Ma5- Voeding
Obesitas
Cytokinen, afgegeven uit
vetweefsel, zijn verantwoordelijk
voor een chronische, laaggradige
ontsteking bij obesitas. Deze
chronische ontsteking is de
belangrijkste oorzaak voor het
ontstaan van bijv. osteoartrose.
Mechanische belemmering door
een overmaat vet kan leiden tot
tracheacollaps.
Er is ook een relatie tussen obesitas en
diabetes type II. Ook hier spelen de
cytokines die afkomstig zijn uit
wetweefsel een grote rol.
Gevolgen voor de patiënt:
• Ernstiger osteoarthrose
• Risico op diabetes mellitus type II
• Risico op hepatische lipidose
• Grotere belasting van het hart
• Chronische ontstekingsreactie in het gehele lichaam
• Verminderde weerstand
• Verminderde levensverwachting
• Verminderde kwaliteit van leven
• Urineweginfectie (K) incontinentie (H)
o Incontinentie ontstaat door vetophoping in de sluitspier, en door een massa-effect → ‘pelvic
bladder’-achtige situatie.
• Diagnostiek minder eenvoudig
• Narcose en operatierisico verhoogd
59% van honden en 61% van katten heeft overgewicht. Het blijkt ook dat dikke eigenaars vaker dikke
honden hebben, maar niet vaker dikke katten. Er is een stijgende trend in het aantal dikke huisdieren.
Risicofactoren overgewicht:
• Ras
• Castratie
• Middelbare leeftijd
• Onbeperkte toegang tot voeding
• Energierijke voeding
• Voeren van extraatjes en mensen eten
• Sedentary lifestyle
• Aandoening die beweging en/of
• uithoudingsvermogen negatief beïnvloedt
Geslachtshormonen maken een dier gevoelig voor leptine. Dit geeft een verzagigingsgevoel. Een
gecastreerd dier zal dus de neiging hebben om meer te eten. Bovendien hebben gecastreerde dieren 25-
30% minder energie nodig.
Op middelbare leeftijd verandert het metabolisme bij dieren, waardoor ze sneller overgewicht ontwikkelen.
,In de anamnese naar een overgewichtspatiënt moet je specifiek uitvragen wat het dier allemaal op een dag
binnenkrijgt. Veel eigenaars realiseren zich niet dat voedsel bij medicatie, dentastix, etc. etc. ook bijdragen.
Bedenk ook dat katten vaak eten buitenshuis kunnen halen.
Dieren met overgewicht komen vaak binnen met aankomen ondanks verminderde voedselopname. Dit is
omdat er vaak een sedentaire lifestyle is en er een dikke vetlaag is die ervoor zorgt dat weinig energie nodig
is voor het behoud van lichaamstemperatuur.
Langdurig hoge leptinespiegels leidt tot desensitisatie → je kunt steeds meer eten.
DDx overgewicht (anders dan dieetgerelateerd):
- Cushing
- Hypothyreoïdie
- Diabetes mellitus
- Pituitaire afwijkingen
- Hypothalame afwijkingen
- Insulinoom
Elk punt in de 1/9 BCS score correspondeert met ~10% lichaamsgewicht. Als een patiënt van 7/9 naar 5/9
moet, dan moet je deze dus eten gaan geven naar 5/9, en moet het dier ~20% van het gewicht verliezen.
Of een behandeling slaagt hangt sterk af van de motivatie van de eigenaar. Iedereen in het huishouden
moet ‘on board’ zijn, anders werkt het niet.
Veel eigenaars zien geen aantasting van het welzjin. Het is wel belangrijk dat mensen dit inzien. Het laten
afvallen van een dier is namelijk ook een korte termijn aantasting van welzijn, met grote voordelen op
lange termijn. Echter, als de eigenaar de noodzaak er niet van inziet, en de therapie waarschijnlijk zal falen,
dan is het onnodig om het welzijn van het dier op korte termijn aan te tasten met een dieet.
Het ‘light’ label mag op voeding wanneer het 15% minder calorieën bevat dan het onderhoudsvoer van
hetzelfde merk! Light voeding van merk A kan dus alsnog meer calorieën hebben dan onderhoudsvoer van
merk B.
