Aantekeningen van alle hoorcolleges van het jaar 2019/2020. Zeer uitgebreid aangezien toegang tot weblecture ervoor zorgde dat ik kon terugspoelen zodat ik alles wat belangrijk was kon meetypen.
HOORCOLLEGE 01 - NA-APEN IN HET
CONCURRENTIEVERKEER
PROF. MR. A.A. QUAEDVLIEG
Inleiding
De hoorcolleges zijn teruggeschroefd van 12 naar 8 hoorcolleges dit om de
studielast te verlichten. Dit jaar mag de jurisprudentiebundel wel worden
meegenomen naar het tentamen.
Na-apen mag in beginsel volgens ons hele rechtssysteem, dit is de basis
van het hele recht.
Onderscheidingstekens
Er zijn twee hoofdfuncties in het merkenrecht:
1) Herkomstfunctie
2) Goodwill functie
De klassieke basis van de merkenbescherming is dat als je een merk
nabootst dan verstoor je de transparantie op de markt. Mensen schaffen
iets aan in het vertrouwen dat het van meneer A afkomstig is en
vervolgens blijkt het afkomstig te zijn van meneer B en die blijkt er een
potje van te hebben gemaakt (bijvoorbeeld spullen van een hele slechte
kwaliteit). Het wordt een rommeltje voor de consument wanneer je
onderscheidingstekens niet beschermt tegen namaak. Dit is de
herkomstfunctie: je moet erop kunnen vertrouwen als je iets onder een
bepaald merk aanschaft dat het afkomstig is van een specifieke maker.
De tweede functie van de merkenbescherming dat is de goodwill functie.
Merken zijn bekend en populair en mensen kunnen helemaal gek zijn van
een merk. Ook dat is een functie waarvoor je bescherming kunt creëren.
Dit doet het Europese recht ook op dit moment naar het voorbeeld van het
Beneluxe merkenrecht.
Een andere vorm van na-apen in het concurrentieverkeer dat is wanneer
je geestelijke prestaties van een andere kopieert op verschillende
terreinen en dit zijn ook door verschillende wetten geregeld zoals:
1) Ooctrooirecht: beschermt technische uitvinden zoals
werktuigbouwkunde, chemie, farmacie, informatie etc. Je hebt gauwer
een uitvinding dan je denkt want de drempel ligt niet enorm hoog. Een
eenvoudige uitvindingsgedachte is bijvoorbeeld een paperclip. De
paperclip had een octrooi. De bescherming van een octrooi is maximaal
twintig jaar na het doen van de aanvraag en dat is vrij kort.
Voorbeeld: Apple heeft een octrooirecht op de veeguitvinding (Rb’s
Gravenhage 24 augustus 2011).
2) Auteursrecht: zijn oorspronkelijke werken en dit kan van alles zijn zoals
boek, film, muziek, beeldende kunst etc zolang het maar oorspronkelijk
is. Een auteursrecht beschermt best wel lang namelijk tot 70 jaar na de
1
, dood van de maker. De beschermingstermijn is dus variabel. Het zijn
culturele prestaties.
Voorbeeld: aap Naruto (auteursrecht voor dieren is afgewezen).
Portretrecht is ook een deel van het auteursrecht.
3) Tekeningen- en modellenrecht: het gaat over industrieel design omdat
allerlei rechten van intellectuele eigendom van toepassing kunnen
zeggen maar ook nog eens het speciale tekeningen- en modellenrecht.
Voorbeeld: dit is het uiterlijk van een product en dit is ongeveer alles
zoals een bril die u opheeft of de stoel waar u op zit of het uiterlijk van
de computer waar u nu aantekening op maakt of de pen waarmee u
schrijft en de kleren die u aanheeft en de schoenen die u draagt. Dit
zijn allemaal dingen die je kunt beschermen door een tekeningen- en
modellenrecht. De beschermingsdrempel ligt heel laag, de bescherming
duurt ook niet erg lang maar vaak is het na vijf jaar toch uit de mode.
