Hoorcollege 1:
Persoonlijke documenten zoals bvb een dagboek vormen door een rode draad en
tegenstrijdigheden belangrijke informatie over de persoon
Autobiografie: zelfbezinning op de eigen levensloop
Zelfreflectie heeft ook generationele aspecten
Bouwstenen van de levensloop:
1. Genen, opvoeding, temperament, hechting, zelfbeeld, identiteit,
psychosociale crisis, veroudering
2. Afkomst, sociaaleconomische status, onderwijs en opleiding, beroep,
generatie, gezondheid
3. Doelen, verwachtingen, idealen, eisen
Vooral in de oorlog werd het gebruik van dagboeken zelfs gestimuleerd door de
minister enorm waardevol
Nomothetische VS idiografische kennis:
Verklaren vs begrijpen
Populatie vs individu
Algemeen vs bijzonder
Psychologie rond 1900:
- Traditie van fenomenologie en introspectie
- Invloed van biologisch positivisme
- Ontdekking van individuele verschillen
- Belangstelling voor morbiditeit en genie
- Ontwikkeling psychosociale roman
- Afname van Victoriaanse terughoudendheid en taboes tav intieme
gevoelens (in brieven, dagboeken en autobiografieën)
Autobiografisch schrijven als historisch genre:
Egodocumenten in de geschiedwetenschap: Jacques Presser:
historische bronnen waarin de gebruiker zichzelf gesteld ziet tegenover
een ‘ik’ of een enkele keer als ‘hij’ als schrijvend en beschrijvend subject
die voortdurend in de tekst aanwezig is
Gevaarlijkste van alle bronnen
Moderne oriëntatie: actor-perspectief en beleving van het verleden,
postmodern denken: motieven en onbedoelde betekenissen
Zelfkennis: is het moeilijkste van alle kennis
,Hoorcollege 2 – 18 september:
Zelfkennis is een normatieve betekenis, omdat we erop worden afgerekend en
kan tegen je gebruikt worden door jezelf te zijn.
Zoektocht naar de kindertijd – bepalend voor de route die je volgt in de
ontwikkelingspsychologie
- Escaping crriticism schilderij; dilemma in kinderpsychologie. Ene kant in
kaart brengen van kindertijd, maar deze is aan de andere kant moeilijk te
grijpen.
o We weten zelf weinig over onze eigen kindertijd
o Gevaarlijk (net zoals egodocumenten) over de zekerheid wat er is
gebeurd
- Het gewicht van de kindertijd;
o Wie de jeugd heeft, heeft de toekomst
Argument van jeugd ingezet; protesten/ bijeenkomsten
Legt de basis voor verdere leven
Verwachte meer van de jeugd en verdere generaties (Citaat
Blokzijl boek propaganda nazi Duitsland)
o Kijken in de ziel;
Wisselende perspectieven door psychiaters en psychologen
Freud grondleggers voor elementaire dingen in de
psychologie, wat later op andere gebieden (Neuroanatomisch)
is onderzocht en ondersteund
Brein is enorm flexibel, wat doorslaggevend kan zijn in
hoeverre een kind verpest kan worden mede door
omgevingsfactoren
- Belang van kindertijd
o Eind 17e eeuw Locke en 18e eeuw Rousseau benadrukten dat
kindertijd belangrijk was. Basis voor pedagogiek
Tabula rasa Locke – behaviorisme; obv omgeving en bezitten
van zintuigen, komt kind tot meer ideeën
Rousseau; kindertijd is onbekend. Grote fout is dat we vanuit
ons eigen perspectief kijken, en projecteren op kinderen, en
begrijpen waarom kinderen wel/ niet iets kan
Kind heeft eigen manier van aanpak over de
werkelijkheid heeft
o Revolution des Sentiments; er werd nooit specifiek rekening met
kinderen gehouden
Wordsworth; gevoel in gedichten begint een rol te spelen.
