Arbeidsrecht
Week 1a
Oorsprong arbeidsovereenkomst
- Eerste huurovereenkomst (oorsprong Romeins recht)
- Door industriële revolutie “sociale kwestie”
- Slechte werkomstandigheden, lange dagen, zwaar werk, geen opvang voor ziekte etc.
- Politiek steeds meer roep op oplossingen
- Arbeid onder speciale regeling?
H.L. Drucker
‘De regeling van het Ontwerp is algemeen voor allen, die tegen loon hunnen arbeidskracht voor
zekere tijd ter beschikking stellen van een ander, onverschillig welke namen of titels in het verkeer..’
‘Wil de Staat niet de zwakken zien ondergaan, dan moet hij nu en dan met beredeneerde
maatregelen tusschen beide komen.” Geen strafrechtelijke handhaving
In Nederland nauwelijks strafrechtelijke handhaving.
Er is maar één soort arbeidsovereenkomst
Maatschappelijke functie van arbeid
Arbeid is uiting van (betrokken) burgerschap en is daarom van democratisch/maatschappelijk belang,
Het arbeidsrecht definieert dat deel van de arbeid uniform, want dit recht geldt voor iedereen
onverkort:
Arbeidsrecht beschermt tegen misbruik en bewaakt de vrijheid tot participatie op basis van
gelijkheid:
Werken betekent bijdragen aan de samenleving
Iedereen die werkt (op basis van een arbeidsovereenkomst/premies) draagt bij en heeft dus ook
gelijke aanspraak op de met de arbeid te verwerven voorrechten
De arbeidsovereenkomst is bijzonder
Personenrechtelijke band: werkgever werkt in ondergeschiktheid en dat stelt bepaalde eisen aan wet
Veel vage termen (art. 7:611, art. 7:677 BW)
Bijzondere rechtsgang, met bijzondere invulling (verzoekschriften/kantonrechter)
Bijzondere beschermingsconstructies:
- Dwingend recht
- ¾-dwingend recht, veel regelingen bij CAO (zie college 2b)
, - Semi-dwingend recht
Toch soms publiekrecht
Als BW niet voldoet, bijv:
- Art. 7:630 e.v. – Wet Minimumloon
- Art. 7:658 – Arbo-wet/ArbTijdenWet
Of als overheid/algemeen belang in het geding is: Arbeidsmarktbeleid, werkgelegenheid, veiligheid
en gezondheid
Bijv. Arbo-wet, Wet verbetering poortwachter (art. 7:658a/660a BW)
Zie ook bijv. de Wet Arbeid Vreemdelingen en alle sociale zekerheid: UWV > publiekrecht
Ambtenaren
- Wet Normalisatie Rechtspositie Ambtenaren vanaf 1 januari 2020
- Niet voor rechterlijke macht, politie, militairen, dus die vallen buiten arbeidsrecht
bestuursrecht
- Ongeveer 1400 verschillende overheidswerkgevers (gemeenten, provincies, planbureaus etc.)
- Is privaatrecht geworden, maar wel met bijzondere regels in cao’s over bijv. integriteit
Definitie arbeidsovereenkomst
Art. 7:610 BW – als is voldaan aan de elementen
- Arbeid
- Loon
- In dienst (ondergeschikt)
- Element “gedurende zekere tijd” heeft geen onderscheidende waarde (meer).
Dan is er een arbeidsovereenkomst, zonder keuze, met alle gevolgen van dien: arbeidsovereenkomst
is ‘entreebiljet’, voor allerhande regels en bescherming,
Is niet voldaan aan de elementen, dan geen arbeidsovereenkomst (Van der Male/Den Hoedt)
Groen/Schroevers
Werknemer betaalde geen belasting etc. maar bij ontslag deed hij een beroep op de
arbeidsovereenkomst.
Is er een arbeidsovereenkomst gesloten?
“Is bepalend wat partijen bij het sluiten van de overeenkomst voor ogen stond, mede is aanmerking
genomen de wijze waarop ze feitelijk aan de overeenkomst uitvoering hebben gegeven en aldus
daaraan inhoud hebben gegeven.”
