Dit is een samenvatting van de cursus 'Inleiding in de wetenschappelijke methode (PBB)'. De samenvatting is gemaakt o.b.v. de opgestelde leerdoelen. De leerdoelen zijn overzichtelijk uitgewerkt per studietaak.
Samenvatting ‘Inleiding in de wetenschappelijke
methode’
Studietaak 0
Epistemologie, de leer van kennis, biedt drie belangrijke kenmerken om iets als
kennis te beschouwen:
• Het moet een opvatting zijn.
• Deze opvatting moet waar zijn.
• Er moet een rechtvaardiging zijn voor deze opvatting.
Wetenschap wordt binnen deze epistemologische context geplaatst als een
manier om kennis te vergaren. Wetenschappelijk onderzoek wordt gezien als de
meest betrouwbare methode om twijfel over onze opvattingen te verminderen,
zoals de filosoof Charles Sanders Peirce in 1877 al betoogde in zijn werk The
Fixation of Belief.
Peirce's vier methoden om twijfel te verminderen:
Volharden en vermijden: Het vermijden van tegenstrijdige informatie.
Autoriteit: Het aannemen van opvattingen gebaseerd op gezaghebbende
bronnen.
A-priori-methode: Opvattingen beoordelen op basis van logische
consistentie of persoonlijke voorkeuren.
Wetenschappelijke methode: Het actief zoeken naar empirisch bewijs om
opvattingen te toetsen.
De wetenschappelijke methode wordt door Peirce gezien als de beste manier om
ware opvattingen te verkrijgen, waarbij fundamenteel onderzoek vooral gericht is
op weten dat (kennis verkrijgen), terwijl toegepast onderzoek zich meer richt op
weten hoe (kennis gebruiken).
Descriptieve uitspraken beschrijven hoe iets is, zonder waardeoordeel.
Voorbeeld: "Het regent vandaag."
Normatieve uitspraken geven aan hoe iets zou moeten zijn en bevatten een
waardeoordeel.
Voorbeeld: "Het is slecht om zonder paraplu naar buiten te gaan als het regent."
Thema 1: Perspectief op wetenschap
Studietaak 1
Kennis wordt in het pragmatisme niet alleen gezien als een set van ideeën die
corresponderen met de werkelijkheid, maar als overtuigingen die als richtlijnen
dienen voor effectief handelen. De waarde van kennis blijkt niet zozeer uit
verstand of waarneming, maar uit de mate waarin deze overtuigingen ons in
staat stellen succesvol te handelen in de wereld. Hiermee verschuift de focus van
kennis als waarheid naar kennis als waardevolheid en bruikbaarheid.
Peirce maakt een duidelijk onderscheid tussen:
, Kennis: Overtuigingen gebaseerd op praktische bruikbaarheid.
Mening: Willekeurige overtuigingen voortkomend uit sociale conformiteit
of persoonlijke voorkeuren.
Volgens hem leidt echte twijfel, die voortkomt uit praktische problemen in de
wereld, tot de zoektocht naar stabiele overtuigingen die ons handelen effectief
sturen, terwijl oppervlakkige twijfel of dogmatische standpunten niet bijdragen
aan echte kennisverwerving.
Peirce's vier methoden om overtuigingen te fixeren:
Volharding en vermijding: Onkritisch vasthouden aan overtuigingen door
alles wat twijfel oproept te vermijden.
Autoriteit: Het vertrouwen op overtuigingen die door anderen (instituties,
autoriteiten) worden opgelegd.
A-priorimethode: Overtuigingen baseren op wat op een bepaald moment
aantrekkelijk of vanzelfsprekend lijkt.
Wetenschappelijke methode: De enige methode die overtuigingen baseert
op objectieve observaties en de aanname dat er een onafhankelijke externe
wereld is, los van subjectieve ervaring.
In het pragmatisme wordt wetenschap gezien als een praktisch project gericht op
bruikbare kennis in plaats van de zoektocht naar ultieme waarheid.
Wetenschappelijk onderzoek is pragmatisch in de zin dat het waardevol is als het
leidt tot effectieve toepassingen in de praktijk.
Descriptieve uitspraken in het pragmatisme beschrijven hoe overtuigingen en
kennis gebaseerd zijn op bruikbaarheid en succes in het handelen.
Normatieve uitspraken, zoals die over de waarde van kennis, richten zich op
de praktische effecten en de waarde die kennis heeft in de context van handelen
en beslissingen.
In dit kader is "Truth is what works" een normatieve benadering van kennis.
Studietaak 2
Logisch positivisten streefden naar een heldere scheiding tussen
betekenisvolle en niet-betekenisvolle beweringen. Ze stelden dat een uitspraak
alleen betekenisvol is als deze empirisch verifieerbaar is; dat wil zeggen, als er
een methode bestaat om te bevestigen of de uitspraak waar of onwaar is.
Voorbeeld: De bewering "Het is vandaag zonnig" is betekenisvol als deze kan
worden geverifieerd door observatie. Daarentegen is de bewering "Het universum
heeft een hogere dimensie" niet verifieerbaar en dus betekenisloos volgens dit
criterium.
Een operationele definitie is een definitie die een concept beschrijft aan de
hand van de procedures of metingen die worden gebruikt om het te observeren
of te kwantificeren. Voor logisch positivisten is dit waardevol omdat het helpt om
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper manoukeerkes. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
