Deze samenvatting is kort en bondig. Het is gebaseerd op de hoorcolleges en de werkgroepen. Er staan geen wetsartikelen in, omdat deze in de powerpoints van de hoorcolleges staan.
Week 1 - Ontwikkeling van het gevangeniswezen en gevangenisbeleid
Penologie: wetenschap die zich bezighoudt met (onderzoek naar) de effecten van straffen.
Penitentiair recht: recht voor de oplegging en tenuitvoerlegging van strafrechtelijke sancties.
Detentierecht: heeft betrekking op tenuitvoerlegging van vrijheidsbenemende sancties
Beginselen van tenuitvoerlegging
Resocialisatie: de uitvoering van straffen is gericht op de voorbereiding van de gedetineerde
op terugkeer in de maatschappij, met aandacht voor veiligheid en slachtoffers.
Minimale beperkingen: gedetineerden worden alleen onderworpen aan noodzakelijke
beperkingen die essentieel zijn voor de vrijheidsbeneming en handhaving van
orde/veiligheid.
Voortvarendheid: de uitvoering van straffen moet zo snel mogelijk plaatsvinden nadat deze
zijn opgelegd, om rechtvaardigheid en effectiviteit te waarborgen.
Aanvang van de detentie:
Twee instroommogelijkheden
Voorafgaand aan veroordeling als preventief ingesloten gedetineerde (voorlopige hechtenis)
Na (onherroepelijke) veroordeling kunnen mensen instromen als zelfmelder of als arrestant
o Zelfmelder: iemand die na zijn veroordeling een oproep krijgt om zich op een
bepaalde datum en tijdstip te melden bij een penitentiaire inrichting
Beoordelingsbevoegdheid ligt bij het AICE (CJIB)
Bij aanvang van zijn detentie direct gepromoveerd (door zich te melden)
Meldt een zelfmelder zich niet, dan komt hij na arrestatie als arrestant
binnen
Er is een mogelijkheid van verzoek tot uitstel of bezwaar tegen de oproep
o Arrestant: een veroordeelde die is aangehouden nadat hij zich heeft onttrokken aan
detentie, de tenuitvoerlegging van een eerder opgelegde straf is gelast of hij zich
heeft onttrokken aan de vervangende hechtenis, gijzeling of lijfsdwang
Regime kent een sober dagprogramma zonder arbeid met 28 uur per week
aan activiteiten, bestaande uit recht activiteiten en extra recreatiemomenten
Arrestanten verblijven een groot deel van de dag op cel
Er is een maximaal verblijf van acht weken, daarna worden ze doorgeplaatst
naar een regulier gevangenisregime
Vervolgens: Binnenkomst Afdeling Delinquenten (BAD)
o Identiteit gedetineerde wordt vastgesteld, waarbij onderzoek aan kleding
(fouillering) en aan het lichaam (visitatie) plaatsvindt (+ eventueel onderzoek in
lichaam)
Ontwikkeling van gevangenisbeleid
Vanaf 2004: grote bezuinigingen op het gevangeniswezen door invoering
meerpersoonscellen, beperkt regime voor arrestanten en voorlopig gehechten en sluiting van
groot aantal PI’s
Medio 2018: visie minister voor Rechtsbescherming (Dekker) op de tenuitvoerlegging van de
gevangenisstraf: “Recht doen, kansen bieden” Doel: vergelding en recidive vermindering
o Uitgangspunten van de visie:
Straf = straf: aanpassing van regeling voor voorwaardelijke invrijheidsstelling
Gedrag telt: gedetineerde is verantwoordelijk voor verloop van zijn detentie
Werken aan veiligere terugkeer: re-integratie aan hand van
basisvoorwaarden
Onderdak, inkomen, schuldinzicht, identiteitsbewijs, zorgverzekering
, o Positieve punten uit de visie: aandacht voor herstel, detentiefasering blijft
gehandhaafd en dekkend netwerk van Beperkt Beveiligde Afdelingen
2023: Oplopend tekort van 187 miljoen euro bij DJI (blijkt uit PwC-rapport)
o Bezuinigingen op het gevangeniswezen en herziening van het sanctiestelsel
Het systeem van promoveren en degraderen
Sinds 2014 is het beleidskader Dagprogramma, Beveiliging en Toezicht op maat (DBT) ingevoerd. Het
DBT maakt een onderscheid tussen het basis- en het plusprogramma.
Basisprogramma
o Duur: 42,5 uur per week, minstens 22,5 uur per week aan activiteiten en bezoek
Plusprogramma
o Duur: 59 uur per week, minstens 28 uur per week aan activiteiten en bezoek
o Buiten de cel: gedetineerden mogen 11 uur buiten hun cel verblijven.
Promotie en degradatie zijn mede afhankelijk van het gedrag van de gedetineerde, dat voorheen
werd beoordeeld aan de hand van stoplichtmodel:
Groen: (gewenst) gedrag betekende promoveren.
Oranje: (dit kan beter) gedrag leidde in principe tot niet promoveren.
Rood: (ongewenst) gedrag leidde tot degraderen.
