Sociaal werk theorieën
Les 1. Inleiding
Globale definitie van sociaal werk
De definitie wordt om de zoveel jaar herzien. Ze discussiëren over wat sociaal
werk bindt als we kijken over de wereld heen. Daarin is de context heel
verschillend. In de laatste definitie nu verwijst men naar het feit dat het door
theorie is onderbouwd.
Theorie en sociaal werk: geen evidente relatie
Waarom is dit nu niet evident, wat bedoelen mensen?
Het is een buik gevoelsberoep, je hebt dat of je hebt dat niet. Dat zijn zaken die
mensen vaak nog zeggen. Ook dit heeft een historische achtergrond. Sociaal
werk zou ontstaan zijn uit het gevoel van ‘ik wil iets goed doen voor iemand
anders’. Gaandeweg is dat geprofessionaliseerd, we hebben opleidingen
opgericht, scholen voor sociaal werk (in 1920) opgericht,…
Het idee dat vroeger was van bv. ‘waarom hebben we masters sociaal
werk nodig?’, is er nu nog altijd
We zien debatten over bv. bachelors en masters; waarin ze zeggen ‘de bachelors
doen veel meer en de masters? Hebben we die dan wel nodig?’. Of een debat
over bv. stage en theorie, vrijwilligers en beroepskrachten.
Zo krijg je een vorm van anti- intellectualisme. Dat gaat erover dat het
nadenken niet nodig is maar dat we meer iets moeten doen vanuit ons
buikgevoel. ‘Praktijk heeft geen theorie nodig.’. Dat wordt door de overheid
gestimuleerd, onze huidige overheid zou graag hebben dat wij minder lang
studeren en gewoon beginnen uitvoeren zonder veel na te denken over wat van
ons verwacht wordt.
We zien dus besparingsoperaties maar ook zeker immuniseren (: als we
mensen niet te hoog opleiden zullen ze ook meer volgen wat wij zeggen).
Anti-intellectualisme kan door beleidsmakers gestimuleerd worden maar ook
professionals kunnen hierop bijdragen.
Maar, het onvermijdelijke van theorie
Bv. Thompson; hij heeft het over the fallacy of theoryless practice.
Impliciet en expliciet
Elke sociaal werker gebruikt denkbeelden, heeft opvattingen over goed sociaal
werk, over de samenleving en over problemen. Theorieloze praktijk bestaat niet.
Daarom is het belangrijk dat we de theorie ook impliciet maken en niet enkel
expliciet.
Daarnaast is andere kennis ook belangrijk zoals ervaringskennis en dus ook
theoretische kennis.
1
,De sociaal werker als intellectueel
Het is dus belangrijk om bewust om te gaan met theoretische kennis, gezien de
gevaren van practice wisdom. Zo’n gevaar is bv. je denkt veel na over doe ik
het wel goed ipv doe ik wel het goede. Je krijgt het risico op brave sociaal
werkers die doen wat van hen verwacht wordt.
Je ziet hier dus ook dat anti-intellectualisme maar wij zien de sociaal werkers als
intellectuelen. Als professional ben je bezig met na te denken over wat je aan
het doen bent, je moet dat denken ook bijstellen, enzovoort. We zijn denkende
doeners.
Het is dus belangrijk om een kritische kijk te ontwikkelen tav de maatschappelijke
ontwikkelingen waarin de praktijk zich ontwikkelt.
Sociaal werk en theorie
Het is dus belangrijk om stil te staan bij de verhouding tot theorie;
daarin heb je dan 2 vragen:
1. Hoe verhouden we ons tot theorie
a. Instrumenteel of als kader voor kritische reflectie en handelen
b. We hebben een nauwe blik op het gebruik van theoretische inhoud als
we denken van ‘het is pas goed als het direct bruikbaar is’
2. Maar ook welke theorieën we hanteren en wat daarvan de betekenis is
a. Discussie over dominantie psychologische theorievorming en de
effecten daarvan op het sociale van sociaal werk
Wij zien doorheen de cursus vooral de niet direct inzetbare methoden/theorieën.
Met vooral daarin de aandacht voor macht en verzet in de zoektocht naar
sociale rechtvaardigheid.
2
,Les 2. Theorie en professionalisering
Theorievorming is belangrijk binnen een opleiding om professional te worden. Als
we professionals zijn dat wil dat zeggen ‘weten wat hij of zij aan het doen is en
dat komt dus niet enkel uit je buikgevoel maar je denkt daar over na’.
