Inhoud
,Leerdoelen............................................................................................................................................ 3
Week 1: Politietaken............................................................................................................................. 3
Introductie......................................................................................................................................... 3
Taak 1: Opsporing............................................................................................................................. 5
Wat?............................................................................................................................................... 5
Wie?............................................................................................................................................... 5
Hoe?............................................................................................................................................... 6
Welke middelen?............................................................................................................................ 6
Taak 2: handhaving van de openbare orde.......................................................................................7
Wie?............................................................................................................................................... 8
Welke middelen?............................................................................................................................ 8
Taak 3: hulpverlening/noodhulp...................................................................................................... 10
Verhouding tussen taken 3 taken.................................................................................................... 10
Beslissingen nemen......................................................................................................................... 10
Werkgroep: discretionaire ruimte.................................................................................................... 11
Week 2: Politiestrategieën.................................................................................................................. 11
Strategieën...................................................................................................................................... 12
Professionele model........................................................................................................................ 12
Community policing......................................................................................................................... 13
Problem oriented policing................................................................................................................ 15
Zero tolerance................................................................................................................................. 17
Vergelijking theorieën...................................................................................................................... 18
Hot spots policing & predictive policing........................................................................................... 20
Werkwijze van de Nederlandse politie............................................................................................. 21
Week 3: Politieorganisaties................................................................................................................. 24
De nationale politie......................................................................................................................... 24
Beheer en gezag.............................................................................................................................. 25
De regioburgemeester..................................................................................................................... 27
Landelijk overleg............................................................................................................................. 28
Doelstellingen en sturing................................................................................................................. 29
Week 4: Politielegitimiteit en geweldsmonopolie................................................................................30
Macht en gezag............................................................................................................................... 31
Legitimiteit...................................................................................................................................... 32
Onderzoek naar legitimiteit.......................................................................................................... 33
Vertrouwen................................................................................................................................... 33
Politielegitimiteit.......................................................................................................................... 35
Geweldsmonopolie............................................................................................................................. 37
Politiegeweld en procedures............................................................................................................ 39
Week 5: Politiecultuur......................................................................................................................... 41
2
, Inleiding........................................................................................................................................... 41
Kenmerken politiecultuur................................................................................................................ 42
Cultuur en optreden........................................................................................................................ 45
Diversiteit........................................................................................................................................ 47
Gastcollege diversiteit Najib Tuzani.............................................................................................. 48
LEERDOELEN
Na afloop van het vak kunnen studenten…
1. taken en bevoegdheden van de politie toelichten en deze aan de hand van concrete
voorbeelden illustreren;
2. de belangrijkste politiestrategieën met elkaar vergelijken en toepassen op een criminologisch
probleem;
3. de (geschiedenis van de) organisatie en aansturing van het Nederlandse politiebestel
beschrijven en evalueren;
4. de concepten politielegitimiteit en geweldsmonopolie hanteren en het handelen van de politie
in het licht van deze concepten beoordelen;
5. uitleggen hoe agenten beslissingen nemen (o.a. in het kader van proactief optreden) en
kritisch reflecteren op de manier waarop de politiecultuur hierin doorwerkt.
Tentamen:
- 22 okt. 13-16 in USC
- 4 samengestelde vragen (3x abc, 1x ab.)
- Op volgorde van weken: week 1: betoogvraag (10 punten), week 2: ab vraag, laatste 3 zijn
abc vragen
- Betoog: To the point en concreet, maar nuance indien nodig
o Inleiding: bespreek begrippen, neemt evt. stelling in
o Kern: argumentatie, iedere alinea 1 argument onderbouwd en uitgewerkt
o Slot: samenvattend antwoord op de vraag
- Elke vraag tussen 2 en 10 punten: kennis: 2 punten, toepassing: 3-6 punten
- Woordlimiet per subvraag
- Bespreek begrippen die je gebruikt, maak terugkoppeling naar casus en geef conclusie
- Bijv.: stelling uit literatuur, waar of niet?
WEEK 1: POLITIETAKEN
Adang, O. M. J. (2014). Openbare-orde handhaving. In: E. R. Muller, E. J. van der Torre, A. B.
Hoogenboom & N. Kop, Politie. Studies over haar werking en organisatie. Derde druk (pp. 529-
551). Deventer: Wolters Kluwer.
Kop, N. & Klerks, P. (2024). Opsporingstaak politie. In: E. R. Muller, E. J. van der Torre, & N.
Kop (Red.), Politie. Organisatie en functioneren van de politie in Nederland. Vierde druk (pp.
133-158). Deventer: Wolters Kluwer.
