LEH 9: Schadevergoeding bij onrechtmatige en rechtmatige overheidsdaad
INTRODUCTIE
Inleiding
In deze LEH (LEH 9) gaan we bespreken:
het bestuursrechtelijke schadevergoedingsrecht; de schadevergoedingsplicht v/d overheid bij
onrechtmatig en rechtmatig handelen.
De verschillende schadevergoedingsprocedures.
De vraag welke rechter kan worden geadieerd en naar de verhouding tussen de bestuursrechter
en de civiele rechter.
Een aantal vragen die in dat kader kunnen worden opgeworpen zijn al in LEH 8 besproken:
> Wanneer mag de civiele rechter oordelen over (on)rechtmatigheid van overheidshandelen en
aansprakelijkheid van de overheid?
> Welke rol speelt het leerstuk van de formele rechtskracht in die context
> Hoe oordeelt de civiele rechter over de aansprakelijkheid van de overheid als de
bestuursrechter het schadeveroorzakende besluit al heeft vernietigd?
In LEH 8 is het schadevergoedingsrecht al voor een deel aan de orde geweest i.h.k.v. de restfunctie v/d
burgerlijke rechter.
Naar geldend recht zij er, afhankelijk v/d omstandigheden v/h geval, verschillende mogelijkheden om
schade ten gevolge van overheidshandelen vergoed te krijgen.
Welke procedure gevolgd moet worden om schade vergoed te krijgen hangt af v/d schadeoorzaak
(onrechtmatige overheidsdaad, rechtmatige overheidsdaad, een appellabel besluit of een feitelijke
handeling etc.).
Deze LEH (LEH 9) bestaat uit twee hoofdonderwerpen:
1. Schadevergoeding bij onrechtmatige overheidsdaad
2. Schadevergoeding bij rechtmatige overheidsdaad (ofwel nadeelcompensatie)
In de vorige LEH (LEH 8) heb je gezien dat het bestuursrechtelijke schadevergoedingsrecht, zeker voor
wat betreft de taakverdeling tussen de bestuursrechter en de burgerlijke rechter, tot 1 juli 2013 zo goed
als niet gecodificeerd was in de Awb. Het leerstuk moest vanuit de rechtspraak worden bestudeerd. Dat
maakte dat het bestuursrechtelijke schadevergoedingsrecht over het algemeen als een complex en niet
gemakkelijk te doorgronden leerstuk werd beschouwd.
Per 1 juli 2013 is het onderdeel ’Schadevergoeding bij onrechtmatige besluiten’ uit de Wet
nadeelcompensatie en schadevergoeding bij onrechtmatige besluit (Wns) in werking getreden.
Titel 8.4 Awb (‘Schadevergoeding’, in de artikelen 8:88 tot en met 8:95) = De regeling inzake
Schadevergoeding bij onrechtmatige besluiten.
De inwerkingtreding van het deel Nadeelcompensatie (art. 4:126 tot en met 4:131 Awb) vond pas plaats
op 1 januari 2024, omdat daarvoor tal van bepalingen in bijzondere bestuurswetten dienden te worden
gewijzigd (zogenoemde ‘aanpassingswetgeving’) en ook de inwerkingtreding van de Omgevingswet werd
afgewacht.
Ondanks de Wns blijft met name de rechtsmachtverdeling tussen bestuursrechter en burgerlijke rechter
nog steeds complex. In deze leereenheid gaan wij hier daarom uitgebreid op in.