Kind is grondslag voor vader van een volwassenen. groot
gewicht kindertijd
Tussen romantisering en rationalisering
Gevoelens over ten aanzien van kind geschetst
- Kind van de toekomst
o Rousseau; veel kinderen kwamen niet verder dan de kindertijd dus
wees dierbaar hierop. Dagboek Otto van Eck
Opvoedingsinstrument vanuit ouders opgelegd door het kind
meer inzichten te geven en belang van zelfreflectie.
, Aanhalen affectieve band van ouder en kind in dagboeken
verandert omgang ouders
Ouderlijke controle over het kind
Publiek openbaar maken wat in het dagboek staat schrijven
wat je ouders willen horen door het belang van zelfkritiek
Opkomst wetenschappelijke baby science – artikel Brian
- Baby biografie; gedrag van de baby speelt een belangrijke rol
- Darwin: basale uitdrukkingen/emoties/gedragingen van de kindertijd grote
verwantschap met dierengedrag
o Dolly (William) - Zoon van Darwin geobserveerd door hoe hij
reageert op gedrag verschillende situaties
o De creatie van normaliteit (en abnormaliteit)
o Rol van de moeder, pro en contra (Preyer/Stern vs Sully Lewes)
Preyer/Stern pro moeder als belangrijke bron van informatie
Sully/Lewes contra moeder, omdat ze te betrokken zijn
waardoor ze niet op een objectieve manier hun kinderen
kunnen observeren
o Behavioristen als Watson moesten niets hebben van betrokkenheid
van moeder
o Veel elite groepen hadden overigens een nanny
o Bourgeois gezinsgeschiedenis werd geobserveerd en niet de
arbeidsgezinnen (in de steden slechte omstandigheden)
Intellectueel en sociale klasse (SES-factor) verwisselend in de
pedagogiek
o Begin 20e eeuw: van individu naar groep
Kindertijd als psychologische basis
Early formation
1. Personal construct theory (Kelly):
a. Kinderen worden gezet om de complexe wereld te begrijpen, wat
een cognitieve interpretatie vraagt. Categoriesystemen hanteren die
de kennis over de werkelijkheid indelen
i. Eenvoudig/complex
ii. Individu als wetenschapper
iii. Ontwikkeling van nieuwe rollen; rollen mama en papa worden
genuanceerd en beiden hebben hun eigen bijdragen.
iv. Therapie; rollen kunnen pathologische gevolgen hebben. ‘Alle
mannen zijn slecht’ eventueel categorie aanpassen
2. Life script theory (Eric Berne)
a. Sociale bestaan van kinderen bestaan uit complexe transacties. Obv
bouwen en bewuste en onbewuste scripts over de werkelijkheid
(gedrag in bepaalde situaties)
i. Geef die meneer maar een hand
b. Strategie om situaties te begrijpen en te controleren
c. Gevormd in de eerste 5 levensjaren, richtgevend voor de levensloop
d. Veranderbaarheid is lastig
3. Nadruk kindertijd als bron (Freud)
a. De verloren onschuld – kinderen seksuele en agressieve driften
, b. Psychologisering van de kindertijd
i. Het intoom willen houden van die driften, zijn de neuroses in
de latere volwassenheid
ii. Ontwikkeling in stadia/fases
c. Geheim van de kindertijd; lastig ontafelen, omdat we dit nooit
volledig kunnen achterhalen. Freud: versprekingen, dromen etc.
essentie hoe we zijn vanuit de kindertijd
d. Kritiek Allport: Freuds casussen teveel op onbewuste. Hij lijkt
ideografisch, maar hij gebruikt persoonsgegevens voor bewijs van
eigen theorieën. Dus niet ideografisch, maar generaliserend
Video: duidelijke opvattingen over seksegenoten. Een duidelijke scheiding van
sociale klassen tegenstellingen. De basis wordt in je eigen opvoeding gelegd, die
je later meeneemt in je eigen opvoeding.