Terpstra, J., Duijneveldt, van, I., Eikenaar, T., Havinga, T. & Stokkom, van, B.
(2016). Basisteams in de Nationale Politie. Organisatie, taakuitvoering en gebiedsgebonden
werk. Amsterdam: Reed Business (alleen H.6)
Salet, R., & Terpstra, J. (2022). Verantwoording over politie en politiewerk. Veranderingen en
bedreigingen. (p.8-15)
Leerdoelen:
Taken en bevoegdheden van de politie toelichten en deze aan de hand van concrete
voorbeelden illustreren
Uitleggen hoe agenten beslissingen nemen
INTRODUCTIE
3
, Dit vak heet ‘Rechtshandhaving en politie’:
Rechtshandhaving=handhaven van wetten en regels. Iemand moet ervoor zorgen dat iemand zich
hieraan houdt=law enforcement. Er zijn 2 paradigma’s te onderscheiden bij rechtshandhaving:
1. Straffen
2. Doen naleven. Hierin kan ook worden gekozen om te straffen, maar eerst zorg je ervoor dat
mensen zich aan de wet houden, bijv. max. verkeerssnelheid borden neerzetten.
Politie= een rechtshandhavende overheidsinstantie met geweldsmonopolie (enige die geweld mag
uitoefenen tegen burgers).De politie zorgt ervoor dat regels gehandhaafd worden. Dat is echter niet
de enige rechtshandhaver in Nederland. de politie doet meer dan alleen rechtshandhaving. De politie
neemt een centrale positie in de samenleving in en is een complexe en diverse organisatie.
De politie heeft 3 taken:
1) Opsporing
2) Ordehandhaving
3) Hulpverlening
Art.3 Politiewet: de politie heeft tot taak, in ondergeschiktheid aan het bevoegd gezag, en in
overeenstemming met de geldende rechtsregels, te zorgen voor de daadwerkelijke handhaving van
de rechtsorde en het verlenen van hulp aan hen die deze behoeven.
Terpstra, J., Duijneveldt, van, I., Eikenaar, T., Havinga, T. & Stokkom, van, B.
(2016). Basisteams in de Nationale Politie. Organisatie, taakuitvoering en
gebiedsgebonden werk. Amsterdam: Reed Business (alleen H.6)
Eerst: organisatorische scheiding processen (medewerkers in gespecialiseerde dienst belast met
surveillance en de afhandeling van acute meldingen) -> nu: brede basisteams samen met
wijkagenten en eventueel voormalige wijkteammedewerkers. De gedachte was een generieke
taakstelling: effectieve, integrale aanpak. Een wijkgerichte aanpak zou centraal moeten staan. In de
praktijk blijkt echter de incidentafhandeling een zwaar stempel te drukken op de meeste basisteams.
Met de komst van deze basisteams binnen de Nederlandse politie is veel veranderd en in beweging
gekomen, onder meer in organisatie, sturing, leiding, formele procedures en jargon (geen ‘noodhulp’
meer).
4 functies van basisteams, met veranderingen:
1. Noodhulp
Andere opvattingen dan typische cultuur; geen aparte taak meer, maar afbreekbaar werk
2. Wijkwerk
Niet alles meer zelf doen, maar overdraven aan anderen, bijv. noodhulpmedewerkers +
andere visie op rol wijkagenten creëren. De gevolgen van de vorming van de basisteams voor
de positie en het werk van de wijkagenten verschillen per locatie en per (politie-)eenheid.
Deze ver schillen hangen vooral samen met de wijze waarop het werk eerder (tot 2013) was
georganiseerd en/of plaatsvond. 3 elementen die hier van belang zijn: in hoeverre sprake was
van een scheiding der processen, in hoeverre wordt er gewerkt met steunpunten en de
invloed van een rijkspolitieverleden.
3. Opsporing
Ontstaan van vvc-teams (veel voorkomende criminaliteit) en ZSM-procedure (nadeel: verlies
flexibiliteit en niet minder bureaucratisch zoals wel gezegd)
4. Intake
Veranderingen hierin hangen samen met multichannelaanpak=burgers kunnen via
verschillende kanalen contact leggen met politie -> meer internetaangiftes en minder op
bureau. -> minder baliewerk, meer administratie en ondersteuning. Nadeel: persoonlijk
contact wordt gemist + nadelige gevolgen voor sommige burgers (minder bureaus, minder
lang open, geen internetvaardigheden, emotionele behoefte om persoonlijk te delen,
ontbreken wachtruimte/privacy en rust). Hoeveelheid werk is voor veel medewerkers
teruggedrongen.
4
