organisatie en strategie
Gemaakt @30 augustus 2024 20:02
periode jaar 1 semester 1
1. markten en organisaties
1.1 economic problems
Deze pagina introduceert enkele kernbegrippen uit de economische benadering van organisaties:
Economisch probleem: Het optimaal toewijzen van schaarse middelen (breed opgevat) aan alternatieve
gebruiksmogelijkheden.
Efficiëntie: Wanneer middelen optimaal zijn toegewezen, worden ze efficiënt gebruikt.
Economisch aspect: Het deel van een probleem dat gaat over de (optimale) toewijzing van schaarse
middelen.
De tekst benadrukt dat economische benaderingen
van organisaties zich specifiek richten op het
economische probleem van optimale toewijzing van
schaarse middelen. Hoe groter het economische
aspect van een organisatorisch probleem, hoe
waardevoller de economische benadering wordt.
De auteurs stellen dat er nauwelijks 'puur
economische' problemen bestaan en waarschuwen
voor 'economisme', waarbij de verklarende kracht van
economie wordt overschat. Ze benadrukken het
belang van een gebalanceerde benadering waarbij
verschillende sociale wetenschappen elk een deel van
de sociale realiteit belichten.
1.2 the division of labour
arbeidsverdeling: Het opsplitsen van samengestelde taken in hun onderdelen en deze afzonderlijk laten
uitvoeren.
Adam Smith wordt beschouwd als de grondlegger van de moderne economie. In zijn boek uit 1776 benadrukt hij
het belang van arbeidsverdeling voor economische groei.
Smith gebruikt een speldenfabriek als voorbeeld om de voordelen van arbeidsverdeling te illustreren. Door taken
op te splitsen en te specialiseren, neemt de productiviteit enorm toe.
Onze voorouders waren grotendeels zelfvoorzienend. Geleidelijk zijn taken verdeeld over verschillende sectoren
en entiteiten in de samenleving, wat leidde tot ons huidige economische systeem.
Binnen organisaties zien we ook arbeidsverdeling. Dit resulteert in verschillende afdelingen, niveaus en functies,
weergegeven in organogrammen.
Volgens Smith leidt toenemende arbeidsverdeling tot productiviteitsstijgingen, wat de belangrijkste bron is van
toenemende welvaart.
organisatie en strategie 1
, Arbeidsverdeling is een fundamenteel kenmerk van onze samenleving en vormt het uitgangspunt voor veel
economische en organisatorische concepten.
1.3 specialisatie
Arbeidsverdeling: Het opsplitsen van werk in specifieke taken, wat leidt tot specialisatie en efficiëntieverhoging.
Specialisatie: Het proces waarbij individuen of organisaties zich richten op specifieke taken of gebieden, wat
resulteert in verhoogde vaardigheid en efficiëntie.
Efficiëntie: Het vermogen om meer te produceren met dezelfde hoeveelheid arbeid of dezelfde output te
bereiken met minder inspanning.
Voordelen van Specialisatie
Verhoogde vaardigheid in specifieke taken
Tijdsbesparing door minder wisselen tussen verschillende soorten werk
Stimulans voor innovatie en ontwikkeling van gespecialiseerde gereedschappen
Beperkingen van Specialisatie
Beperkte keuzevrijheid voor individuen
Risico op verveling of frustratie bij te nauwe specialisatie
Noodzaak voor verhoogde coördinatie binnen organisaties
Het Silo-effect
Silo-effect: Een potentieel nadeel van hoge organisatorische specialisatie, waarbij afdelingen of divisies
geïsoleerd van elkaar opereren.
Kenmerken van het Silo-effect:
Verminderde samenwerking tussen afdelingen
Tunnelvisie en blinde vlekken in besluitvorming
Interne competitie ten koste van innovatie
Inefficiënte communicatie binnen de organisatie
Het voorbeeld van Sony illustreert hoe overmatige specialisatie en silo-vorming kunnen leiden tot verminderde
innovatie en aanpassingsvermogen, vooral in tijden van snelle technologische verandering.
1.4 coördinatie
Door arbeidsverdeling en specialisatie zijn mensen niet langer economisch zelfvoorzienend. Ze moeten goederen
en diensten verkrijgen van anderen die gespecialiseerd zijn in het produceren ervan.
Uitwisseling: Het overdragen van het recht om goederen of diensten te gebruiken.
Transactie: Een economische uitwisseling waarbij goederen, diensten of rechten worden overgedragen.
Uitwisseling vindt vaak plaats via markten, maar is breder dan alleen marktuitwisseling. Het kan ook gaan om
niet-verhandelbare goederen, gunsten of informatie.
Coördinatie: Het proces waarbij partijen die bereid zijn een transactie aan te gaan elkaar vinden en de
uitwisseling tot stand brengen. Hoe de verschillende processen samenkomen.
Specialisatie leidt tot een behoefte aan coördinatie. Er zijn twee hoofdtypen van coördinatie:
1. Transacties via markten
2. Transacties binnen organisaties
organisatie en strategie 2
, Deze coördinatiemechanismen zorgen voor de allocatie van goederen en diensten in een economisch systeem
dat gekenmerkt wordt door arbeidsverdeling en specialisatie.
1.5 markten en organisaties
Prijssysteem: Het mechanisme dat zorgt voor coördinatie en allocatie (toewijzing, verdeling) in markten zonder
persoonlijk contact tussen kopers en verkopers. Dit is een ideale markt.
