Leerdoelen blok B WSH; Uitgewerkt
Ferrand Herbonnet
GIBS-1Ga HU Fysiotherapie B
,Hoorcollege 2: Pijn en pijnverwerking
De student:
• Kan pijn onderverdelen in nociceptieve, neuropathische en nociplastische pijn,
beschrijft kenmerken hier van zijn en globaal welke mechanismes hieraan ten
grondslag liggen.
Nociceptieve pijn
• Kenmerken: Nociceptieve pijn is de meest voorkomende vorm
van pijn en treedt op als reactie op weefselschade of ontsteking.
Het is vaak goed gelokaliseerd en heeft een waarschuwingsfunctie
voor het lichaam.
• Mechanismen: Nociceptieve pijn ontstaat doordat nociceptoren
(pijnreceptoren) in weefsels worden gestimuleerd. Deze
receptoren detecteren potentieel schadelijke stimuli, zoals hitte,
druk of chemische stoffen, en sturen signalen naar de hersenen
om een pijnreactie te veroorzaken.
Neuropathische pijn
• Kenmerken: Neuropathische pijn wordt veroorzaakt door
schade aan het zenuwstelsel zelf. Het wordt vaak beschreven
als een schietende, brandende of tintelende pijn en kan
gepaard gaan met abnormale sensaties zoals hyperesthesie
(verhoogde gevoeligheid) of paresthesie (tintelingen).
• Mechanismen: Beschadiging of disfunctie van zenuwweefsel
leidt tot abnormale signalen naar de hersenen. Dit kan het
gevolg zijn van aandoeningen zoals diabetische neuropathie,
postherpetische neuralgie of hernia van de
tussenwervelschijf.
Nociplastische pijn
• Kenmerken: Nociplastische pijn heeft geen directe oorzaak in weefselschade of
zenuwbeschadiging. Het wordt vaak geassocieerd met abnormale verwerking van
pijnsignalen in het centrale zenuwstelsel, zonder duidelijke anatomische of fysiologische
basis.
• Mechanismen: Veranderingen in de manier waarop het
zenuwstelsel pijn interpreteert en verwerkt, spelen een rol
bij nociplastische pijn. Centrale sensitisatie, waarbij
neuronen in het ruggenmerg overgevoelig worden, is een
mogelijk mechanisme.
, • Kan uitleggen dat de context, cognities, emoties en gedrag van een persoon de
ervaring van pijn kunnen beïnvloeden.
Context
• Omgevingsfactoren: De omgeving waarin iemand zich bevindt, kan de perceptie van pijn
beïnvloeden. Bijvoorbeeld, als iemand zich in een ontspannen en vertrouwde omgeving
bevindt, kan dit de pijnervaring verminderen.
• Sociale context: De aanwezigheid van anderen kan ook een rol spelen. Ondersteunende
sociale interacties en empathie kunnen de ervaring van pijn verminderen, terwijl negatieve
sociale interacties de pijn juist kunnen verergeren.
Cognities
• Gedachten en overtuigingen: De manier waarop iemand
denkt over pijn kan de ervaring beïnvloeden. Positieve
gedachten, zoals het geloof in effectiviteit van behandeling,
kunnen de pijn verminderen, terwijl negatieve gedachten
angst en spanning kunnen versterken.
• Cognitieve vervormingen: Mensen kunnen de ernst van pijn
overdrijven of minimaliseren op basis van hun perceptie van
de situatie. Cognitieve vervormingen kunnen leiden tot een
versterking van de pijnervaring.
Emoties
• Angst en stress: Emotionele toestanden zoals angst en stress kunnen de pijnervaring
verergeren. Angst voor pijn kan leiden tot een verhoogde gevoeligheid voor pijnstimuli.
• Positieve emoties: Aan de andere kant kunnen positieve
emoties zoals vreugde en ontspanning de pijnervaring
verminderen. Dit wordt vaak gezien in situaties waarin
afleiding of plezierige activiteiten de aandacht van de pijn
kunnen afleiden.
