Geschiedenis van de Sociale Wetenschappen - belangrijke thema´s uitgelegd
Instituties
In de sociale wetenschappen verwijst een institutie naar een gevestigde,
gestandaardiseerde en stabiele vorm van gedrags- of organisatiepatronen die door
een samenleving worden geaccepteerd en in stand worden gehouden. Instituties zijn
de regels, normen en structuren die het gedrag van individuen, groepen en
organisaties in de samenleving reguleren en beïnvloeden.
Voorbeelden van instituties zijn onder andere:
1. Politieke instituties: zoals regeringen, parlementen, verkiezingssystemen en
politieke partijen.
2. Economische instituties: zoals banken, bedrijven, markten, monetaire
systemen en handelsovereenkomsten.
3. Sociale instituties: zoals gezinnen, scholen, religieuze organisaties,
huwelijken en vriendschappen.
4. Juridische instituties: zoals wetten, gerechtelijke systemen, rechtbanken en
gevangenissen.
5. Culturele instituties: zoals taal, kunst, media, tradities en gebruiken.
Thomas Theorem
Het Thomas-theorema is een sociologisch concept dat stelt dat "als mensen
situaties als echt definiëren, worden ze echte gevolgen." Het werd geformuleerd door
William Isaac Thomas en Dorothy Swaine Thomas in de vroege 20e eeuw en is een
belangrijk idee binnen de sociologie, met name binnen de symbolische-
interactionistische benadering.
De kern van het Thomas-theorema is dat de manier waarop mensen situaties
interpreteren en betekenis geven aan gebeurtenissen, meer invloed heeft op hun
gedrag dan de objectieve realiteit van de situatie zelf. Met andere woorden, het zijn
niet zozeer de feiten van een situatie die van belang zijn, maar eerder de manier
waarop mensen die situatie percipiëren en interpreteren. Deze percepties en
interpretaties kunnen vervolgens concrete gevolgen hebben voor hun acties en
gedrag.
Een bekend voorbeeld dat vaak wordt gebruikt om het Thomas-theorema te
illustreren, is dat van een selffulfilling prophecy. Als mensen bijvoorbeeld geloven dat
een bepaalde groep mensen gewelddadig is, kunnen ze hun gedrag
dienovereenkomstig aanpassen, wat kan leiden tot spanningen en conflicten, zelfs
als de oorspronkelijke overtuiging niet op feitelijke gegevens is gebaseerd.
Van subjectief naar objectief: sanctions, symbols and roles
Michel Foucault: discourse, discursive regime
,Discourse verwijst naar de manier waarop taal, ideeën en kennis worden gebruikt om
sociale realiteit te construeren en te beïnvloeden. Het gaat niet alleen over wat er
gezegd wordt, maar ook over hoe het gezegd wordt, wie het zegt en wie er naar
luistert. Discourses bepalen wat als waarheid wordt beschouwd, welke ideeën als
normaal of abnormaal worden beschouwd, en welke praktijken als acceptabel of
onacceptabel worden gezien in een bepaalde samenleving.
Foucault gebruikte ook het begrip "discursive regime" (discursief regime) om te
verwijzen naar de bredere machtsstructuren en sociale ordeningen die bepaalde
discourses ondersteunen en versterken. Een discursief regime omvat niet alleen
specifieke discourses, maar ook de instellingen, praktijken en machtsrelaties die
deze discourses ondersteunen en in stand houden.
1. Voorbeelden:
● Medische discoursen bepalen wat als ziekte of gezondheid wordt
beschouwd.
● Juridische discoursen definiëren wat als recht en onrecht wordt gezien
Pierre Bourdieu: habitus
Habitus verwijst naar de verzameling van gewoonten, attitudes, waarden en
percepties die individuen verwerven door hun sociale achtergrond, opvoeding en
levenservaringen. Het vormt de lens waardoor mensen de wereld om zich heen zien
en interpreteren, en het beïnvloedt hoe ze reageren op verschillende situaties.
Wat uniek is aan habitus, is dat het niet alleen wordt gevormd door individuele
keuzes, maar ook door sociale en culturele omstandigheden waarin mensen leven.
Het is als het ware een 'tweede natuur' die diep in het onbewuste ligt en die van
invloed is op iemands gedrag zonder dat diegene zich er altijd van bewust is.
Bourdieu stelde dat habitus niet alleen individueel gedrag verklaart, maar ook sociale
ongelijkheid in de samenleving. Mensen met vergelijkbare habitus hebben vaak
vergelijkbare kansen en toegang tot hulpbronnen, waardoor habitus een rol speelt bij
het reproduceren van sociale structuren en ongelijkheden.
Antonio Gramsci: hegemony
Hegemony verwijst naar de dominante culturele, sociale en politieke macht die wordt
uitgeoefend door de heersende klasse over andere klassen in de samenleving. Deze
macht wordt niet alleen afgedwongen door middel van dwang en geweld, maar ook
door middel van ideologische en culturele overtuigingen die als normaal en natuurlijk
worden beschouwd.
, Gramsci stelde dat hegemonie niet alleen berust op de directe controle van de
heersende klasse, maar ook op de instemming en actieve steun van andere klassen
in de samenleving. Deze instemming wordt bereikt door middel van het verspreiden
van ideeën, waarden en normen die de belangen van de heersende klasse
ondersteunen en die als algemeen aanvaard worden in de samenleving.
Belangrijk is dat Gramsci het concept van hegemonie niet alleen toepaste op
economische en politieke macht, maar ook op culturele en intellectuele domeinen.
Hegemonie omvat dus niet alleen de controle over politieke instituties, maar ook
over de media, onderwijs, religie en andere sociale instellingen.
Karl Mannheim: generation
Een generatie verwijst naar een groep mensen die ongeveer in dezelfde periode zijn
geboren en opgegroeid en daarom vergelijkbare ervaringen, waarden, attitudes en
culturele referentiekaders delen. Mannheim benadrukte dat de levenservaringen van
een generatie, inclusief historische gebeurtenissen, sociale veranderingen en
culturele trends, hun perceptie van de wereld vormen en invloed hebben op hun
denken en gedrag.
Het concept van generatie is nuttig om te begrijpen hoe individuen zich identificeren
met bepaalde tijdperken, bewegingen of ideologieën, en hoe ze verbondenheid
voelen met mensen van dezelfde leeftijdsgroep. Generaties kunnen elkaar
beïnvloeden door hun gedeelde ervaringen en normen, en ze kunnen een belangrijke
rol spelen bij sociale verandering en politieke mobilisatie.
Kortom, het concept van generatie helpt om de dynamiek van sociale verandering en
cultuur te begrijpen door te kijken naar de gedeelde ervaringen en identiteiten van
mensen die in dezelfde historische periode zijn opgegroeid.
Karin Knorr-Cetina: epistemic culture
Epistemic culture verwijst naar de specifieke normen, waarden, praktijken en
technieken die worden gebruikt om kennis te creëren en te verspreiden binnen een
bepaalde groep of discipline. Het omvat niet alleen de formele regels en procedures
die worden gebruikt in wetenschappelijk onderzoek, maar ook de informele normen
en sociale interacties die de productie en verspreiding van kennis beïnvloeden.
Knorr-Cetina benadrukte dat verschillende epistemische culturen verschillende
benaderingen en methoden kunnen hebben voor het begrijpen van de wereld en het