Bedoeling is dus van belang!
,Maar ook kijken naar de voorwaarden HR Gouden kooi
Wat er in de praktijk gebeurt is niet overeenkomstig de wet want hoe partijen hun overeenkomst zelf
noemen doet er niet toe (Van der Male/den Hoedt)
En dat geldt dus ook voor zzp’ers/opdrachtovereenkomsten: de wet bepaalt wat een
arbeidsovereenkomst is en niet partijen zelf
De arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd is uitgangspunt
Dat volgt uit:
- Art. 7:610a BW (rechtsvermoeden)
- Art. 7:668a BW (tijdelijke arbeidsovereenkomst)
- Art. 7:690 BW (uitzendovereenkomst)
- Europees recht (zie bijv. Richtlijn 99/70)
Maar:
- Tijdelijke arbeidsovereenkomsten bestaan ook (die eindigen van rechtswege)
- Uitzendovereenkomsten bestaan ook
Arbeidsovereenkomst onbepaalde tijd
Is entreebiljet voor alle arbeidsrechtelijke bescherming, ontslagbescherming (transitievergoeding),
twee jaar loondoorbetaling bij ziekte, hypotheek.
Flexibele arbeid (college 1b)
Kan, maar wetgever probeert gebruik in te dammen:
- Tijdelijke arbeidsovereenkomst (art. 7:667, 668 en 668a)
Einde van rechtswege (treedt….
Belangrijker nog
De belastingdienst handhaaft niet: Kabinet wilt eerst werken aan duidelijkheid
Dus wie heeft er dan nog belang?
Pensioenfondsen (HR Stichting Thuiszorg Rotterdam)
Kan een pensioenfonds zeggen dat zij (g)een arbeidsovereenkomst hebben?
Ja, aan alle voorwaarden is voldaan
Een derde kan dit ook vaststellen met hetzelfde beoordelingskader
Publiek belang van de arbeidsovereenkomst
, - Vanwege de voorheffing loonbelasting
- Scholing
- Sociale zekerheid
- Medezeggenschap
- Maar ook vanwege de organisatie van de samenleving:
Economische ordening, rechtvaardiging, gelijkwaardige inkomensverdeling, en veel meer…
Dus handhaven arbeidsovereenkomst is van groot belang
Flexibele arbeid (college 1b)
Kan, maar wetgever probeert gebruik in te dammen:
- Tijdelijke arbeidsovereenkomst (art. 7:667, 668 en 668a)
Einde van rechtswege (treedt ook in bij ziekte werknemer), ketenbeding, max. 3 x of max 3
jaar
- Oproepovereenkomst
Geen loondoorbetalingsverplichting op grond van artikel 7:628 BW, bij cao te verlengen.
- Uitzendovereenkomst (art. 7:690/691 BW)
- Contracting
Uitbesteden, niet geregeld…
ZZP’er
Werkt met een opdrachtovereenkomst (art. 7:400 BW)
Dus geen arbeidsovereenkomst, en ook de opdrachtgever gehoor geven aan redelijke door de
opdrachtgever verstrekte opdrachten (art. 7:402 BW)
Dus verschil met werknemer is soms moeilijk aan te geven. Wel geprobeerd met
standaardovereenkomsten (Wet DBA) maar dat systeem wordt niet gehandhaafd.
Druk van twee kanten
Van de zzp’er, om als zzp’er te werken
- Omdat anders de baan niet wordt aangeboden
- Omdat de baan anders te duur wordt (vgl cultuursector)
- De vrijheid en ervaren ondernemerschap, ontsnappen aan werknemerschap (beperkte
nachtdiensten etc.)
- Vanwege fiscale en andere financiële voordelen
Van de werkgever, die liever opdrachtgever wil zijn
- Vanwege de werkgeversverantwoordelijkheden (loondoorbetaling bij ziekte)
- Vanwege kosten
- Vanwege andere inrichting arbeidsorganisatie