Bevat theorieën met uitgebreide uitleg en afbeeldingen vanuit de hoorcolleges en vier artikelen. De samenvatting is geschreven voor het vak Ontwikkeling en Ontwikkelingsproblemen van kinderen - Master Klinische Kinder- en Jeugdpsychologie op Tilburg University.
Abnormale ontwikkeling
Kernvraag: hoe kan een abnormale ontwikkeling worden onderscheiden van een
normale ontwikkeling
Statische afwijking: relatieve onregelmatigheid in de algemene
bevolking
o Bv. suïcidale gedachten bij kinderen en adolescenten
o Probleem: context van gedrag niet in overweging genomen
Handicap: gebaseerd op gedachten, gevoelens, handelingen die
interfereren met sociaal en/of academisch functioneren
o Bv. verdriet van tiener na breuk niet gediagnosticeerd als depressie
omdat hij/zij nog sociale relatie kan onderhouden, succesvol kan zijn
op school, opschieten met ouders
o Probleem: veel psychische stoornissen vertonen geen duidelijke
symptomen (bv. eetstoornissen)
Distress: gebaseerd op mate van emotionele leed
o Bv. zich angstig voelen, overweldigd zijn, lichamelijke tekenen van
stress
o Probleem:
Subjectief criterium: kind moet gevoelens kunnen verwoorden
en onderscheid kunnen maken tussen verschillende
gevoelens om de situatie adequaat te beschrijven
Sommige stoornissen leiden niet noodzakelijkerwijs tot
emotioneel leed (bv. uitdagend gedrag)
Schadelijk disfunctioneren: abnormaal gedrag: (1) weerspiegelt een
onderliggende disfunctie in een biologisch of psychologisch systeem, (2)
veroorzaakt invaliditeit/handicap en (3) distress
DSM-V Definitie
Definitie richt zich op medische visie; onderliggende stoornis als oorzaak. Echter
bestaan er beperkingen bij toepassing op kinderen:
Onderliggende oorzaken kunnen niet altijd worden geïdentificeerd bij
kinderen
Veel kinderstoornissen zijn relationeel (interactie met ouders, vrienden;
beter te begrijpen in een interpersoonlijke context dan alleen binnen het
kind
Het gedrag van kinderen kan het best begrepen worden binnen hun
sociaal-culturele omgeving
Diagnostische benadering van DSM-V
Diagnose op basis van tekenen en symptomen
Teken: openlijk kenmerk van een stoornis
Symptoom: subjectieve ervaring geassocieerd met een stoornis
, Diagnose combineert categorische, prototypische en dimensionele
classificatie
Classificatiebenaderingen
Categorisch
o Mentale stoornissen worden verdeeld in elkaar uitsluitende groepen
op basis van bepaalde criteria
o Categorische classificatie gebruikt in biologie of geneeskunde
Prototypisch
o Mate waarin de aanwezige tekenen en symptomen overeenkomen
met het ideaalbeeld van de stoornis
Bv. voldoet X aan meer dan vijf criteria?