Voldoende statistiek: De prijs bevat alle nodige informatie voor transacties, zonder dat partijen elkaar hoeven te
kennen.
Voorbeeld: Op de aandelenmarkt kunnen miljoenen transacties plaatsvinden zonder direct contact tussen kopers
en verkopers. De prijs zorgt voor evenwicht tussen vraag en aanbod.
Transactiekosten: Kosten verbonden aan het gebruik van het prijssysteem, zoals tijd om prijzen te achterhalen of
het opstellen van contracten.
Deze kosten kunnen in sommige gevallen zo hoog zijn dat andere coördinatiemechanismen efficiënter zijn.
Autoriteit: Binnen organisaties vervangt autoriteit het prijssysteem als coördinatiemechanisme.
Voorbeeld: Een werknemer verplaatst van afdeling X naar Y niet vanwege prijsveranderingen, maar omdat dit
wordt opgedragen.
Coase's Bijdrage
Ronald Coase stelde dat de keuze tussen markten en organisaties afhangt van de relatieve transactiekosten.
Transacties zullen plaatsvinden waar de kosten het laagst zijn.
Deze theorie verklaart zowel het bestaan als de omvang van bedrijven: een bedrijf groeit totdat de kosten van
interne organisatie gelijk zijn aan de kosten van marktransacties.
Hybride Vormen
In de praktijk zijn de meeste coördinatiemechanismen hybride vormen:
Markten zijn vaak tot op zekere hoogte 'georganiseerd'
Organisaties gebruiken vaak interne prijsmechanismen (zoals transferprijzen)
In de praktijk zijn veel coördinatiemechanismen hybride vormen, waarbij elementen van zowel markt als
organisatie worden gecombineerd.
1.6 information
In de ontwikkeling van economische structuren spelen arbeidsverdeling en specialisatie een cruciale rol. Deze
leiden tot de noodzaak van coördinatie van transacties, waarbij twee ideaaltypes worden onderscheiden: markt
en organisatie. Het concept 'informatie' is hierbij van doorslaggevend belang.
Informatie: De cruciale factor die bepaalt welk coördinatiemechanisme (markt of organisatie) het meest efficiënt
is in een gegeven situatie.
Marktcoördinatie
Prijssysteem: Het mechanisme dat zorgt voor coördinatie en allocatie in ideale markten, zonder persoonlijk
contact tussen kopers en verkopers.
Voldoende statistiek: In een ideale markt bevat de prijs alle nodige informatie voor transacties.
Organisaties als Oplossingen voor Informatieproblemen
Organisaties ontstaan als oplossingen voor informatieproblemen die niet efficiënt door het prijssysteem kunnen
worden opgelost. Ze zijn beter geschikt om bepaalde informatieproblemen aan te pakken dan markten.
Impact van Technologie
organisatie en strategie 3
, De opkomst van het internet en nieuwe communicatietechnologieën beïnvloedt de relatieve efficiëntie van markt-
en organisatiecoördinatie. Lagere communicatiekosten kunnen leiden tot meer uitbesteding en minder verticale
integratie.( = Dit suggereert dat verticale integratie het tegenovergestelde is van uitbesteding. Bij verticale
integratie neemt een bedrijf meer controle over verschillende stappen in de productie- of leveringsketen, in plaats
van deze uit te besteden aan andere bedrijven.)
Conclusie
De keuze tussen markt- en organisatiecoördinatie wordt grotendeels bepaald door de specifieke
informatievereisten van een situatie. Informatie- en communicatiekosten spelen een cruciale rol in het bepalen
van de relatieve efficiëntie van deze coördinatiemechanismen.
1.7 the environment and institutions
De keuze tussen markt- en organisatorische coördinatie vindt plaats binnen een bredere context, die we de
'omgeving' noemen. Deze omgeving omvat economische, sociale, politieke, culturele en institutionele dimensies.
Instituten: alle regels, wetten, cultuur die tussen mensen zijn. Gaat ook over ons gezamenlijk idee wat wel en niet
goed is. Ook wel de omgeving.
Invloed van de Omgeving op Organisaties
Organisaties worden niet alleen beïnvloed door hun omgeving, maar worden er ook door gevormd en
geselecteerd. Voorbeelden hiervan zijn:
Veranderingen in arbeidspraktijken (zoals het afschaffen van kinderarbeid)
Aanpassingen in afvalbeheer (zoals vermindering van CO2-uitstoot)
Internationalisering als gevolg van handelsovereenkomsten
Omgeving als Selectiemechanisme
De omgeving fungeert als een selectiemechanisme dat bepaalt welke organisaties kunnen overleven en
succesvol zijn. Dit wordt geïllustreerd door de dot-com bubbel, waarbij slechts enkele bedrijven zoals Amazon en
eBay overleefden en floreerden.
Instituties als Spelregels
Economen benadrukken het belang van instituties, gedefinieerd door Douglass North als "de spelregels in een
samenleving". Deze omvatten:
Formele regels: geschreven wetten, grondwetten en regelgeving
Informele regels: gedragsnormen, conventies en interne gedragsregels
Rol van de Overheid
De overheid speelt een cruciale rol in het vormgeven van markten en organisaties door:
Het compenseren van marktfalen
Het bieden van een vangnet voor de armen
Het reguleren van de financiële sector
Het bevorderen van technologie en innovatie
Andere Invloedrijke factoren
Het rechtssysteem
Vakbonden
Consumentengroepen
organisatie en strategie 4