Theorie kan dus een hulpbron zijn bij zaken uit te leggen. Dit roept wel
de vraag op:
1. Welk soort professionaliteit en professionalisering?
2. Welk soort verhouding tot theorievorming?
3. Welk soort theorieën?
Theorie is een manier om u te legitimeren; zodat je weet wat je aan het doen
bent.
Welk soort professionaliteit en professionalisering
Wat is kenmerkend voor een sociaal werker professional?
1. Professionalisering
Het gaat vaak over het claimen van een bepaald gebied, bv. sociaal werkers en
sociale rechtvaardigheid of maatschappelijke problemen.
Wat is nu ons terrein?
Het is dus een voortdurende zoektocht naar wat is nu sociaal werk en wat niet?
En het is daarnaast ook een maatschappelijke strijd.
Het moeilijke is vaak ‘willen we echt sociaal werk leveren, dan doen we vaak
vaag werk want het sociaal werk ligt vaak in het vage’. Contexten waarin we
werken zijn vaak veelzijdig.
Het is precies de eigenheid van ons beroep die vaag is
Wat zijn wij nu en wat doen wij nu als sociaal werker?
2. Geen evident debat
Wij zijn ook geen erkend beroep. Andere jobs zoals psychologen, dokters en
artsen hebben een beroepsvereniging (: ze verenigen zich tot mensen die
behoren tot die job). Wij hebben dat niet als sociaal werkers.
Waarom net geen beroepsverenigingen?
Omdat we sociaal werk zo teveel zouden afbakenen.
Waarom wel?
Als we zouden zeggen ‘we willen macht, als er iets fout is kunnen we als
vereniging er tegen in gaan’.
3
, De titel van sociaal werker wordt nu nog niet beschermd en daarover zijn
vandaag de dag enkele discussies; zoals ‘moeten we dat nu afschermen of
moeten we het net helemaal open laten?’.
Een dokter mag op zijn deur plakken ‘ik ben sociaal werker’ maar een
sociaal werker mag NIET op zijn deur plakken ‘ik ben een dokter’
3. Het professionaliseringsdebat
Er zijn dus verschillende visies op wat de professie inhoudt:
De functionele professional
De autonome professional 3 ideaaltypes
De normatieve professional
Ideaaltypes; diegene die in de realiteit niet zo zuiver voorkomen. Het gaat over 3
opvattingen die we in de praktijk naar voor zien komen.
3.1 De functionele professional (Parons)
Hierin is de uitvoerder essentieel. Iemand die uitvoert wat hem of haar gezegd
wordt. Het afleveren die bereidt zijn de evidence based methodieken toe te
passen; wij zoeken professionals die uitvoeren wat wij willen dat zij uitvoeren. Die
gaan de methodieken die wij ontwikkeld hebben zo goed mogelijk toepassen. Dus
we willen GEEN publiek dat lastig is, die kritisch is,… Gewoon dat ze doen wat wij
van hen verwachten.
Zo’n professionalisme zien we vaker in bureaucratische omgevingen.
Wat is nu het probleem van de vermarkting?
Je zal moeten doen want anders nemen ze gewoon iemand anders. Je hebt weinig
autonomie nu.
In de opvangcentra voor dak- en thuislozen lag de focus van de werknemer op
zelfredzaamheid bij de bewoners.
Een rationele/voorspelbare logica van er zijn hier daklozen die voor last
zorgen en we gaan daarvoor dus professionals nodig hebben die dat
probleem gaan aanpakken.
3.1.1. Kritiek op functionele benadering
Professionalisering vooral gestuurd door de organisaties waar sociaal werkers aan
de slag zijn en dienstbaarheid aan de arbeidsmarkt. We weten dat als we die
functionele professionaliteit doortrekken als basis voor hoe we sociaal werk
moeten uitvoeren; dan zien we dat dat niet goed komt.
3.2. De autonome professional
Het is een professional die autonoom is; die een eigen zeggenschap heeft over
wat hij of zij doet in het werk. Het is hier niet de overheid of de organisatie alleen
die beslist wat goed sociaal werk is maar het is de beroepsgroep zelf die dat
beslist.
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper nainpoppe1. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €10,56. Je zit daarna nergens aan vast.