Economie, markt en overheid
alle colleges
Economie, markt en overheid college 1
Inhoud van het blok
- Economische benaderingen van de vragen:
- Wat zijn de gevolgen van uiteenlopende institutionele inrichtingen van markten/sectoren
voor de maatschappelijke welvaart?
- Hoe bereiken we ‘the greatest happiness for the greatest number’?
Welke instituties?
- Eenvoudig gezegd is de keuze uit 3. We kunnen het beschikbaar komen van producten,
diensten en al het andere dat we waarderen organiseren via:
o De markt
o De overheid
o Particulier initiatief (clubs, non-profits)
Markt/prijsmechanisme:
- Iedere producent is vrij om producten/diensten aan te bieden, en zelf beslissingen te nemen
over hoeveelheden, kwaliteit en prijzen
- Iedere consument is vrij om producten/diensten af te nemen, en zelf beslissingen te nemen
over wat en hoeveel te consumeren en bij welke producent dat te halen
- Elke vrijwillige ruil tussen ‘consenting adults’ is toegestaan
- Resulterende hoeveelheden en prijzen zijn uitkomst van interactie tussen aanbieders en
vragers
- Voorbeelden: appels, bier, fysiotherapie
Overheid/collectieve besluitvorming
- Collectieve besluitvorming over welke en hoeveel goederen/diensten/voorzieningen worden
geproduceerd en/of
- Collectieve besluitvorming over wie hoeveel mag of moet consumeren en/of
- Collectieve besluitvorming over wie heoveel moet meebetalen (belastingen)
- Besluiten zijn bindend voor alle onderdanen
- Voorbeelden: defensie, openbare kunst, heroïne
Particulier initiatief
- Ieder die dat wil sluit zich aan bij een club, vereniging, stichting of ander collectief
- Volgens de in die club overeengekomen regels worden beslissingen genomen over wat voor
wie en hoeveel te produceren, te consumeren en over wie van de leden hoeveel bijdraagt
- Voorbeelden: bloedbank, vereniging van natuurmonumenten, atletiekvereniging start78 te
Steenwijk, vogelwacht Uffelte
Maar ook: allerlei tussenvormen
- Marktvoorziening, maar ordening en regulering van de markt door de overheid
, o Zorgverzekeringen: prijsmechanisme, maar met verzekeringsplicht voor
consumenten, acceptatieplicht voor producenten
o Cannabis: productie verboden, aanbieden van kleine hoeveelheden gedoogd,
consumeren gedoogd
En:
- Collectieve besluitvorming, maar:
o Productie uitbesteed aan private ondernemingen of non profits:
inburgeringscursussen, aanleg infrastructuur
o Overheidsproductie, maar bekostiging uit prijzen in plaats van belastingen:
drinkwater
En:
- Particulier initiatief, maar:
o Niet bekostigd uit donaties of ledenbijdragen, maar uit belastingen: onderwijs
o Niet (geheel) bekostigd uit donaties of ledenbijdragen maar uit commerciële verkoop
diensten en producten: musea, woningcorporaties
o Etc., etc.
Centrale punt: efficiëntie
- Allocatieve efficiëntie: een zodanige ordening/regeling dat schaarse middelen zodanig
worden ingezet dat de hoogst haalbare bevrediging van de behoeften van de samenleving
wordt bereikt
- Later meer, maar nu al:
o Alle behoeften tellen mee
o Materiële welvaart, behoefte aan stilte, natuur en veiligheid, esthetische behoeften,
kortom: alles wat waarde heeft
Casus: donornieren
- Vraag: welke institutie zorgt voor de beste uitkomst?
- Beste uitkomst: een zo volledig mogelijke vervulling van de behoefte aan donornieren voor
zover vervulling van deze behoefte:
o Medisch mogelijk en wenselijk is
o En de baten de kosten overtreffen (?)
Vraag en aanbod van organen voor transplantatie
- Vraag:
o Nieren:
Transplantatie goed mogelijk
In de regel veel betere oplossing dan nierdialyse
o Andere organen (lever, hart, etc.)
In de regel transplantatie enige oplossing
- Aanbod:
o “Cadaveric donations”:
Beperkt aantal: met name verkeersslachtoffers
o “Living donations”:
Bij sommige organen goed mogelijk: 1 nier kan je missen