Hoorcollege 3 – 25 september
Tekeningen verbeelden de opvoeding en het corrigeren van het kind
Filmpje ouders over gevaarlijke jongeren;
- Discontinuïteit in de levensloop. Er gebeurt iets, waardoor hij wordt
gebroken met de samenleving
- Ouders vertellen de context zo, dat het gedrag van hun kind behapbaar
wordt
o Wat gebeurt er dan in begin van de pubertijd?
Adolescentie piek in onverantwoordelijk gedrag nemen van
risico’s
o Waarom beginnen zoveel psychiatrische stoornissen in de
adolescentie
Gebruik maken van een diagnose (ADHD) waardoor zijn
gedrag wordt verklaard (moord gepleegd)
Of ze kunnen manifest worden
o Adolescentie als periode van verhoogde risico’s of exploratie?
Biologisch gezien
- Puberteit;
o Fysieke veranderingen; haargroei, groeispurt etc
o Hormonen/ seksueel
o Timing puberteit;
Vroege pubers hoge in rangorde bij pubers, maar ook meer
problematische gevallen zijn
o Kloof tussen puberteit en volwassenheid
17/18e eeuw niet gek dat je op je 17e/18e ging puberen, maar
deze grens is bijgesteld. In de 20e eeuw naar 13/14 e jaar
gedaald.
Veranderingen voedingspatroon om proces van
puberen eerder ingang te zetten
Niet-Westerse landen nemen Westerse
voedingspatroon over, zijn fysieke veranderingen
(langer worden) ook het geval
,
, Neuropsychologie;
- Pruning snoeien van hersenen verbindingen, zodat gebruikte
verbindingen kunnen versterken
- Adolescente brein;
o Frontale cortex op 23/24ste jaar volgroeid
o Verklaring voor gebrek in planning, opzoeken van risico’s
- Daarom onrijp, of nog zo flexibel dat je nog alle kanten ermee op kant
- Use it (kun je verder ontwikkelen) or lose it (kun je kwijtraken en niet
makkelijk inhalen, instrument)
Veranderingen adolescentie;
- Optimalisatie van goede/ slechte verbindingen
o Rol ouders, opvoeders, docenten: steun, sturing, inspiratie en
motivatie
o Voorheen: kinderen door basisschooltijd heen helpen, en daarna
meer zelfstandig, maar alsnog sturen in de pubertijd met keuze
maken
- Sociale veranderingen
o Groep als referentie Verschuiving naar peer (leeftijdgenoten),
welke sterke concurrentie is met ouders
Pre en midden fase adolescentie een volledige verschuiving
van sterke van peers en ouders.
Gevoeligheid van kinderen voor druk peers; stijgt snel met
druk peers in de vroege adolescentie, maar op kruispunt
neemt de druk van peer weer af.
Kan aanleiding zijn tot conflicten, waarbij ouders ook moeten
zoeken naar nieuw evenwicht
o Eigenheid en conformisme niet buiten de groep willen vallen
Risicofactoren/ beschermende factoren, zie samenvatting
Antisociaal gedrag;
- Laag risico antisociaal gedrag tot 12e jaar geen antisociaal gedrag
vertonen, schieten omhoog. Piek rond 15-16e jaar en stabiliseert later naar
laag niveau.
o Lichte mate van discontinuïteit
- Hoog risico antisociaal gedrag laten al vroeg in kindertijd dit zien. Schiet
rond 3-4e jaar omhoog, met een piek rond de 12e jaar, maar daalt niet snel
genoeg.
o Voorgeschiedenis laat zien dat antisociaal gedrag aanwezig was
o Continuïteit, door de problemen die zich eerder voordoen en later
verder voortzetten
Uitvinding van de adolescentie
- Rites de passage; elementen van de adolescentie terugvinden.
Overgang markeren van kindertijd naar volwassenheid. Je bent als individu
verandert, met nieuwe rechten en mogelijkheden
- Premoderne adolescentie: overmoedig, rebels en roekeloos
