Internationaal Privaatrecht WEEK 6
Hoorcollege 6
Onrechtmatige daad (toepasselijk recht)
Voorbeelden:
Kelderluikarrest afleveren spullen in een cafe en meneer viel in een kelderluik; hier liep hij
ernstige verwondingen op
Personen zijn op vakantie en er is noodweer. Buurman neemt maatregelen om schade te
voorkomen/beperken van de personen die op vakantie zijn. Hij vordert de kosten hiervan.
X betaalt twee keer een bedrag (dus een keer te veel); dit wil hij terugvorderen
In een kerkgebouw waren beelden niet meegerekend; koper was onrechtvaardig verrijkt door
het verkrijgen van de beelden
DIT ZIJN ALLEMAAL NIET CONTRACTUELE VERBINTENISSEN (onrechtmatige daad, zaakwaarneming,
onverschuldigde betaling en ongerechtvaardigde verrijking etc.) Rome II heeft voor al deze
categorieën regels, wij beperken ons tot ONRECHTMATIGE DAAD!
Volgorde van bespreking
Inleiding/geschiedenis/bronnen
Rome II
HPAV
HVOV
BW
Inleiding en geschiedenis - ONRECHTMATIGE DAAD
art. 6:162 lid 2 BW: Als onrechtmatige daad worden aangemerkt een inbreuk op een recht en
een doen of nalaten in strijd met een wettelijke plicht of met hetgeen volgens
ongeschreven recht in het maatschappelijk verkeer betaamt, een en ander behoudens de
aanwezigheid van een rechtvaardigingsgrond.
o RUIM; ABSTRACT BEGRIP IN NL (door rechtspraak ingevuld)
Vergelijking met Duits recht Art. 823(1) BGB: Wer er vorsätzlich oder fahrlässig das Leben,
den Körper, die Gesundheit, die Freiheit, das Eigentum oder ein sonstiges Recht eines
anderen widerrechtlich verletzt, ist dem anderen zum Ersatz des daraus entstehenden
Schadens verpflichtet.
o Veel specifiekere definitie dan NL het maakt dus in een internationaal geval uit
welk recht van toepassing is; bijvoorbeeld wie schadevergoeding kan krijgen volgens
dat recht
Engels recht Tort: trespass; battery; nuisance; etc. / negligence
o Kenmerkt zich als een duiventeelt; kastje met rondjes waar de duiven doorheen
kunnen vliegen; hoe we in NL zo ruim erdoorheen vliegen, heb je in Engeland hele
specifieke afgebakende gevallen; je moet maar net eronder passen om
schadevergoeding te krijgen
HET KAN DUS ERG UITEENLOPEN IN ELK RECHTSTELSEL! WE MOETEN ONS REALISEREN DAT WE OD IN
IPR ALTIJD KWALIFICEREN NAAR DE CONTEXT VAN DE BRON
OD in de internationale context - Voorbeelden
Internationaal verkeersongeval
o NL en Duitse auto botsen in op een Franse weg; ook tegen een boom botsen is
internationaal geval
Internationale milieuverontreiniging
o Kalimijnen arrest storten van gif in de Rijn, waar NL schade van ondervond
Internationale belediging / schending van privacy
o E-Date en Shevill
, Internationale prospectusaansprakelijkheid & Internationale beleggingsschade
o Als iemand aandelen koopt of belegt van buitenlands bedrijf op internationale markt
OD – Internationaal bevoegdheidsrecht → Week 3 en week 4
Rechtsbronnen: o.a. Brussel I bis / Rv
Belangrijkste bevoegdheidsregels:
Brussel I bis: art. 4, art. 7.2, art. 8, art. 26
Rv: art. 8, art. 2, art. 6 sub e, art. 7.1, art. 9
Jurisprudentie art. 7.2 Brussel I-bis: o.a. HvJ Kalimijnen handlungsort en erfolgsort kunnen
uiteenlopen, beide rechters bevoegd; gaat over milieu, Shevill smaad en privacy, Marinari
uiteenlopen handlungsort en erfolgsort; heel helder vastgesteld dat als ze samenvallen (Italiaan die in
Londen vast had gezeten, hij stelde onrechtmatig en leed daardoor ook nog in Italië schade; maar die
afgeleide schade valt niet eronder, het brengt niet een nieuw erfolgsort met zich mee) , Zuid-Chemie
erfolgsort bij productaansprakelijkheid , Kainz handlungsort bij productaansprakelijkheid , VEB
beleggingsschade, Edate smaad , GtFlix herhaalt regel Edate maar dan bij een bedrijf; ook
iets over rectificatie
OD - toepasselijk recht
Historische ontwikkeling
Van strike territorialiteit (vergelijkbaar met internationaal strafrecht) naar relatieve
territorialiteit
