Hoorcollege 5 Migratie
1. Het naoorlogse Europa
2. De komst van de gastarbeiders
3. Gezinshereniging en gezinsvorming
4. Het Nederlandse migratie- en integratiebeleid
5. De integratie van niet-Westerse migranten en hun kinderen in Nederland
6. Migratie- en integratiedebatten van gisteren, vandaag en morgen
1. Het naoorlogse Europa
Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog waren er zo’n 11 miljoen vluchtelingen en ontheemden
(displaced persons) in Europa. Europa ligt dan niet alleen in puin ook een hele hoop mensen hebben
geen dak meer boven hun hoofd. Veel mensen weten niet waar ze naar toe moeten of ze kunnen
nergens naartoe of mogen nergens naar toe. Dit leid tot de oprichting van tijdelijke kampen. Veel
concentratiekampen zouden gebruikt worden als tijdelijke kampen waar tot drie, vier jaar na de
oorlog nog bijvoorbeeld Joden zaten die niet wegzonden uit die kampen. Zij leden daar vaak aan
ziektes, ondervoeding en moesten leven in erbarmelijke omstandigheden. De concentratiekampen
huisden hele diverse groepen: oorlogsgevangenen, Joden, verzetsstrijders, dwangarbeiders,
oorlogsmisdadigers, collaborateurs, vluchtelingen, ect. In de kampen zaten zo’n 250.000 Joden nog
vast na de oorlog.
Aan de Nederlandse kant zien we ook al dit soort zaken terugkomen. Veel mensen die ook
het dak boven hun hoofd verloren zijn. Tegelijkertijd komen er veel mensen terug van hun
dwangarbeid uit Duitsland. Dit gaat wel heel gelijkelijk, want de transportnetwerken lagen ook
grotendeels in puin. Er zijn maar een beperkt aantal trein en bootverbindingen die gebruikt worden.
Het is voor velen daardoor ook ontzettend lastig om terug te keren.
Aan de andere kant van het spectrum heb je een hoop Duitsers die het land moeten verlaten.
Dit zijn in eerste instantie de soldaten die hier gestationeerd waren en die veelal op de vlucht
geslagen waren voor de optrekkende geallieerden legers. De andere helft bestond uit
burgerbevolking en die kregen het vrij zwaar te voorduren. Er was veel woede richting hen, doordat
het hun verweten werd wat er gedurende de oorlog gebeurt was. Het waren niet alleen de Duitsers
die een duidelijke nazi achtergrond hadden of die om dubieuze redenen naar Nederland ware
gekomen tijdens de Tweede Wereldoorlog, maar het ging ook om zogenaamde Rijks-Duitsers die
vaak al verschillende decennia in Nederland leefden en hier getrouwd (vaak ook al met een
Nederlandse partner) waren alsmede kinderen hadden gekregen.
Men wilden vergelding voor wat de Duitsers de Nederlanders hadden aangedaan en een van
de manieren was om er zeker van te zijn dat er ook geld binnen zou komen voor de Nederlandse
Staat door hun bezittingen te confisqueren. Dit gebeurde op vrij grote schaal en nam de vorm aan
van razzia’s, waarbij de Duitsers in de nacht of in de vroege ochtenduren van hun bed werden gelicht
en al hun goederen uit de huizen werden gehaald. De mensen werden vervolgens op transport gezet
en kwamen in zogenaamde doorvoerkampen terecht. Aan de rand van Nijmegen lag Kamp
Mariënbosch dat het grootste doorvoerkamp van Nederland. Heel wat Duitsers hebben daar
maandeling en sommige zelfs jarenlang gezeten voor ze terug naar Duitsland konden. Onder deze
mensen waren ook velen die hier geboren waren of het waren Nederlandse vrouwen die met een
Duitse man getrouwd waren. Deze Nederlandse vrouwen hadden door het trouwen met een Duitse
man hun Nederlandse nationaliteit verloren, want zo zat het vreemdelingenrecht in elkaar.
Buitenlandse vrouwen kregen bij het trouwen met een Nederlandse man automatisch de
Nederlandse nationaliteit en omgekeerd gebeurde het wanneer een Nederlandse vrouw met een
buitenlandse man trouwde dat zij haar Nederlandse nationaliteit verloor en zijn nationaliteit
aannam.