Een afvaldieet bestaat uit:
- Minder eten
- Lagere energiedichtheid
- Hoog vezel (ontlasting en flatulentie)
- Hoog eiwit
- Laag vet
- Verrijkt met vitaminen, mineralen en
- spoorelementen
- L-carnitine
- L-lysine
- Antioxidanten
- Hoger water gehalte
- Vaker, kleine porties
De maaltijdfrequentie bepaalt voor een groot deel de mate van bedelgedrag,
Er wordt eerst een streefgewicht ingeschat, op basis waarvan de energiebehoefte wordt berekend. Met de
energiedichtheid van de voeding wordt de voerbehoefte uitgerekend. Geef de eigenaar specifieke
instructies mee, liefst zwart op wit.
Naast dieetaanpassingen is ook beweging belangrijk → zwemmen, spel, wandelen, voedingsspeeltjes.
Bij de kat wil je geleidelijk overstappen op het nieuwe dieet, in verband met risico op hepatische lipidose.
,Follow-up:
- Elke 2 weken wegen.
- Gewichtsverlies van 1-3% per week [hond], of 0,5-2% per week [kat].
- Geef (realistische) doelstellingen aan de eigenaar → over X tijd wil je
dat het dier onder Y kg weegt.
In de gewichtsgrafiek zal een plateaufase ontstaan doordat het metabolisme
zich aanpast aan een minder dieet. Dit is vaak teleurstellend voor de
eigenaar. Echter, het dier kan deze lagere metabole staat niet permanent
volhouden. Je kunt:
- Minder eten geven → de plateaufase zal sneller eindigen.
- Hetzelfde dieet aanhouden → uiteindelijk zal het dier wel weer gaan
afvallen.
Gewichtscontrole:
Na bereiken van het streefgewicht wordt het dieet met 10-20% verhoogd,
en gecontroleerd of het dier op gewicht blijft.
In meerkathuishoudens kun je:
- Maaltijden voeren in aparte ruimtes.
- Kartonnen doos.
- Op hoogte voeren.
- Systeem met poortje gebruiken.
Zelfstudie obesitas
Fictieve casus: Karel, Britse korthaar, 9j/4mnd, F, gecastreerd. BCS 9/9.
Gewicht: 12,3kg.
Krijgt op dit moment ad libitum voer.
Geschatte streefgewicht Karel: 4,0kg.
Energiebehoefte kat:
RER (kcal ME/day) = 70(BWkg)0,75 = 70 × 40,75 = 198 kcal ME/dag.
Als voer nemen we Hills metabolic kat.
Voerinhoud: 3451 kcal/kg.
Voerinname kat: (1989/3451) × 1000 = 57g voer om af te vallen.
Instructies aan de eigenaar:
- Overstappen op Hills metabolic kat; paar dagen ad libitum voeren → gewenning aan voer door
geleidelijk inmengen.
- Vervolgens over 3 weken geleidelijk het voer terugbrengen tot 57g/dag.
o Verdelen over 3-5 porties per dag.
o Handig om ’s ochtends af te wegen en dit in zakjes te verdelen voor de rest van de dag.
- Niks ernaast voeren
- Over 5 weken terug voor controle; streefgewicht voor controle is 11,8 kg.
o Wij checken of 1-4% gewichtsverlies is opgetreden (zie flowchart rechtsboven).
o Nu maken we alvast “progress foto’s”, waarmee de eigenaar later het effect kan zien.
Overige tips:
- Voerspelletjes.
- Meer spelen met de kat.
- Voedsel verstoppen / verspreiden door het huis.
, - Buurt informeren; in geval dat zij de kat ook voeren.
- (Hydrotherapie overwegen).
De kritieke patiënt
Zieke dieren bevinden zich veelal in een
hypermetabole fase, welke nodig is om te
herstellen.
Kritieke patiënten krijgen dus vaak een
eiwitrijk dieet. Ook nierpatiënten krijgen
in de acute fase eiwitrijke voeding.
Er wordt niet alleen naar de body
condition score gekeken, maar ook de
muscle condition score.
De meeste maagdarmdiëten zijn ook
geschikt als recovery dieet. Puppy-
/kittenvoer is vaak
ook geschikt.
Parenterale voeding
wordt pas als laatste
middel toegepast.
Het is vrij duur
(€300,-/dag). Rechts
staat een
beslisboom met de
beschikbare opties
waarop voer kan
worden
aangeboden.
Dit wordt centraal
geplaatst. Alleen
wanneer de
oplossing veel vet
bevat kan de lijn ook
perifeer geplaatst
worden, omdat anders de
flowrate te laag is en er
een phlebitis kan
ontstaan.