Gedrag
• Pijngerelateerd gedrag: Hoe iemand zich gedraagt als reactie op pijn kan de pijnervaring
beïnvloeden. Bijvoorbeeld vermijdingsgedrag kan leiden tot verhoogde angst, terwijl actief
omgaan met pijn de perceptie ervan kan verminderen.
• Sociale reacties: Hoe anderen reageren op
iemands pijn kan het ervaringsniveau
beïnvloeden. Empathische reacties en
ondersteunend gedrag van anderen kunnen
de pijnervaring verzachten.
, • Kan de relatie tussen noxische prikkel, nociceptie, pijngewaarwording en
pijnperceptie uitleggen.
Het begint met een noxische prikkel, wat simpelweg een schadelijke stimulus is. Dit kan variëren van
een fysieke verwonding, zoals een snijwond, tot chemische irritatie. Het lichaam detecteert deze
prikkel als potentieel schadelijk. Nociceptoren zijn gespecialiseerde zenuwuiteinden die gevoelig zijn
voor noxische prikkels. Ze bevinden zich in verschillende delen van het lichaam, zoals de huid,
spieren, en organen. Wanneer een noxische prikkel optreedt, worden nociceptoren geactiveerd en
genereren ze elektrische signalen. De elektrische signalen van de nociceptoren worden doorgegeven
aan het ruggenmerg en vervolgens naar de hersenen. In het ruggenmerg vindt de eerste verwerking
van deze pijnsignalen plaats. Vervolgens gaan de signalen
naar hogere hersengebieden, zoals de thalamus en de
somatosensorische cortex. Dit proces staat bekend als
nociceptieve verwerking of pijngewaarwording.
Pijnperceptie is het bewuste aspect van het ervaren van
pijn. Het omvat niet alleen de sensorische dimensie van
pijn, zoals de intensiteit en locatie van de pijn, maar ook
de emotionele en cognitieve aspecten. Factoren zoals
eerdere ervaringen, psychologische toestand,
verwachtingen en sociale context kunnen allemaal van
invloed zijn op de uiteindelijke perceptie van pijn.
• Kan uitleggen wat primaire en secundaire nociceptieve pijn is, wat de kenmerken
hiervan zijn en hoe deze verschillend worden verwerkt in het zenuwstelsel.
Primaire pijn
Acute pijn ontstaat wanneer weefsel beschadigd raakt door een
mechanische, chemische, thermische (nocische) prikkel. De prikkel
wordt door vrije zenuwuiteinden (nocisensoren) omgezet in
actiepotentialen. Vervolgens geven twee typen zenuwvezels de
informatie door aan het centrale zenuwstelsel. Als eerst wordt de
prikkel via snelle, dikke, gemyeliniseerde A-delta-vezels naar het
ruggenmerg geleid. De pijn die hierdoor optreedt noemt ment
primaire pijn. Deze pijn wordt direct gevoeld en is scherp en
duidelijk gelokaliseerd. Wanneer de beschadigende prikkel wordt
opgeheven, verdwijnt deze pijn.
Secundaire pijn
Als reactie op de weefselschade ontstaat er in het weefsel een ontstekingsreactie. De
ontstekingsmediatoren die hierbij vrijkomen uit de kapotte cellen en uit de cellen van het
afweersysteem, zorgen voor het prikkelen van andere vrije
zenuwuiteinden. De vezels die deze prikkels doorgeven aan
het ruggenmerg, zijn langzame, dunnen, ongemyeliniseerde
C-vezels. De pijn die hierdoor wordt veroorzaakt, wordt
secundaire pijn genoemd. Prikkeling van C-vezels veroorzaakt
doffe, zeurende pijn die minder goed te lokaliseren is. De pijn
heeft een sterke emotionele component en houdt de
aandacht gericht op het letsel. Deze pijn blijft aanwezig zo
lang als de ontstekingsreactie duurt, maar kan naar de
achtergrond verdwijnen wanneer je er minder aandacht aan
geeft door je bijvoorbeeld te concentreren op iets anders.