, Uiteindelijk van die 25.000 Duitsers die op de lijst stonden om te worden gedeporteerd zijn
er heel wat opgepakt, maar er is maar een klein gedeelte nar Duitsland gestuurd. Het grootste
gedeelte van de mensen zijn in de doorvoerkampen blijven hangen of konden weer terug keren naar
de plaats van herkomst. Dit had een heel divers scala aan redenen waarom zoveel Duitsers niet in
Duitsland terecht kwamen. Aan de ene zijde waren het de geallieerden in Duitsland die daar al
genoeg problemen hadden en geen behoefte hadden aan extra vluchtelingen om op te vangen,
anderzijds waren er ook een hele hoop Nederlanders die in de bres sprongen voor hun Duitse buren.
Ook de kerken ontfermden zich voor een gedeelte over de kwestie, want zij vonden het een moeilijke
kwestie en wilden ook de banden met hun zusterkerken in Duitsland ophalen. Uiteindelijk zijn er
hierdoor maar 3.691 Duitsers het land uitgezet. Dit was relatief willekeurig, want er zaten nazi’s
tussen maar ook onschuldige mensen die niks misdaan. Soms werden zelfs gezinnen uit elkaar
getrokken, maar dit was tegen het plan Black Tulip, zoals het werd genoemd in. Het kon gebeuren
dat broers die min of meer hetzelfde beroep hadden uitgeoefend in de tweede wereldoorlog,
bijvoorbeeld bakkers, uit elkaar werden gehaald en de ene wel en de andere niet werd gedeporteerd
zonder dat beide iets hadden misdaan. Bovendien ging het de Nederlandse staat altijd over
functionaliteit. Mensen die wij in Nederland niet konden gebruiken hadden een prioriteit om te
vertrekken en degene die wel iets konden bijdragen mochten vaak in de praktijk blijven. Dit zien we
vaker terugkomen.
Er was niet alleen haat tegen de Duitsers ook tegenover de collaborateurs bestond er een
enorme afkeer. Nederlandse vrouwen die affaires of relaties waren begonnen met Duitse soldaten
tijdens de oorlog werden vaak bij volksgerichten in plein publiek kaal geschoren en kregen het één en
ander naar hun hoofd geslingerd.
Na de Tweede Wereldoorlog ontstaat een situatie waarin heel veel mensen weg willen uit Europa.
Dit heeft allerlei verschillende redenen:
1. Angst voor een economische crisis.
2. Angst voor een Derde Wereldoorlog.
3. Angst voor de opkomst van het communisme in Oost-Europa en de gevaren die zich hiermee
zouden voortbrengen.
Een ander factor was de ‘baby boom’, een sterke bevolkingsgroei die in Europa en met name in
Nederland plaats vond. Hierdoor ontstond het idee dat Europa en Nederland overbevolkt waren er
niet genoeg ruimte was om te kunnen. De vele vernietigde huizen in de Tweede Wereldoorlog
versterkte dat gevoel nog extra.
Steeds meer Europeanen besluiten te emigreren naar de overzeese gebieden en het
migratiepercentage bereikt hierdoor een nieuw hoogtepunt. Al in de vroegmoderne tijd vertrokken
gezinnen en mensen naar Noord-Amerika, maar na de oorlog versterkte dit proces zich. Tegelijkertijd
beginnen zich dan ook omgekeerde processen plaats te vinden. Dit had te maken met de
dekolonisatie, doordat veel kolonies onafhankelijk werden was het hier voor Europeanen niet langer
veilig om daar te blijven wonen. Een groot deel was nog nooit in Europa geweest, maar wilden wel
terugkeren naar hun moederland.
De Nederlandse overheid stimuleert emigratie en is in de jaren na de oorlog echt van mening dat de
enige goede oplossing voor het overbevolkingsprobleem is om geld in middelen te steken voor het
bevorderen van emigratie. Hiervoor wordt een Nederlandse Emigratie Dienst (NED) opgericht in 1952
die de emirgratie moet gaan faciliteren. Zij leveren informatievoorziening over migratie naar het
buiteland en er komen subsidies en kredieten voor emigranten. Ook worden er zogeheten
‘emigratieattaches’ benoemd bij de Nederlandse vertegenwoordiging in Canada, Brazilië, Argentinië,
Zuid-Afrika en Nieuw-Zeeland. Dit zijn tussenpersonen die het gemakkelijkere maken voor
Nederlanders om de benodigde papieren te krijgen, het gaat dan vaak over visa om naar het land te
kunnen emirgaren.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper degeschiedenisstudent. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.