis vergroten, belangrijk was. (Aanschouwelijk onderwijs / Zelfwerkzaamheid kind /
Encyclopedisch plaatjesboek /Latijn en moedertaal)
Onder invloed van de jezuïeten speelde toneel een belangrijke rol binnen het onderwijs met als doel het
Latijn en de retoriek bevorderen en het morele inzicht van leerlingen te verdiepen. Er was weinig plaats
voor meisjes / vrouwelijke rollen in het toneel en het onderwijs.. Pas vanaf de 17e eeuw kwam er voor
meisjes dan ook een vorm van voortgezet onderwijs.
Fénelon zei over opvoeding dat ouders correct over alles met hun kind moesten praten. Angst en dwang
zijn uit den boze. Leren lezen kan het beste spelenderwijs. Fabels zijn net als Bijbelverhalen geschikt, ze
zijn levendig en roepen mysterie op. Niet-realistisch keurde hij af.
Pas in de 19e eeuw na Grimm en Andersen vielen de bezwaren tegen fantasie weg.
De achttiende eeuw: de verlichting 1701-1850
Geloof in de rede, zintuigelijke ervaring en vooruitgang zijn doorslaggevend voor het mensbeeld en de
visie op kinderen. Tijdschriften en kranten kwamen op de markt en het boekenaanbod groeide.
Locke: Kinderen moeten leren uit ervaring, leren lezen moet leuk zijn. De fabels over Aesopus zijn geschikt
leesstof en helpt Latijn leren. De Bijbel wordt door kinderen niet begrepen, dus kies geschiktere verhalen
(later kwamen en kinderbijbels). (Kind moet leren uit ervaring / Leren lezen moet leuk zijn)
Rousseau; Leren vertrekt vanuit de ontdekking van de natuur. Boeken voor kinderen zijn werktuigen van
zijn diepste ellende. Lezen is de gesel1 van de kindertijd. Fabels zijn ongeschikt, ze zijn leugenachtig en
moreel verwerpelijk. Fabels zetten aan tot ondeugd in plaats van goed gedrag. Nuttigheid en eigenbelang
zijn de drijfveren om te lezen. Rousseau schreef Robinson Crusoë het ideale jongensboek. Voor meisjes
had hij minder aandacht. Meisjes en literatuur zijn geen goede combinatie. Kinderen hebben de eigen
opvoeding in handen en hebben daar geen boeken bij nodig. Ondanks deze uitspraak ging de ontwikkeling
van jeugdliteratuur wel door. (Leren vanuit ontdekking van de natuur / Beperkte rol opvoeder / Autonoom
= zelfredzaam kind)
1
Bestraffing d.m.v. werktuig (lijfstraffen)
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Romkjevdm. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.