De bescherming duurt in Europa tegenwoordig 25 jaar maar dat is
langer dan dat je in de meeste gevallen nodig hebt. Met modellen
bedoelen ze de driedimensionale uiterlijk en de tekeningen bedoelen ze
de tweedimensionale decoratie die op je kleding of op je gordijnen of
vloerkleed kunnen zitten.
Industriële vormgeving kan onder voorwaarden naast het
modellenrecht ook nog beschermd worden door het auteursrecht en
ook nog een enkele keer door het merkenrecht en ook nog een keer
door de slaafse nabootsing.
Ratio van intellectuele eigendom
Waarom hebben we al die rechten bij onderscheidingstekens? Dit heeft op
de eerste plaats te maken met de eerlijkheid in de handel. De eerlijkheid
van de handel moet worden begrepen bij de onderscheidingstekens aan
de transparantie op de markt. Het handhaven van de transparantie (het
helder houden van de markt) is een hele belangrijke reden voor het
merkenrecht. De tweede reden is om te voorkomen dat anderen kunnen
profiteren van de investeringen die je hebt gemaakt om het merk bekend
te maken bij het publiek en zo mogelijk goodwill voor het merk te kweken
bij het publiek. Als een ander daar gratis (of al te goedkoop) van mee
profiteert en daarbij ook nog eens een keer de helderheid en de
transparantie van de markt verstoort dan is dat in strijd met de eerlijkheid
van de handel.
Ditzelfde geldt bij intellectuele prestaties. Bijvoorbeeld je gaat een film
maken en in films wordt heel veel geld geïnvesteerd. Stel dat iedereen het
recht zal hebben dat de dag nadat de film in roulatie is gebracht zelf de
dvd uit te brengen (zonder toestemming en zonder betaling) dan zal de
producent zitten met een half miljard schulden en die kan dus alleen maar
voor heel veel geld de film uitlenen of het gebruik van die film toestaan in
bioscopen en dvd-producenten maar die lui die kopiëren zijn voor een paar
centen klaar en die kunnen verkopen voor een €1 ofzo. De consument
kiest voor het goedkoopste exemplaar (althans voor het goedkopere
2
,exemplaar met een prima kwaliteit). Om een filmproducent in staat te
stellen om de investeringen terug te verdienen dien je een bepaalde
bescherming te hebben (anders gaan ze failliet). Je krijgt dan nooit meer
een nieuwe film of hij is niks waard. Investeringsbescherming is dus nodig
en zorgt voor eerlijkheid in de handel.
De intellectuele eigendom moet de innovatie stimuleren. Hoe stimuleer je
dat? Al je het over intellectuele prestaties hebt dan kun je zeggen dat je
innovatie stimuleert doordat je niet alleen mogelijk maakt om je
investering terug te dienen maar ook meer terug te verdienen (met
andere woorden om beloond te worden) voor een uitvinding, film of iets
anders dat succesvol is (extra geld kan worden binnengehaald). De
redenering is dan dat de aanlokkende werking van zeer hoge winsten veel
mensen zal stimuleren om zich te gooien in de ontwikkeling van nieuwe
uitvinden en nieuwe cultuurproducten. Het effect daarvan is dat de hele
markt verrijkt wordt (daardoor stimuleer je).
Bij onderscheidingstekens kun je ook het stimuleringsverhaal ophangen
maar dat is met name gericht op de goodwillbescherming.
Herkomstbescherming heb je sowieso wel want dat is heel erg de
eerlijkheid in de handel. De goodwillbescherming houdt in dat als jij nou
een bekend merk hebt dan gaan we jou extra goed beschermen dat
stimuleert om extra investeringen te doen in de bekendheid van je merk
en je marketingstrategie en alles wat daarmee samenhangt.
Dit zijn de twee hoofdredenen waarom intellectuele eigendomsrechten
bestaan.
