Een volledige samenvatting van alle werkgroepen en hoorcolleges van het vak Beginselen van de Democratische Rechtsstaat week 1 t/m 5, o.a. een uitleg van de regelhiërarchie, de totstandkoming van verdragen, en de werking van de rechtsstaat.
WEEK 1: STAATSRECHT EN RECHTSSTAAT
- Regels over de organisatie van de overheid
- Verhouding en fundamentele normen tussen de burger en de
overheid
Formele constitutie: ander woord voor Grondwet
- Ook Statuut van Koninkrijk der Nederlanden
Materiële constitutie: Alle inhoudelijke regels over staatsrecht en hoe
de staat geregeld is
- Organieke wetten (wetten die uit de grondwet voortkomen)
- Ongeschreven staatsrecht
- Reglementen van Orde
(Materiële constitutie is mogelijk zonder grondwet)
Dwang: mogelijkheid om anderen te dwingen (feitelijk)
Gezag: gelegitimeerde dwang, potentiële dwang die wordt geaccepteerd
door degenen waar deze op uitgeoefend wordt
Staatsrechtelijke legaliteitsbeginsel: art. 89 lid 2 van de grondwet, al
het overheidsoptreden is terug te vinden in de wet
Rechtsbescherming: Instantie die zorgt dat grondrechten worden
uitgeoefend
Machtenscheiding (scheiding in functies (over verschillende instituties)
zodat er geen sprake van alleenmacht komt)
Wetgevende macht (Hoofdstuk 3 GW)
o Parlement (1e & 2e kamer) en regering
o Regering komt met wetsvoorstellen, parlement moet ermee
instemmen om de wet door te laten komen
Uitvoerende macht (Hoofdstuk 2 GW)
o Regering geeft leiding aan ministers en ambtenaren die zich
bezig houden met uitvoeren van wetten (Gecontroleerd door
parlement)
Rechtsprekende macht (Hoofdstuk 6 GW)
o Rechters en het Openbaar Ministerie (OM), rechtspreken en
vervolgen van mensen die de wetten breken
,Scheiding in personen: 1 persoon kan maar 1 macht op zich nemen
Machtenspreiding: verschillende machten kunnen elkaar controleren
(zuivere machtenscheiding kan dit niet)
Sommige grondrechten mogen in sommige situaties worden overtreden,
sommige in geen enkele situatie
FUNCTIES VAN HET STAATSRECHT:
- Constitueren: iets nieuws in leven roepen door iets (schriftelijk) te
vestigen in de wet
- Attribueren: toekennen van bevoegdheden aan het gevestigde
orgaan
- Reguleren: grenzen stellen aan het gevestigde orgaan (Bijv. via de
grondwet)
Soevereiniteit: het hebben van de hoogste rechtsmacht
- Interne soevereiniteit: binnen een bepaalde staat, 1 centraal
overheidsgezag
- Externe soevereiniteit: interne soeverein kan betrekking aan
gaan met andere staten (En is erkend als staat!)
Wat is een staat?
- Territoor (grondgebied)
- Bevolk met mensen (gemeenschap) die een eenheid vormen
- Roep een staat uit en oefen effectief gezag uit over de eenheid
(interne soevereiniteit)
- Overleef confrontatie met de buren (externe soevereiniteit)
Fragile States Index: geeft weer hoe veel kans een staat heeft om
uiteen te vallen (fragiele soevereiniteit)
Waarom volgen mensen soevereiniteit?
- Traditie
- Charisma van leider
- Goede bescherming van vrijheid
- Bij dictatorschap: mensen volgen uit angst
Sommige leiders praten veel over mooie doelen maar komen deze
uiteindelijk niet na, verdacht
,
, WEEK 2: POLITIEK STAATSRECHT
“Het volk” in democratie is niet het hele volk, soeverein volk bestaat niet
Iedereen onder 18 en zonder Nederlands paspoort mag niet
stemmen
Uit de kleine groep die wel mag stemmen is alleen de meerderheid
belangrijk
Werkelijke invloed van de bevolking:
Meerderheidsdemocratie: Verkiezingen van president of regering
Representatieve democratie: Verkiezingen van leden van een
vertegenwoordigend orgaan (parlement)
Directe democratie: Door zelf beslissingen te nemen (gebeurt niet
meer op landelijke schaal)
VOORWAARDEN VAN DEMOCRATIE:
Invloed:
o Actief en passief kiesrecht: het recht om te stemmen
(actief) en het recht om gekozen te worden (passief)
o Vrije en geheime verkiezingen: iedere burger mag
anoniem kies- of stemrecht uitoefenen (vanaf art. 54 GW)
Stemmers kunnen makkelijker gemanipuleerd worden
bij niet-anonieme verkiezingen
Deliberatie:
o Mensen mogen overleggen over de beste manier om te
stemmen. Hierbij gelden politieke grondrechten (zoals vrijheid
van meningsuiting)
[art. 7-9 GW]
o Leden van het parlement kunnen niet vervolgd worden voor
wat er in het parlement wordt gezegd
[art. 71 GW]
Inclusie:
o Gelijke rechten voor iedereen (hierbij tellen bijv. de stemmen
van mannen en vrouwen even veel)
[art. 1 GW]
o Evenredigheidsbeginsel: de nadelige gevolgen van een
besluit mogen voor belanghebbenden niet zwaarder vallen
dan de doelen van het besluit
[art. 53 GW]
Transparantie:
Waarom WEL democratie?
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lisezieverink. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,09. Je zit daarna nergens aan vast.
