Samenvatting van het boek Onderzoeksmethoden, geschreven door Scheepers, Tobi en Boeije
Hoofdstukken 1, 2, 3, 4, 5, 6, 9
Samengevoegd met college-aantekeningen en extra uitleg door voorbeelden en afbeeldingen
Methoden en technieken van onderzoek, bachelor jaar 1, Rijksuniversiteit Groningen
Samenvatting methoden en technieken van onderzoek
Boek: Onderzoeksmethoden – Scheepers, Tobi, Boeije
Hoofdstuk 1
Sociaalwetenschappelijk onderzoek en wetenschappelijke integriteit
Sociale wetenschappen: onderzoeken gedrag/interacties van (met name) mensen.
Doel onderzoek:
Antwoord geven op vragen
Nieuwsgierigheid is belangrijke drijfveer
Niet altijd gewaardeerd
Zou uiteindelijk moeten leiden tot kennis
Wetenschap ontwikkelt zich, het is niet altijd gelijk. Uitkomsten staan niet vast.
Onderzoek wordt niet altijd gewaardeerd. Als iemand iets onderzoekt en de uitkomst is niet wat
hij/zij wilde, is dit niet leuk.
Veel kennis is niet gebaseerd op onderzoek, vaak uit eigen ervaringen denken ze kennis te hebben.
Dit is naïef en niet goed. Naïeve kennis gebaseerd op:
1. Gewoontes (ik doe het altijd al zo, dus zal wel goed zijn, slecht afleren)
2. Wishful thinking (ik wil dat het zo is, dus het is zo. Graag gelijk willen hebben. Als ze dachten
dat het a is, maar het blijkt b te zijn, willen ze alsnog dat het a is. Tunnelvisie. Politie denkt
dat ze dader hebben en gaan bewijzen bij die dader zoeken (13 reasons) dit klopt niet.)
3. Meningen van autoriteiten (baas, krant, dominee zegt het, dus het is zo)
4. Ideologie (hoe je de wereld ziet, je bent politiek links of rechts bijvoorbeeld, religie)
5. Intuïtie (wat je denkt te weten, ik voel dat het zo is)
Naïeve kennis is vaak niet geschikt, je hebt wetenschappelijk kennis empirie nodig.
1.2 sociaalwetenschappelijk onderzoek
Wetenschap wordt wel omschreven als een systematisch geheel van kennis. Het gaat om een
samenhangend geheel van uitspraken waarmee wordt geprobeerd om allerlei sociale verschijnselen
te beschrijven, te verklaren of te voorspellen. Het doel van onderzoek is tot een resultaat te komen
dat als een bijdrage aan het systematische geheel van kennis kan worden beschouwd.
Onderzoek begint met een probleemstelling. Dit bestaat uit 2 delen:
Vraagstelling: wat wil je onderzoeken?
Doelstelling: waarom wil je dat onderzoeken?
Vanuit hier kies je een onderzoeksontwerp. Hoe ga je te werk?
Wetenschappers zijn niet geïnteresseerd in losse waarnemingen, maar in de inzichten tussen deze
losse waarnemingen.
Empirie: het toetsen van theoretische inzichten op grond van waarnemingen.
,Empirisch-analytische benadering: algemeen geldende wetmatigheden ontdekken. Geïnspireerd op
natuurwetenschappen. Het is objectief
Empirisch-interpretatieve benadering: proberen gedrag vanuit de context/omgeving te verklaren.
Fundamenteel onderzoek: heeft tot doel een bijdrage te leveren aan de wetenschappelijke kennis.
Praktijkgericht onderzoek: heeft als doel de oplossingen te leveren van praktijkproblemen die
bestaan bij aanwijsbare personen, groepen of organisaties buiten de wetenschap.
Empirisme: gebaseerd op waarneming
Rationaliteit: gebaseerd op nadenken, logisch consistent
Explorerend onderzoek: wanneer er nog geen onderzoek naar een aspect is gedaan moet je met je
onderzoek de sociale werkelijkheid verkennen.
Toetsend onderzoek: er zijn al theoretische inzichten bekend en hieruit stel je een hypothese en
onderzoek je of deze juist is.
Typen van kwantitatief onderzoek
- Beschrijvend onderzoek (descriptief)
Doel: beschrijven van bepaald fenomeen
Frequentie onderzoeksvragen
- Explorerend onderzoek
Doel: ontwikkelen en formuleren van theorieën
Verschil-of samenhang onderzoeksvragen
Finishing expedition fout 1e soort: ten onrechte een associatieverband
accepteert. Je neemt de hypothese aan terwijl er niks aan de hand is. Je brengt
verschillende variabelen met elkaar in verband, maar dat kan niet. Er is niet tussen
alles een samenhang
- Toetsend onderzoek
Doel: toetsen van theorieën
Onderzoeksvragen met duidelijke onderliggende hypothese
Wetenschappelijke literatuur:
Theorieën toetsbare hypothese afleidbaar conceptueel model
statistisch model
Zelf theorie bouwen met proposities (logisch
verklaringsmechanisme)
- Evaluatieonderzoek
Doel: waarde/effectiviteit van (beleids)maatregel, methode of interventie
onderzoeken
Summatief = effectevaluatie Y. (werkt het?)