Intellectuele eigendom in het privaatrecht
Intellectuele eigendom behoort tot het privaatrechtelijk recht van de
ongeoorloofde mededinging. Intellectuele eigendom verschaft een
uitsluitend recht (exclusief recht). Intellectuele eigendom zijn,
goederenrechtelijk gesproken, absolute, subjectieve rechten op goederen,
niet-zaken. Het is een absoluut recht want het is inroepbaar tegen
iedereen maar het is niet het meest omvattende recht van art. 5:1 BW. Dit
laatste is het niet omdat het juist in het spanningsveld staat tussen de
vrijheid van handel en bedrijf enerzijds en de bescherming anderzijds
geven alle intellectuele eigendomsrechten een exclusief recht tot op
allerlei manieren wettelijk beperkt is (de meest voor de hand liggende
beperking is de duur zoals het octrooirecht wat maar maximaal twintig
jaar duurt). Ten tweede dat privaatrechtelijke, exclusieve recht krijg je
omdat jij als eigenaar het recht van intellectuele eigendom kunt
exporteren (verkopen of gebruiken). Hoe exporteer je een intellectueel
eigendomsrecht? Door je te verzetten tegen ieder ander die jou na-aapt
voor het overige kan het goederenrechtelijk (door verkoop) en
verbintenisrechtelijk (door toestemming te geven aan een ander om het te
gebruiken, dit heet licentie).
Het intellectuele eigendomsrecht bestaat om inbreuk te voorkomen. Het
intellectuele eigendomsrecht verschaft een exclusief recht. Wie een door
3
, een intellectueel eigendomsrecht beschermd object verhandelt pleegt
inbreuk. Wat is een inbreuk? Een inbreuk op een intellectueel
eigendomsrecht is een onrechtmatige daad wegens inbreuk op een recht.
Inbreuk op een recht omdat alle intellectuele eigendomsrechten zijn
rechten die stoelen op een wet in formele zin en daarbuiten heb je geen
intellectueel eigendomsrecht.
De positie in het privaatrecht is iets wat alle intellectuele
eigendomsrechten met elkaar verbindt. Voor de rest verschillen ze bijna
op ieder punt.
Vrijheid van mededinging
De vrijheid van mededinging is de basisregel van ons recht. Dit betekent
in feite dat na-apen mag behalve als de wet het verbiedt. De intellectuele
eigendomsrechten is als een uitzondering op de regel dat de basisregel
van het recht is vrijheid van mededinging.
Het arrest Hyster Karry Krane
Hyster Karry Krane is uit 1953 en in die tijd bestond er in Nederland nog
geen betrouwbare bescherming voor industriële vormgeving. Hyster heeft
een kraan onder de naam Hyster Karry Krane op de markt gebracht.
Geveke is als exclusieve verkoper en voor Nederland en Indonesië licentie
om de kraan ook te bouwen. Thole brengt vervolgens onder de naam ‘The
Elephant’ een kraan op de markt die qua constructie, hijshoogte,
hijsvermogen, de grootte van de vlucht en de draaicirkel overeenstemt en
slechts wat een gering verschil in de breedte van de kraan en de bok
betreft verschilt. Ook het reclamemateriaal is wat inhoud en uitvoering
betreft ontleend aan het reclamemateriaal van Hyster en Geveke. De
Hyster Karry Krane was niet beschermd door auteurs- of octrooirecht.
Eigenlijk is nabootsen dus vrij maar de Hoge Raad vindt dit gedrag echt
niet kunnen:
“dat, aangezien het, in het algemeen gesproken, aan een ieder moet
vrijstaan om aan zijn industriële producten een zo groot mogelijke
deugdelijkheid en bruikbaarheid te geven, het tenzij door een ander aan
de octrooiwet of aan de auteurswet ontleende rechten daaraan in de weg
staan – het niet is verboden om te dien einde, ten eigen voordele en
mogelijk tot nadeel van een concurrent, van in diens producten
geopenbaarde resultaten van inspanning, inzicht of kennis gebruik te
maken, zelfs wanneer (door dat gebruik) tussen het eigen product en dat
van den concurrent bij het publiek verwarring mocht kunnen ontstaan.”
Conclusie: na-apen mag wat nodig is voor de deugdelijkheid en de
bruikbaarheid!
Het arrest LEGO/Megabrands
De lijn van Hyster Karry Krane is trouw voortgezet door de Hoge Raad tot
op de dag van vandaag. Alles wat nodig is voor de deugdelijkheid en de
bruikbaarheid dat mag.
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper radboudrechten. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €10,49. Je zit daarna nergens aan vast.