o Hangt samen met het karakter van od-recht; eerst straffende functie (dader straffen),
maar in de loop van jaren verandert meer naar verantwoordelijkheid van de dader
Van onverkorte toepassing van lex loci delicti naar loslaten onverkorte toepassing
o Leverde niet altijd nauwst betrokken recht op; soms heel toevallig was dat recht
o Uitzonderingen werden wel aanvaard in de loop van de tijd, als het toevallig was
Bijv. wanneer een vliegtuig ergens neerstortte
Naar nieuwe hoofdregel: lex loci damni plek waar de schade intreedt (damage;
erfolgsort)
o Heeft te maken met handlungsort en erfolgsort uiteen kunnen lopen; het is niet
handig bij het toepasselijk recht dat er een keuze is voor recht niet handig om
meerdere toepasselijke rechten hebt (bij bevoegdheid niet problematisch) hier
onhandig
Huidige rechtsbronnen
Rome II [vt op gevallen na 11-1-2009] EU verordening
Haags Verkeersongevallenverdrag
Haags Productaansprakelijkheidsverdrag
Wet conflictenrecht onrechtmatige daad [vt op gevallen tot 1-1-2012] niet verplicht = grijs
o Wordt genoemd omdat het niet onmogelijk is dat we er in praktijk mee te maken
krijgen; je kan denken aan de asbestzaken
Boek 10 BW [vt op gevallen vanaf 1-1-2012]
Verdragen mbt zeeschepen, kernongevallen, transport specifieke verdragen
Locus delicti – problemen (plek waar de od heeft plaatsgevonden)
Locus sine lege: volle zee, ruimte, poolgebieden plek waar geen recht geldt
o Dat is toch niet helemaal zonder recht? Er is toch internationaal recht, maar we
bedoelen een plek zonder privaatrecht (plek dat niet onder een bepaalde staat valt)
o Heel duidelijke oplossingen zijn daar niet voor
Meervoudige locus
o Handlungsort/Erfolgsort
Gekozen aan te knopen bij plek van schade erfolgsort
, o Internetpublicaties; milieuvervuiling; productaansprakelijkheid etc
Edate een beledigende publicatie is overal ter wereld raadpleegbaar
Wat is de erfolgsort (en handlungsort)? Hoe los je dat op?
Luchtvervuiling kan allerlei grenzen over gaan, waar is de grens?
Kainz productaansprakelijkheid handlungsort is echt alleen waar het
product is vervaardigd
Zuid Chemie productaansprakelijkheid de plek waar de schade het voor
het eerst voordeed bij gebruik van het product
Indirect handelen/leiding geven aan
o Gespeeld in bedrijven; dochters die het een en ander doen; je spreekt toch de
rechtspersoon aan die je het handelen verwijt; maar wat als die dochter zegt: ik deed
dat omdat het moederbedrijf aangaf hier komen we straks op terug
Toevalligheid
o HR 19-3-1938 (HR Ooievaar) KLM vliegtuig dat neerstortte in Siam, was dat recht
van toepassing? HR had wel dat recht toegepast en hier was veel kritiek op (want =
willekeurige plek)
o Handel en transport als bepaalde producten worden vervoerd en tijdens het
vervoeren gaat er iets mis (bijv. bederven); welk recht is dan van toepassing?
Locus delicti – alternatieven en oplossingen voor de problemen
Algemeen
Rechtskeuze (partijen lossen het zelf op)
Gemeenschappelijke gewone verblijfplaats (uitzondering)
Accessoire aanknoping in combinatie vaak met:
Nauwste verbondenheid
Specifiek
Locus sine lege
o Hulpregels: bijvoorbeeld bij zee aankopen bij recht staat waar schip/vliegtuig
teboekgesteld is
Meervoudige locus
o Locus damni (plek van de schade; eo hier knopen we aan als ho en eo
uiteenlopen)
o Favor beginsel: keuzemogelijkheid voor gelaedeerde/eiser
Bronnen
COHERENTE UITLEG TUSSEN EU VERORDENINGEN (hebben we vorige week over gehad)
Zie bijvoorbeeld preambule Rome II punt 7 → vergelijkbare begrippen / bepalingen dienen zo veel
mogelijk op coherente / uniforme wijze te worden uitgelegd
Zowel horizontaal als verticaal
Zo veel mogelijk?
Jurisprudentie HvJ EU mbt o.a. Brussel I bis/Rome I/Rome II onderling relevant voor zover het gaat
om vergelijkbare begrippen in een vergelijkbare context Veel rechtspraak over art. 7.2 van Brussel
I bis
