Egyptische Rijken
- Oude Rijk (2600-2150 v.C.)
- Middenrijk (2000-1800 v.C.)
- Nieuwe Rijk (1550-1100 v.C.)
Concert der mogendheden (Late bronstijd 1600-1200 v.C.)
- In het Oude Nabije Oosten houden enkele grote mogendheden elkaar min of meer in evenwicht.
- Egypte, Mitanni, Hethitische rijk, Assyrië, Babylonië.
- Tevens bloeitijd Monoïsche beschaving op Kreta en Myceense beschaving in Griekenland.
Arbeidskrachten in de oudheid
- Onafhankelijke arbeid: Vrije onafhankelijke boeren of handwerkers, ‘peasants’.
- Afhankelijke arbeid
- Slaven: Eigendom van een persoon of instantie.
- Schuldknechten: Afhankelijkheid tot de schuld is afbetaald.
- Afhankelijken: ‘Lijfeigenen’ of ‘horigen’. Gebonden aan hun grond en hun werk.
Staatsvormen in het oude Griekenland
- Monarchie: Alleenheerschappij door (erfelijke) koning. Wettig bewind.
- Tyrannis: Regering van iemand die de macht nar zich toe heeft getrokken, niet gelegitimeerd.
- Aristocratie: ‘Regering door de besten’. Adellijke heerschappij, geboorte als criterium.
- Oligarchie: ‘Regering van weinigen’. Kleine groep machthebbers, vermogen als criterium.
- Timocratie: Vermogenscriteria aan het bekleden van overheidsfuncties.
- Democratie: Regering door de demos (mannen met burgerrecht), volksvergadering heeft het laatste
woord.
Bevolking van Sparta
- Spartiatai, Lakedaimonioi, homoioi: ‘Gelijken’, burgers in vollen rechten.
-Periokoi: Omwonenden van Sparta, geen politieke rechten in Spartaanse polis. Dienden in het leger.
- Heilotes: Heloten, lijfeigenen, behoorden tot het stuk grond dat ze bewerkten.
Bevolking van Athene
- Politai: Burgers in vollen rechten.
-Metoikoi: Metoiken, vreemdelingen met verblijfsrecht. Geen politieke rechten of grond kopen.
Betaalden hoofdelijke belasting, metoikin.
- Douloi: Slaven in privébezit.
Perzische oorlogen
- Cyrus (Perzië) veroverde heerschappij over Griekse steden aan Klein-Aziatische westkust.
- 499 v.C.: Griekse steden proberen tirannie te overwinnen, tevergeefs.
- 492 v.C.: Strafexpeditie naar Athene door Darius I.
- Marathon 490 v.C.: Hoplieten uit Athene en Plateaea onder aanvoering van Miltiades verslaan de
Perzische troepen.
- Xerxes nog een poging Griekse moederland te veroveren (480 v.C.). Griekse steden verenigd in
strijdbond onder leiding van Sparta. Vloot werd erg belangrijk in de volgende oorlog.
- Thermopylae en baai van Artemisium 480 v.C.: Verenigde Griekse staten verliezen van de Perzen.
Leonidas hield met zijn Spartaanse hoplieten het Perzische leger lange tijd tegen, won tijd voor
evacuatie. Xerxes verwoest Athene, tegelijkertijd verwoestten Atheners de Perzische vloot in de baai
, van Salamis.
- Plataeae 479 v.C.: Overwinning voor de Grieken onder leiding van Pausanias bij Thermopylaeae.
Strijdtoneel verplaatst zich naar de westkust van Klein-Azië., Griekse steden worden hier bevrijd.
Delisch-Attische Zeebond 447 v.C.
- Atheense strijdbond tegen Perzië.
- Meeste Griekse staten traden toe en betaalden financiële bijdrage aan de bondskas (gevestigd op
Delos), anderen leverden schepen en soldaten.
- Athene begon zich te bemoeien met interne zaken van bondgenoten en gebruikte bondskas voor
eigen doeleinden.
- Kolonies: Klerouchieën op strategische plekken in het bondsgebied.
- Uittreden bijna onmogelijk.
- Democraten: Pro-Atheens. Oligarchen: Pro-Spartaans.
- Wekte angst op bij Sparta.
Oorlog Sparta-Athene 461 v.C.
- Athene probeert heerschappij te krijgen over Midden-Griekenland en de Peloponnesische kusten.
Tegelijkertijd steunen Egyptische opstand tegen Perzië. Te veel tegelijk.
- 454 v.C.: Nederlaag in Egypte.
- 446 v.C.: Vrede met Sparta.
- 449 v.C.: Vrede met Perzië.
Peloponnesische oorlog 431-404 v.C.
- 446-431 v.C.: Korte vredesperiode Athene en Sparta.
- 431-421 v.C.: Eerste periode.
- 431 v.C.: Moeilijkheden maritieme bondgenoten Korinthe en Megara. Nieuwe oorlog Sparta en
Athene.
- Pericles wil het Spartaanse leger uitputten tijdens een belegering van Athene en Piraeus.
- 421 v.C.: Vrede van Nicias.
- 413-404 v.C.: Tweede periode.
- 415-413 v.C.: Groot deel Atheense leger verspild door expeditie naar Sicilië.
- Alcibiades: Loopt meermaals over van kant tijdens deze oorlogsperiode. Liet Sparta de Perzen in de
oorlog betrekken.
- Spartanen bezetten fort in Decelea en hinderen van daaruit landbouw en mijnbouw in Attica. Perzië
geeft Sparta financiële middelen voor sterke vloot, veel Atheners lopen over.
- Zeeslag door Atheners gewonnen, eerstvolgende weer verloren.
- Atheense vloot vernietigd door Sparta.
- 404 v.C.: Gedwongen capitulatie bij Aigospotamoi.
Korinthische Oorlog 395-386 v.C.
- Thebe, Athene, Korinthe en Argos tegen Sparta.
- Perzen lopen meermaals over van kant, proberen de poleis tegen elkaar uit te spelen.
Tweede Attische Zeebond 377-355 v.C.
- Gericht tegen Sparta, minder door Athene beheerst.
- Bondgenoten autonoom.
- Na harder optreden Athene kwamen bondgenoten in opstand en viel de bond uit elkaar.