Samenvatting van de volgende hoofdstukken:
1. Wat is sociologie?
2. Sociologische theorieën en methoden
4. Socialisatie: van jeugd tot ouderdom
5. Sociale interactie in het dagelijks leven
6. Groepen en organisaties
8. Sociale stratificatie
14. Seksualiteit
15. Gezin en familie
en een b...
Durkheim
Volgens Durkheim kunnen sociale factoren het individuele gedrag beïnvloeden. Durkheim verklaarde deze
verschillen in termen van sociale integratie. Mensen met sterke sociale banden zullen minder snel in
zelfdoding overgaan dan mensen met zwakke sociale banden (protestanten, ongehuwden, welvarende
mensen etc.)
Mills
Volgens de Amerikaanse socioloog Mills worden armoede, werkeloosheid, criminaliteit en andere
sociologische problemen niet door persoonlijke tekortkomingen, maar vooral door de samenleving
veroorzaakt. Het sociologisch perspectief creëert eenheid onder de mensen door persoonlijke problemen
tot maatschappelijke vraagstukken te transformeren. Mills noemde dit de sociologische verbeelding.
Het hanteren van het sociologisch perspectief is in veel opzichten zinvol:
o Sociologie speelt een belangrijke rol in de totstandkoming van de wetten en
overheidsmaatregelen.
o Op individueel niveau bevordert het onze persoonlijke groei en bewustwording.
o Een studie van sociologie is een uitstekende voorbereiding op de arbeidsmarkt.
Vier positieve effecten van de sociologie:
1. We kunnen nagaan wat er wel en niet klopt aan het ‘alledaagse denken’.
2. Het sociologische perspectief geeft ons beter inzicht in de mogelijkheden en de hindernissen die
we in het dagelijks leven tegenkomen.
3. Het sociologische perspectief geeft ons de mogelijkheid een actieve rol te spelen in de
samenleving waar we deel van uitmaken.
4. De sociologie helpt ons in een wereld te leven die zich kenmerkt door diversiteit.
Sociale veranderingen en sociologie (ontstaan in de 18e & 19e eeuw)
Drie belangrijke veranderingen die een transformatie van de samenleving teweegbrachten zijn:
o De industrialisering: er ontstond een scheiding tussen werk en privé.
o De groei van steden
o Politieke veranderingen: de economische ontwikkelingen en de stedengroei leidden ertoe dat
mensen anders gingen denken.
Augustus Comte
Comtes benadering wordt het positivisme genoemd: inzicht verwerven op basis van wetenschappelijk
onderzoek.
o Het functioneren van de samenleving wordt door bepaalde wetten gereguleerd.
o Positivisten gaan uit van wetenschappelijke waarneming; zij wijzen alle normatieve kennis en
oncontroleerbare kennis af.
1838: Augustus Comte introduceert de term sociologie om het denken in de samenleving te kunnen
beschrijven.
Comte stelde dat er drie ontwikkelingsfasen vooraf gingen aan de sociologie:
1. De theologische fase (eerste fase): mensen gingen er van uit dat de samenleving Gods wil tot
uitdrukking bracht.
2. De metafysische fase (tweede fase): deze fase werd ingeleid door de renaissance, waardoor de
samenleving niet als een bovennatuurlijk, maar als een natuurlijk verschijnsel werd beschouwd.
3. De wetenschappelijke fase (derde fase)
Wat is moderniteit?
Het begrip moderniteit verwijst naar de sociale gevolgen van de industrialisering.
Vier kenmerken van modernisering (Peter Berger):
1) Het verdwijnen van kleine, traditionele gemeenschappen.
2) De uitbreiding van persoonlijke keuzemogelijkheden.
3) Grote sociale diversiteit.
4) Oriëntatie op de toekomst.
1
,Verschillende filosofen over modernisering
Filosoof Opvatting
Ferdinand De modernisering is de overgang van Gemeinschaft naar Gesellschaft, die gekenmerkt
Tönnies wordt door het verdwijnen van traditionele gemeenschappen en de opkomst van het
individualisme.
Emile De modernisering wordt gekenmerkt door de toenemende arbeidsverdeling, oftewel
Durkheim een gespecialiseerde economische activiteit (iedere werknemer heeft één taak)
Mechanische solidariteit (gebaseerd op gemeenschappelijke activiteiten en
opvattingen) wordt langzamerhand vervangen door organische solidariteit (gekenmerkt
door het feit dat mensen door specialisatie van elkaar afhankelijk worden)
Max Weber Het traditionele wereldbeeld wordt vervangen door een rationelere denkwijze. Volgens
weber gaan typen die een afstandelijk wereldbeeld gemeen hebben (kapitalist,
wetenschapper etc.) een dominante rol spelen.
Karl Marx Moderniteit staat gelijk aan het kapitalisme. Het kapitalisme creëert sociale conflicten
die een revolutionaire verandering teweeg zullen brengen die tot een socialistische
samenleving zonder sociale ongelijkheid zal leiden.
Traditionele samenleving: mensen verrichten dezelfde werkzaamheden.
Moderne samenleving: iedere werknemer heeft één taak; een gespecialiseerde economische activiteit.
- Moderne samenlevingen worden niet bijeengehouden door overeenkomsten, maar door
verschillen.