Leerdoelen
Van jou wordt verwacht dat je na bestudering van deze leereenheid:
kunt aangeven wat wordt bedoeld met een ‘onrechtmatige overheidsdaad’;
kunt uitleggen in welke gevallen de bestuursrechter zal oordelen over een
schadevergoedingsverzoek dat ziet op een onrechtmatige overheidsdaad en in welke gevallen de
burgerlijke rechter daarover zal oordelen;
kunt uitleggen dat de burgerlijke rechter de bevoegde rechter is in het overgrote gedeelte van de
vorderingen tot schadevergoeding t.a.v. een onrechtmatig besluit;
kunt uitleggen hoe de burgerlijke rechter en de bestuursrechter te werk gaan bij het vaststellen
van een causaal verband tussen een onrechtmatig besluit en de geleden schade;
kunt uitleggen wat het leerstuk van het ‘hypothetisch rechtmatig besluit’ inhoudt en i.h.k.v. welk
aspect van het schadevergoedingsvraagstuk dit leerstuk een rol speelt;
kunt aangeven in hoeverre en op grond waarvan wettelijke rente moet worden vergoed t.a.v. een
onrechtmatig besluit;
Pagina 1 van 23
, kunt aangeven in hoeverre en op grond waarvan proceskosten worden vergoed t.a.v. een
onrechtmatig besluit;
kunt uitleggen wat moet worden verstaan onder nadeelcompensatie;
kunt aangeven wat de rechtsgrond is voor schadevergoeding bij rechtmatige besluiten;
kunt uitleggen wat een referentiegroep is;
kunt aangeven in hoeverre of en zo ja in hoeverre het evenredigheidsbeginsel een rol speelt bij
schadevergoeding bij rechtmatige besluiten;
kunt aangeven welke rol het causaliteitsvraagstuk speelt bij nadeelcompensatie;
kunt uitleggen wat het criterium ‘normaal maatschappelijk risico’ inhoudt en wat de functie is
van dit criterium;
kunt uitleggen welke factoren, naast het criterium ‘normaal maatschappelijk risico’, nog meer
een rol spelen bij de vaststelling van een recht op schadevergoeding t.a.v. een rechtmatige
overheidsdaad en het bepalen van de omvang van de schadevergoeding;
kunt uitleggen hoe naar geldend recht de taakverdeling tussen burgerlijke en bestuursrechter is
inzake oordelen over nadeelcompensatieverzoeken;
kunt uitleggen hoe de procedure inzake nadeelcompensatie eruitziet onder de nieuwe wettelijke
regeling uit de Awb (Titel 4.5).
Lesstof
Tekstboek 2
H 26.1 t/m H 26.5
H 26.7
H 27.1
H 27.2
H 27.4.4
Verplichte jurisprudentie
Heesch/Van de Akker
Van Gog/Nederweert
Leenders/Ubbergen
Kuipers/Valkenswaard
Let op! Dit zijn dezelfde jurisprudentie als uit LEH 8.
Pagina 2 van 23
, SCHADEVERGOEDING BIJ ONRECHTMATIGE OVERHEIDSDAAD
In het eerste deel van deze LEH (LEH 9) staat centraal: De schadevergoeding bij onrechtmatige
overheidsdaad.
Vooral de vraag via welke procedure schadevergoeding kan worden gevorderd speelt een belangrijke rol.
Afhankelijk van de schadeveroorzakende onrechtmatige overheidshandeling kan de gang naar de
burgerlijke of bestuursrechter verplicht zijn voorgeschreven.
Soms kan de burger kiezen tussen een civielrechtelijke- of een bestuursrechtelijke procedure.
Welke procedure gevolgd moet worden om schade vergoed te krijgen hangt onder meer af van de
schadeoorzaak.
Gaat het bijvoorbeeld om een appellabel besluit, een niet appellabel besluit of een feitelijke handeling
waardoor de schade is veroorzaakt?
De verschillende schadevergoedingsprocedures bij onrechtmatige overheidsdaad komen in
deze LEH (LEH 9) aan bod.
Verder wordt hier aandacht besteed aan de materiële aspecten van schadevergoeding bij onrechtmatige
besluiten.
Het gaat dan bijv. om de vraag welke schade valt toe te rekenen aan een door een bestuursrechter
onrechtmatig geoordeeld besluit en dus voor vergoeding in aanmerking komt (het gaat dat om de
causaliteitsvraag).
Pagina 3 van 23
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper demeta. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,49. Je zit daarna nergens aan vast.