Leerdocument tentamen gezinsbegeleiding
Thema 1 Goed genoeg ouderschap in complexe situaties
Je weet wat de term ouderschap is en wat goed genoeg ouderschap inhoudt
Opvoeden= wederkerig proces waarbij het gaat om dat ouders & kinderen leren van elkaar
-> samenleven, verbinden, communiceren
Ouderschap= hoe je verantwoordelijk als ouder gestalte geeft en welke belangen je voor je
kind behartigt
Goed genoeg ouderschap= ouderschap dat jeugdigen voldoende ondersteund in hun
ontwikkeling
-> te onderscheiden in: goed, goed genoeg, problematisch, tekortschietend
(verwaarlozen, mishandelen, onvoldoende ondersteunen)
Doel: voorkomen dat jeugdige zich onvoldoende kan ontwikkelen of onvoldoende veiligheid
geboden kan worden
Je weet het onderscheid te maken tussen ouderschap en “opvoederschap”
‘daar waar sprake is van interactie is ook sprake van opvoeding, dit kan dus ook buiten de
ouderlijke context’
-> ouder ben je voor je hele leven, ouderschap gaat nooit over
-> opvoeden doe je voor een beperkte tijd (tot 18) en hoeft ook niet noodzakelijk door een
ouder worden uitgevoerd, kan ook door bijv. Opa & oma etc.
Je kent verschillende elementen waar ouderschap uit bestaat waaronder
ouderlijk besef van verantwoordelijk zijn en onvoorwaardelijke liefde.
4 elementen ouderschap:
1) Affectief klimaat (liefde en aandacht)
a) Affectief opvoedklimaat, continuïteit, wezenlijke belangstelling
2) Leefomgeving (materiële en immateriële verzorging)
a) Bijv. Dagelijkse verzorging, veilige omgeving etc.
3) Oog voor ontwikkeling en toekomstperspectief
a) Overdracht normen en waarden, leerkansen, aandacht persoonlijke wensen
4) Structuur & begrenzing
a) Regelmaat, regels, routines, reageren & anticiperen
-> doel van ouders is dat ze zich bewust worden van kennis, vaardigheden en middelen die
zij reeds bezitten en ze leren hoe ze dat bewust kunnen benutten in het gezinsleven
Je kent het Framework for the assessment of children in need and their families.
,‘Framework for the Assessment of Children in Need and their Families’ is een model om de
situatie in gezinnen te beoordelen
Het helpt om een zorgvuldige afweging
te maken met het oog op de veiligheid,
het welzijn en de ontwikkeling van
jeugdigen. Met dit Framework kunnen
jeugdprofessionals jeugdigen zien
binnen de context waarin zij opgroeien.
Het wordt weergegeven door de
volgende driehoek:
Het gaat uit van een systeemgerichte
blik, waarbij welzijn en ontwikkeling van
de jeugdige centraal staat, maar ook
oog is voor de context (opvoedingsvaardigheden van ouders, gezins- en omgevingsfactoren
die van invloed zijn op jeugdige, ouders en gezin).
Informatie per domein kan geordend worden in (1) zorgen, problemen en risicofactoren, en
(2) wat goed gaat, sterke punten en beschermende factoren.
Je kent de 14 basisvoorwaarden voor optimale ontwikkeling van een jeugdige
(BIC-model)
Het BIC-model bestaat uit 14 opvoedingscondities die in het leven van het kind van
voldoende kwaliteit moeten zijn om het kind een goede kindertijd te laten beleven en diens
ontwikkeling te waarborgen.
-> dit zijn tegelijkertijd ook de criteria voor goed genoeg ouderschap:
1) Adequate verzorging
2) Veilige fysieke directe omgevin
3) Affectief klimaat
4) Ondersteunende flexibele
opvoedingsstructuur
5) Adequaat voorbeeldgedrag door
ouders
6) Interesse
7) continuïteit in opvoeding en
verzorging
8) veilige fysieke wijdere omgeving
9) Respect
10) Sociaal netwerk
11) Educatie
12) Omgang met leeftijdgenoten
13) Adequaat voorbeeldgedrag in de samenleving
, 14) Stabiliteit in levensomstandigheden, toekomstperspectief
Je kent verschillende factoren die goed genoeg opvoederschap beïnvloeden
waaronder armoede, ouderproblematiek zoals LVB – psychische problemen
van ouders zelf.
Als vuistregel kan gesteld worden dat draaglast en draagkracht in balans dienen te zijn.
Daarbij hangen de draaglast en draagkracht af van het aantal, de aard en de zwaarte van de
risicofactoren in het gezin en het aantal, de aard en de kracht van de beschermende
factoren. De zes domeinen (kindfactoren, ouderfactoren, gezinsfunctioneren, contextuele
factoren, sociaal netwerk en hulpverlening) kunnen daarbij van positieve of negatieve
invloed zijn.
Armoede
Ouders die in armoede leven geven aan niet altijd in de basisbehoeften van het gezin te
kunnen voorzien en stress te ervaren vanwege het leven in armoede.
Dit heeft invloed op onder andere: de band, minder aandacht, minder stimulering, structuur
& ondersteuning, minder positief op kind reageren, weinig momenten voor samen
ontspannen en plezier
-> daarnaast materiële achterstanden voor bijv leerachterstanden
Ouderproblematiek (LVB)
Ouders met een verstandelijke beperking hebben vaak moeite met het nemen van
beslissingen, kunnen zich moeilijk verplaatsen in hun kind en inspelen op diens behoeften,
bijvoorbeeld op het gebied van voeding en veiligheid, kunnen minder goed plannen en
organiseren en hebben moeite met het bieden van een stimulerende omgeving. Ze hebben
problemen in de interactie met hun kind en weten te weinig over de ontwikkeling van
jeugdigen en over opvoedingsstrategieën (zoals belonen of straffen). Er is ook vaak sprake
van gezagsproblemen.
-> in ongeveer 1/3e van gezinnen ‘goed genoeg ouderschap’
Psychische problemen
De kinderen van ouders met psychische problemen lopen een grotere kans om zelf ooit een
psychische stoornis te ontwikkelen, doen vaker een beroep op de geestelijke
gezondheidszorg en hebben een grotere kans om thuis mishandeld te worden dan kinderen
van ouders zonder psychische problemen.
-> vaker beperkte fysieke zorg en emotionele ondersteuning, minder ontwikkeling van
zelfstandigheid stimuleren, minder structuur en organisatie bieden, vaker restricties en straf
Ouders met trauma:
-> gedrag ouders niet afgestemd op behoefte jeugdige, vijandig, ouder-kind interactie kan
verstoord raken, onveilige gehechtheidsgeschiedenis van getraumatiseerde ouders
Je kent verschillende hulpmiddelen bij het in kaart brengen en beoordelen van
het opvoederschap.