Overeenkomsten en verschillen
Durkheim Tönnies
Mechanische solidariteit = Gemeinschaft
Organische solidariteit = Gesellschaft
Modernisering als overgang van de ene Modernisering als
naar de andere gemeenschap teloorgang van de
gemeenschap
Optimistisch en complex beeld Pessimistisch beeld
Industrialisering holt tradities uit Industrialisering holt
tradities uit
Tönnies traditioneel vs modern
Gemeinschaft Gesellschaft
Groepsbelang Individuele vrijheid
Positie in groep Gelijkheid
Traditie in ere houden en groep bij elkaar Persoonlijke mening, ontplooiing en verantwoordelijkheid
houden
Saamhorigheid Eigen belang
Schaamte Schuld
Hoofdstuk 2 Sociologische theorieën en methoden
2.1 Sociologische theorie
Sociologie is een wetenschap die het gedrag en samenleven van mensen bestudeert en tracht te
verklaren. Een theorie verklaart hoe verschijnselen met elkaar samenhangen en op basis van deze
samenhang kun je ook toetsbare voorspellingen doen die vervolgens onderzocht kunnen worden.
- Sociologische theorie heeft als taak om het sociale gedrag te verklaren.
Vier verschillende sociologische benaderingen:
- Het structureel functionalisme
- De conflictsociologie
- Het symbolisch interactionisme
- De rationelekeuzebenadering
Het structureel functionalisme
- Samenleving wordt als complex systeem gezien.
- Binnen het systeem is sprake van onderlinge samenwerking > hogere solidariteit en stabiliteit.
2
, - Richt zich op stabiele gedragspatronen; vormt een stabiel en geordend geheel.
- De samenwerking tussen sociale structuren heeft het in stand houden van de samenleving als
doel.
- Bekijkt het vanuit een positief standpunt.
- Oriëntatie op macroniveau.
- Grondlegger: Durkheim
Robert K. Merton
Merton heeft het inzicht in sociale posities vergroot. Hij wees erop dat elke sociale structuur vele functies
kent. Hij maakte onderscheid tussen manifeste functies (opvallende en bedoelde gevolgen van een sociaal
patroon) en de latende functies (niet-bedoelde gevolgen van een sociaal patroon)
Voorbeeld manifeste functie: het hoger onderwijs zorgt ervoor dat jongeren kennis krijgen over de
studie die ze eigen kunnen maken.
Voorbeeld latende functie: universiteiten zorgen voor een ontmoetingsplaats waar jongeren met
elkaar in contact kunnen komen en relaties met elkaar ontwikkelen.
Er kunnen ook sociale disfuncties optreden. Mensen verschillen vaak van mening over wat goed is voor het
functioneren van de gehele samenleving.
De conflictsociologie
De conflictsociologie kenmerkt zich door een denkkader waarin de samenleving wordt opgevat als een
arena van ongelijkheid, die conflicten en verandering veroorzaakt.
- Richt zich op ongelijkheid in termen van geld, macht, onderwijs en sociale status.
- Richt zich op de wijze waarop een sociaal patroon voor sommige mensen een positieve en voor
anderen negatieve gevolgen heeft.
- Laat zien hoe de ongelijkheid tussen sociale lagen van de bevolking in stand wordt gehouden (rijk
& arm, sociale afkomst)
- Bekijkt het vanuit een negatief standpunt.
- Marx wilde de samenleving veranderen; hij zette zich in voor de arbeidersklasse (klassenstrijd)
- Oriëntatie op macroniveau.
- Altijd deze stroming kiezen bij twijfel over ongelijkheid/oneerlijkheid in de samenleving.
- Grondlegger: Karl Marx.
Verschil structureel functionalisme & conflictsociologie
Een conflictanalyse van het onderwijsstelsel laat zien hoe de ongelijkheid tussen sociale
lagen van de bevolking in stand wordt gehouden. Sociale afkomst beïnvloedt de keuze
tussen beroepsonderwijs en hoger onderwijs (wordt eerder door sociale achtergrond dan
door talent bepaald) Kinderen uit bevoorrechte gezinnen krijgen een betere opleiding en dus
een hoger inkomen dan kinderen uit arme gezinnen.
Het structureel functionisme zal zeggen dat deze opleidingsroutes voor alle betrokkenen
positieve gevolgen hebben: iedereen kan een opleiding volgen die aansluit bij haar of zijn
capaciteiten.
Seksecondlictbenadering
Een belangrijke vorm van conflictanalyse die zich richt op de ongelijkheid en conflicten tussen mannen en
vrouwen.
Mannen worden in machtigere posities geplaatst (hoofd van het gezin, hogere positie
arbeidsmarkt)
Harriet Martineau: eerste vrouwelijke socioloog.
- Schreef over kwalijke aspecten van de slavernij en pleitte voor het invoeren van wetten die
de positie van fabrieksarbeiders zouden moeten beschermen.
- Zette zich in voor onderwijsvernieuwingen die vrouwen de mogelijkheid zouden bieden om,
net als mannen, te werken.
Jane Addams: een pionier op het terrein van sociologie in de VS.
- Oprichter Hull House Chicago, waar gezinnen van immigranten werden opgevangen.
- Onderwerpen: ongelijkheid, immigratie en streven naar vrede (won de Nobelprijs voor
Vrede)
Rassenconflictbenadering
De rassenconflictbenadering richt zich op de ongelijkheid en conflicten tussen mensen met een
verschillende raciale en etnische achtergrond.
- Witte mensen hebben meer voordelen dan zwarte mensen.
- Du Bois: zag sociologie als belangrijk instrument om de problemen van de samenleving op te
lossen, vooral rassenongelijkheid.
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper indyfaassen. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,49. Je zit daarna nergens aan vast.