Aanscherping van het systeem van promoveren degraderen (toetsingskader)
Stoplichtmodel is vervallen. Toetsingskader bestaat voortaan uit ‘gewenst’ en ‘ongewenst’
gedrag op het gebied van ‘verblijf en leefbaarheid’ en ‘re-integratie/resocialisatie’
o Promotie indien gedetineerde zes weken in de categorieën gewenst gedrag toont
Vervallen van de tussencategorie oranje. Kans wordt ontnomen om te leren welk gedrag
gewenst en ongewenst is, omdat oranje een soort waarschuwing was.
o Gedrag is algemeen beschreven onduidelijk wat onder welk gedrag wordt
verstaan
Nieuwe categorie ‘ontoelaatbaar gedrag’ toegevoegd., wat grond vormt voor terugplaatsing
in basisprogramma. Betreft incidentele gedragingen die degradatie rechtvaardigen
o Drugs valt onder ontoelaatbaar gedrag, maar verslaafde heeft juist hulp nodig
o Proportionaliteit: staat de sanctie in verhouding tot de gedraging?
De duur van periode die volgt op terugplaatsing is minimaal 6 weken (was maximaal 6
weken)
Kritiek op het systeem van promoveren en degraderen in het algemeen
Uitholling resocialisatiebeginsel.
Invoering systeem zonder voldoende informatie over de effectiviteit en uitvoerbaarheid.
Het systeem miskent de beperkingen en de behoeften van de populatie.
De doelgroep wordt niet herkend.
De proportionaliteit van de overheidsreactie als geheel kan in het geding komen.
Straffen en belonen in detentie
Causale keten 1: Beloningen + Straffen → Gewenst gedrag → Orde en veiligheid
Straffen en belonen dragen bij aan gewenst gedrag: geen overtuigend bewijs dat dit geldt
voor gedetineerden. Is afhankelijk van individuele ervaringen.
Gewenst gedrag draagt bij aan orde en veiligheid: het is plausibel dat gewenst gedrag
bijdraagt, maar empirische onderbouwing voor in Nederland ontbreekt
Causale keten 2: Beloningen → Eigen verantwoordelijkheid → Beperking detentieschade
, Beloningen stimuleren eigen verantwoordelijkheid: geen overtuigend bewijs en in sommige
gevallen blijkt dit zelfs in tegenspraak met bevindingen uit onderzoek met niet-
gedetineerden
Stimuleren eigen verantwoordelijk draagt bij aan vermindering detentieschade: lijkt vooral
op te gaan voor gedetineerden die in het plusprogramma zitten, niet in basisprogramma.
Causale keten 3: Motiverende bejegening → Intrinsieke motivatie → Recidivereductie
Motiverende bejegening draagt bij aan intrinsieke motivatie: enig empirisch bewijs voor een
positieve invloed, maar er is meer empirisch onderzoek nodig
Intrinsieke motivatie vermindert recidive: wordt door theoretisch bewijs ondersteund, maar
eenduidig empirisch bewijs ontbreekt
Week 2 – Interne rechtspositie van gedetineerden
Interne rechtspositie: positie van gedetineerden in de gevangenis
Externe rechtspositie: positie van gedetineerden buiten de gevangenis
Bemiddeling
Informele bemiddeling staat niet in de wet, maar is in de praktijk ontstaan
Bemiddeling vindt plaats binnen de gevangenis bij een maandcommissaris van de CvT
o Commissie van toezicht is een belangrijk gevangeniswezen en is onafhankelijk van PI
Gedetineerde kan (sprekers)brief indienen bij maandcommissaris als hij met iets oneens is
o Uitkomst: succesvolle bemiddeling of klager zet klacht door en wordt op zitting gezet
o Idee: klachten eerst intern afhandelen zorgt voor ontlasting van formele procedure
Er is geen termijn voor het indienen van grief en ook niet voor de oplossing van CvT
Formele bemiddeling staat in de wet en staat naast de informele bemiddeling
Sinds de Veegwet (2019) wettelijk vastgelegd in de Penitentiaire Beginselenwet (art. 59a lid 1)
Gedetineerde kan verzoeken om bemiddeling bij klacht over gedraging directeur (of PIW’er)
Gaat om grief (aanvraag voor bemiddeling) omtrent gedrag of zorgplicht jegens klager
Aanvraag moet binnen 7 dagen als tegen de beslissing beklag mogelijk is, anders geen termijn
Commissie van Toezicht streeft ernaar binnen 4 weken een schriftelijke oplossing vinden
Het is niet verplicht om bemiddeling te verzoeken voor een klacht, maar er wordt wel op
aangestuurd. Bij het instellen van beklag moet worden genoemd waarom niet om bemiddeling is
gevraagd. Daarnaast kan de voorzitter de behandeling van het klaagschrift uitstellen, als hij vindt dat
het klaagschrift zich leent voor bemiddeling.
Beklagprocedure
Ontvankelijkheid beklag
Klaagschrift vermeldt de beslissing waarover wordt geklaagd en redenen van het beklag
Klaagschrift uiterlijk op de zevende dag indienen na kennisneming van de beslissing
In beginsel geen belang meer na invrijheidsstelling (gedetineerde betreffende beslissing)
Procedure klacht
1) Beklag moet worden ingediend bij beklagcommissie van de PI van de genomen beslissing
2) Beklagcommissie stuurt klaagschrift naar directeur voor reactie
3) Directeur reageert schriftelijk (tenzij kennelijk niet-ontvankelijk, ongegrond of bemiddeling)
4) Zitting (tenzij kennelijk niet-ontvankelijk, kennelijk ongegrond of kennelijk gegrond)
5) Verslag
6) Uitspraak binnen 4 weken na ontvangst klaagschrift + eventueel 4 weken verlenging
Beklag kan tegen:
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper rechtsgeleerdheidstudentje. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,00. Je zit daarna nergens aan vast.
