Dit is een samenvatting van het vak Economie van de Publieke Sector aan de Universiteit Leiden. Het bevat de PowerPoints, aantekeningen van de hoorcolleges en nodige informatie uit de literatuur.
,Inhoud
Het effect van belasting op sparen................................................................69
Week 1 Introductie,
publieke sector in
Introductie een economie en
Onderwerp: economische
- Public Finance/Public Sector argumenten voor
Economics/Public Economics = Het economische overheidsbemoei
vakgebied dat overheidsbelastingen en -
uitgavenbeleid analyseert
- Government = Wanneer de markt faalt, zal de maatschappij collectieve
zaken op zich nemen
In de relatie tussen economie en overheid zijn er drie hoofdonderwerpen:
1. Goederen en diensten die de maatschappij belangrijk vindt, maar
niet door de markt worden geproduceerd, worden door de overheid
geleverd (soms met hulp van particuliere bedrijven), bijv. straatverlichting
en spoorwegen
2. Macro-economische omstandigheden op het juiste niveau
houden; niemand wil enorme inflatie (doelstelling 1) of enorme
werkloosheid (mogelijk doelstelling 2)
3. Distributiefunctie; wie moet waaraan bijdragen en wie moet voor wat
zorgen, bijv. inkomensverdeling en sociale zekerheid
- Er kan spanning zijn tussen deze drie doelstellingen
Waaruit bestaat de overheid?
- Staatsregeringen (bijv. de staten in de VS, maar ook de landen in de
EU)
- Federale grondwettelijke bepalingen (definiëren de relatie tussen
de federale
overheid en staatsregeringen)
- Staatsgrondwetten (bepalen de structuur van staatsregeringen)
- Lokale overheden
- Krijgen van de staten de bevoegdheid om belasting te heffen en
geld te besteden
- Fiscale onafhankelijkheid (hebben de mogelijkheid om zelf geld te
verdienen
door hun inwoners belasting te laten betalen)
Overheidsfinanciën en ideologie
- Organic view of government = Ziet overheidsfinanciën als een manier
om te voorzien in de collectieve behoeften van de samenleving, wat een
grotere overheidsinmenging in de economie en de verdeling van
hulpbronnen rechtvaardigt
- De overheid is een organisch/natuurlijk deel van de samenleving
2
, - De samenleving staat boven het individu
- Mechanistic view of government = Benadrukt individuele vrijheid en
ziet overheidsfinanciën als een instrument om essentiële diensten te
leveren met minimale overheidsinmenging
- De overheid is geen organisch deel van de samenleving, maar door
individuen
gecreëerd om individuele doelen te bereiken
- Het individu staat boven de samenleving
De omvang van de overheid
Er zijn veel manieren om de omvang van de overheid te meten (bijv. het
aantal werknemers of jaarlijkse uitgaven)
Soorten overheidsuitgaven zijn:
- Aankopen van goederen en diensten (ook: defensie en gezondheidszorg)
- Inkomensoverdrachten
- Entitlement programs = Overheidsprogramma’s waarbij kosten
worden
bepaald door het aantal mensen die ervoor kwalificeren (bijv.
werkeloosheids-
uitkeringen)
- Rentebetalingen (want de overheid leent soms geld om te activiteiten te
kunnen bekostigen)
Budgetdocumenten:
Unified budget = Een document dat uit alle inkomsten en uitgaven van
de federale overheid bestaat
Regulatory budget = Een jaarlijkse verklaring van de door de overheid
opgelegde kosten op de economie (bestaat op dit moment niet)
Soorten overheidsinkomsten zijn:
- Belastingen (inkomensbelasting wordt steeds belangrijker, waar
ondernemingsbelasting steeds minder belangrijk wordt)
- Leningen
- Wijzigingen in de reële
waarde van de schuld
(wanneer de overheid
schuldenaar is en het
prijsniveau stijgt kunnen
veranderingen in reële
waarde van de schuld
een belangrijke bron
van inkomsten zijn)
Over de tijd heen:
- Zijn de overheidsuitgaven van de VS gegroeid (al hoewel nog steeds
minder hoog dan andere ontwikkelde landen)
- Ook als men deze corrigeert door inflatie
- Ook als men deze corrigeert door bevolkingsgroei
3
, - Niet (veel) als men dit corrigeert door het BBP(/de omvang van de
economie)
- Het is nog steeds lastig om te zeggen welke van deze een goede
indicator is voor
de groei van overheidsuitgaven
Regels binnen de EU:
- Staatsschuld mag niet boven de 60% van het BBP zijn
- In normale economische tijden moet het begrotingstekort (inkomsten-
uitgaven) 0% zijn, met een maximum van 3% van het BBP
Verschil tussen bruto en netto sociale uitgaven
Bruto sociale uitgaven = Het totale bedrag dat een overheid uitgeeft
aan sociale uitgaven (zoals pensioenen, werkloosheidsuitkeringen, zorg,
onderwijs, enz.) zonder rekening te houden met belastingen en sociale
bijdragen
Netto sociale uitgaven = Dit houdt rekening met het netto-effect van
belastingen en sociale bijdragen op sociale uitgaven. Bijvoorbeeld:
- Als sociale uitkeringen worden belast, vermindert dit de werkelijke sociale
steun die mensen ontvangen
- Anderzijds kunnen belastingvoordelen (zoals belastingaftrekken) ook deel
uitmaken van het sociale vangnet, wat de netto-uitgaven verhoogt, maar
deze worden niet meegerekend in de bruto-uitgaven
Instrumenten voor positieve analyse
Economische modellen
Doel: Een vereenvoudigde weergave van de werkelijkheid creeëren
- Vereenvoudigde weergave
-> Details worden niet meegenomen
-> Er wordt geen rekening gehouden met eventuele afwijkingen in het
model
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper liekedevos. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,99. Je zit daarna nergens aan vast.