Dimensionaal
o Stoornissen vertegenwoordigen een continuüm van ernst; van mild
tot ernstig
o DSM-V Cross-Cutting Symptom Measure als beoordelingsschaal
Prevalentie van kinderstoornissen
Prevalentie: frequentie van personen binnen een populatie die een
medische of psychologische aandoening hebben
o Puntprevalentie: een bepaald moment in de tijd
o Lifetime prevalentie: op een bepaald moment in het leven
Incidentie: frequentie van nieuwe gevallen in een tijdsperiode (bv. één
jaar)
Comorbiditeit: twee of meer stoornissen zijn aanwezig bij dezelfde
persoon
Beïnvloedende factoren
Leeftijd
Geslacht
o Tijdens de kinderjaren prevalentie hoger bij jongens
o Tijdens adolescentie prevalentie hoger bij meisjes
o Echter, er bestaan verschillen in type stoornis
Sociaal-economische status
o Bv. toegang tot gezondheidszorg, meer psychische stoornissen bij
ouders met een lagere SES
Ras, etniciteit
o Bv. samenhangend met SES, culturele invloed op ontwikkeling en
definities van (ab)normaal gedrag
Oorzaken van kinderstoornissen
Ontwikkelingspsychopathologie
= multidisciplinaire benadering om de oorzaken en het ontstaan
van de ontwikkeling van kinderen en ontwikkelingsstoornissen te
begrijpen
Biologisch
, o Genen, functioneren van de hersenen,
lichamelijke gezondheid
Psychologisch
o Cognitie, emotie, gedrag
Sociaal-cultureel
o Sociaal netwerk, culturele achtergrond
(Ab)normale ontwikkeling is probabilistisch en transactioneel
o Factoren op verschillende niveaus beïnvloeden elkaar
Abnormale ontwikkeling als afwijking van normaliteit
o Begrijpen van normale ontwikkeling om ontwikkelingsstoornissen
beter te begrijpen en vice versa
Ontwikkelingstrajecten
Ontwikkelingstrajecten als verloop of traject van ontwikkeling
Ontwikkelingstaken als uitdagingen tijdens de ontwikkeling
Trajecten gekenmerkt door verandering versus continuïteit
o Homotypische
continuïteit: stoornissen
blijven onveranderd
gedurende de ontwikkeling
o Heterotypische
continuïteit: symptomen
van stoornis veranderen in de
loop van de tijd
Interindividuele variabiliteit in ontwikkeling en
ontwikkelingsstoornissen
Interacties tussen biologische, psychologische, sociaal-culturele
factoren resulteren in:
Equifinaliteit: verschillende ontwikkelingsgeschiedenissen
leiden tot vergelijkbare uitkomsten
Multifinaliteit: gelijksoortige ervaringen leiden tot
verschillende ontwikkelingsuitkomsten
Redenen voor interindividuele variabiliteit: Interactie van
Risicofactoren (bv. verlies van ouders, mishandeling)
Beschermende factoren (bv. temperament, ouder-kind relatie,
ondersteunende systemen)
Veerkracht: competentie ondanks de aanwezigheid van risicofactoren
Diathese-Stress Model
Psychopathologie als interactie in de tijd van kwetsbaarheid voor
psychische stoornis (diathese; bv. genetische opmaak) en ervaring van
stressvolle gebeurtenissen
, Kinderen die blootgesteld waren aan mishandeling liepen risico op
depressie als volwassene (hoofdeffect van mishandeling)
Mishandeling tijdens de kindertijd (stressor) was voorspellend voor
depressie op latere leeftijd wanneer bepaalde genetische variatie aanwezig
was (s-allel van 5-HHT-serotonine transporter gen; gen-omgeving
interactie)
Gen-omgevingscorrelatiemodel
Ontwikkelingsverloop is gebaseerd op biologische basis (d.w.z. genotype,
genen) en omgeving (d.w.z. ervaringen)
Genen "sturen" ervaringen (ervaringen verenigbaar met genotype), maar
omgevingskansen zijn noodzakelijk voor ontwikkelingsverloop
Associatie/correlatie tussen genen en omgeving
Passieve correlatie: ouders zorgen voor verrijkende omgeving die
gecorreleerd is aan genotype bij zowel ouders als kind, bv. ouders met
hogere intellectuele capaciteiten zorgen voor meer intellectueel
stimulerende omgeving
Evocatieve correlatie: genotype roept reactie in omgeving op; bv. smiley-
baby's krijgen meer sociale aandacht
Actieve correlatie: mensen zoeken stimulerende omgevingen op in relatie
tot genotypes; bv. sport beoefenen
Wetenschap en empirisch onderbouwde praktijken
Beginselen van wetenschappelijk denken
Evidence-based praktijk
Evidence-based practice in de psychologie is de integratie van het beste
beschikbare onderzoek met klinische expertise in de context van
patiëntkenmerken, cultuur, en voorkeuren
Wetenschappelijk onderzoek
o Welke methoden werken volgens de
onderzoeksliteratuur het beste voor een specifiek
probleem?
Klinische expertise
o Volgens eigen professionele ervaring en oordeel,
wat is de beste manier om te behandelen?
Kenmerken van de patiënt
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper 463560. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,86. Je zit daarna nergens aan vast.