Formatief = procesevalutie ? (hoe komt het dat het wel/niet werkt)
Toetsend onderzoek zonder duidelijk theorie
Onderbouwing met
bevindingen uit
wetenschappelijk onderzoek
Wordt soms ook als apart type
onderzoek beschreven
,Exploratief onderzoek rechtsboven de streep.
Toetsend onderzoek linksonder de streep
Beschrijvend onderzoek rechtsboven de streep
Evaluatieonderzoek linksonder de streep
In een onderzoek doorloop je vaak niet alle stappen van de empirische cyclus!!
Methodenleer: het geheel van onderzoeksmethoden waarover de sociale wetenschappen
beschikken.
methodologie: het gaat om de wetenschap van de sociaalwetenschappelijke methoden.
1.3 wetenschap is communicatie over onderzoek
Wetenschappers communiceren vaak met elkaar. Met mensen binnen hun vakgebied (disciplinair)
en met mensen buiten hun vakgebied (multidisciplinair). Door communicatie wordt het onderzoek
verbeterd.
Valorisatie: hiermee tonen wetenschappers aan dat hun wetenschappelijke inzichten ook van belang
zijn voor de maatschappij.
Klassiek model in communicatiewetenschap: Wie zegt Wat tegen Wie (Lasswell). Dit is te kort door
de bocht. Bij sociale wetenschappen zijn vooral de context van de maatschappij en de organisatie van
belang. Beter is: Wie zegt Wat tegen Wie, Hoe, met welk Effect, met welke Terugkoppeling en in
welke Context?
Informatie wordt gedeeld. Centraal staat wat de ontvanger doet met de boodschap.
4 functies van de boodschap:
Vermaak
Middel om persoonlijke identiteit te versterken
Bron van informatie
Voertuig voor sociale integratie en interactie
Selectieprocessen: mensen selecteren de boodschappen die voor hun interessant zijn.
Onderzoekers sturen boodschappen naar elkaar (wetenschappelijke artikelen) en ze reageren en
verwijzen naar elkaar. Ze vormen zo een kennisdomein.
1.4 onderzoek in de media
Media speelt een belangrijke brugfunctie tussen wetenschap en publiek. Wetenschap komt op
verschillende manieren in de media voor. Kan als nieuws of amusement zijn. De media is vaak gericht
op ‘leuke’ uitkomsten (rode wijn is goed voor hersenen). Dit is niet altijd wetenschappelijk relevant.
1.5 de onderzoeker als professional: wetenschappelijke integriteit
Er zijn 3 fundamentele ethische principes die je moet gebruiken als je onderzoek met mensen doet:
, 1. Respect voor personen. Het recht op zelfschikking. Je moet mensen in staat stellen tot
geïnformeerd toestemmen met deelname.
2. Goed doen. De risico’s voor de deelnemers tot het minimum beperken en dat kan ook
betekenen dat je misschien helemaal af moet zien van je onderzoek.
3. Gerechtigheid. Vergewissen van eerlijke, redelijke en niet-exploiterend procedures voor
(potentiële) studieparticipanten. Eerlijke verdeling van de lasten (meedoen onderzoek) en
lusten (profiteren van bevindingen van onderzoek)
Er zijn veel wetten en regels waaraan een onderzoek moet voldoen, mede zodat er geen fraude is.
Voor publicatie van onderzoek is vaak ook een verklaring van geen ethisch bezwaar nodig.
1.6 wetenschappelijke integriteit en onderzoeksontwerpen
Om een onderzoek te repliceren (herhalen) moet je heel precies weten hoe het oorspronkelijke
onderzoeksontwerp in elkaar stak. Het streven van de wetenschap is er op gericht om replicaties
mogelijk te maken.
Critical friends: door met andere wetenschappers te spreken, proberen ze hun onderzoekswerk
bloot te stellen aan constructieve commentaren om het zodoende beter te maken.
Peer review: de resultaten van een onderzoek worden gecontroleerd door andere wetenschappers
zodat de kwaliteit en bruikbaarheid van de verzamelde kennis wordt vastgesteld.
Zes principes van wetenschappelijke integriteit:
1. Eerlijk en openhartig
2. Betrouwbaar
3. Controleerbaar
4. Onpartijdig
5. Onafhankelijk
6. Houdt rekening met maatschappelijke implicaties
Het Discipline overleg Sociale Wetenschappen (DSW) heeft een regeling betreffende ethische
toetsen van sociaalwetenschappelijk onderzoek opgesteld. Onderzoekers moeten ethisch
verantwoord zijn.
Door al deze verschillende regels en wetten zitten er dus erg hoge eisen aan een onderzoeksontwerp
en is dit opstellen dus helemaal niet zo makkelijk.
Hoofdstuk 2
Het onderzoeksplan
Eerst: interesse in bepaald thema
Vervolgens: literatuuronderzoek
Doel:
- Overzicht krijgen wat er al bekend is
- Overzicht krijgen van waarde wat er bekend is
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper EstherWeverink. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,48. Je zit daarna nergens aan vast.
