HC CO 6 – Geheugen en executieve functies
Geheugen
Lange termijn-herinneringen
- Semantische herinneringen: gaat om feiten, begrippen en betekenissen
- Episodische herinneringen: lange termijnherinneringen, persoonlijk ervaren gebeurtenissen.
Typen lange termijnherinneringen
Expliciete/declaratieve herinneringen. Deze zijn bewust. Daarbij kan sprake zijn van
semantisch geheugen (gaat om feiten, begrippen en gebeurtenissen) en episodisch geheugen
(gaat om persoonlijk ervaren gebeurtenissen).
Impliciete/non-declaratieve herinneringen. Deze zijn procedureel, zonder bewustzijn. Daarbij
kan sprake zijn van motorische en cognitieve vaardigheden. Ook kunnen het disposities,
effecten zijn van klassieke en operante conditionering.
Expliciete herinneringen (kennis)
Deze sturen het cognitief en motorisch functioneren, het welbevinden en zelfwaardering en
identiteit. Het kan gezien worden als de database (midden van het SIP-model *), namelijk het
kennisgedeelte. Daarbij stuurt het sociale en cognitieve perceptie.
Dit kan zowel bewust als onbewust gaan!!!
*Het SIP-model is het Social Information Processing model.
Identiteit
Herinneringen zeggen iets over wie je bent en kunnen ondersteunen hoe je je voelt. Dit geldt voor
expliciete herinneringen zeker! Mensen met een multiculturele identiteit hebben er baat bij om
herinneringen uit beide culturen te koesteren en samen te voegen.
Zelfconfrontatiemethode
Dit is een methode waarbij herinneringen waar je tegenaan loopt op een rijtje zet. Dit heeft een
positieve uitwerking op bv. self-efficacy.
Kindertijd: infantile amnesia
Mensen hebben geen autobiografische herinneringen < 3 jaar. Hier zijn verschillende theorieën over:
- Zo kan het zijn dat deze informatie niet is opgeslagen,
- Dat kinderen een andere manier van opslaan hebben,
- Is er zelfbesef nodig?
, - Taal als drager nodig? Taal is van belang, om datgene dat je denkt buiten jezelf te leggen. Zo
kun je ernaar kijken en objectiveren.
NALEZEN IN BJÖRKLUND!!! Hierin wordt ook beschreven dat het event memory expliciet is en
geconstrueerd. Kinderen < 3 jaar organiseren gebeurtenissen in routinematige, terugkerende scripts.
Kinderen < 3 jaar kunnen wel impliciet allerlei dingen leren. Zo ook procedures als scripts (hoe je iets
moet doen). Deze herinneringen blijven wel hangen bij kinderen.
Ouderdom: bv. dementie, korsakov
Herinneringen geven mate van continuïteit en voorspelbaarheid. Als dit wegvalt (zoals bij dementie)
weet je bv. niet meer waar je aan toe bent. Je hebt geen kapstok meer. Bij mensen met dementie
nemen impliciete herinneringen het waarschijnlijk over van persoonlijke herinneringen.
Clive Wearing
Hij liep schade op aan de hippocampus, die een rol speelt bij het overdragen van herinneringen van
korte termijngeheugen naar lange termijngeheugen. Hierdoor was hij niet meer in staat om nieuwe
herinneringen te vormen. Hij kan echter wel nieuwe dingen leren/uitoefenen. Niet door middel van
episodisch geheugen of encoderen, maar door middel van procedurele herinneringen en herhaling.
Dus: impliciete scripts sturen als herinneringen dat niet (meer) kunnen! Zo lang muziek speelde kon
hij functioneren als ieder ander. Muziek was verbonden aan het impliciet geheugen wat diende als
een soort kapstok. Hiermee dus impliciete scripts sturen.
Samenvattend geheugen:
- Expliciete herinneringen vormen ons, geven welbevinden en structuur.
- Impliciete herinneringen/procedurele herinneringen dragen ons, ook als expliciete
herinneringen er niet meer zijn.
- Metageheugen geeft mogelijkheid tot correctie. Dit is bijvoorbeeld het geval bij
zelfconfrontatiemethoden.
Executief functioneren
Definitie executief functioneren, volgens Björklund
Executief functioneren zijn de processen die betrokken zijn bij het reguleren van aandacht en in het
bepalen wat er gedaan moet worden met informatie die onlangs verkregen of opgehaald is uit het
langetermijngeheugen. Het speelt een centrale rol in plannen en flexibel gedrag, vooral wanneer er
omgegaan moet worden met nieuwe informatie.
Basisvaardigheden voor informatie-verwerking
Deze zijn betrokken bij executief functioneren, en ze zijn geassocieerd met plannen en zelfregulatie!:
- Werkgeheugen inclusief updaten (monitoren en aanpassen)
- Remmen van de reactie (inhibit responding) en interferentie weerstaan
- Cognitieve flexibiliteit/shifting.
Elke van deze vaardigheden is gerelateerd aan hoe snel iemand informatie kan verwerken. De
vaardigheden ontwikkelen over de tijd. Er zijn leeftijdsverschillen in deze functies, die bepalend zijn
voor hoe goed kinderen hun gedrag en gedachten kunnen reguleren.
Indelen executieve functies
- Cold: plannen, cognitieve flexibiliteit, werkgeheugen. Dit is van belang bij intelligentie.
- Hot: emoties (en sociale cognitie). Dit is van belang bij zelfregulatie.
