Samenvatting voor geschiedenis VWO, leerboek forum. Historische context E3: confucianisme, communisme en kapitalisme in China. Vermengd met aanvullende aantekeningen van een vakdocent, gegeven in de 6e klas.
Stof:
Tekstboek blz 232-247
Alle kenmerkende aspecten (bijlage zoals op elo)
Powerpoints/aantekeningen
Samenvatting Confucianisme, communisme & kapitalisme in China
1 Een confucianistisch bolwerk
• Confucius: filosoof die rond 500 v chr leeft. Hij hield zich bezig met onderlinge
menselijke verhoudingen en deugden:
o Wens een ander niet toe wat je ook niet voor jezelf zou wensen
o Doe het juiste op het juiste moment, gedraag je fatsoenlijk
o Draag bij aan een grotere gemeenschap (familie/samenleving/vaderland…)
o Kinderen moeten hun ouders gehoorzamen en eren
o Mensen met een hogere rang in de samenleving moeten zich strikt aan
confuciaanse regels houden
• Enkele eeuwen na zijn dood werd zijn leer verheven tot officiële leer van het
keizerrijk. Alle ambtenaren moesten examen doen in de leer van Confucius
• Macht was daardoor gebaseerd op studie in plaats van afstamming wat in Europa
normaal was
• Het confucianisme bleef ruim 2000 jaar de officiële staatsleer. Dit leidde tot
verstarring: origineel denken beloonde niet, je moest om de examens te halen precies
denken zoals Confucius. Er werd daardoor veel waarde gehecht aan formaliteiten en
beleefdheden. De keizer was verantwoordelijk voor zijn handelen, als dat verkeerd
was reageerde de hemel daarop met hongersnoden of andere rampen
• China was zo machtig en hoog ontwikkeld, dat China zich beschouwde als het
middelpunt van de wereld: alles van buiten was minderwaardig en barbaars.
Chinezen deden dus ook geen moeite om de wereld te verkennen, want daar viel
toch niks te halen
2 Modern imperialisme
• Door de Industriële Revolutie kreeg Europa een voorsprong op de rest van de wereld,
waardoor het voor China en Japan moeilijker werd om westerlingen buiten de deur te
houden. Japan reageerde door in hoog tempo westerse cultuur, wetenschap en
techniek over te nemen. China probeerde de westerse invloeden, zoals altijd al, te
weren. Doordat Japan moderniseerde werd het samen met het westen een
bedreiging voor het achterblijvende China
• Europeanen waren wel geïnteresseerd in Chinese goederen, maar andersom niet. Ze
konden de Chinezen alleen met zilver betalen. Maar de Europeanen vonden iets waar
, de Chinezen wel belangstelling voor hadden: opium. De Chinese overheid zag veel
mensen verslaafd worden en wilde dit voorkomen. Dit leidde tot de opiumoorlogen
(1839-1842 & 1856-1860), die eigenlijk draaiden om westerse toegang tot de Chinese
markt
• Chinezen werden vernietigend verslagen, de Europeanen konden de ‘ongelijke
verdragen’ sluiten:
o Europese invloedssferen zoals open havens
o In een aantal Chinese steden vielen buitenlanders niet onder Chinees, maar
onder hun eigen recht
o Buitenlanders namen sommige overheidstaken zoals importheffingen over
o Buitenlandse ondernemingen kregen vrij spel en winst ging naar het westen
• Chinezen werden in eigen land gediscrimineerd. Keizerlijke Qing-dynastie bleef
bestaan, maar feitelijk werd China een semikoloniaal gebied waar grote delen door
buitenlandse mogendheden werden bestuurd
3 Chinees verzet tegen imperialisme
• Door zwakke reactie van keizerlijk bestuur op buitenlandse overheersing groeide de
ontevredenheid onder de bevolking. Massale opstanden:
• Taiping-opstand: zuiden van China, 1850-1864, onder aanvoering van een religieuze
sekteleider met een door hem bedachte versie van het christendom. Hij was
meerdere keren gezakt voor de ambtenarenexamens. Taiping streefde naar
afschaffing van het confucianisme, verdeling van het land onder de boeren,
afschaffing van het privé-eigendom en maatschappelijke klassen, gelijkheid tussen
man en vrouw. Soort emancipatiebeweging. Taiping veroverden belangrijk deel van
China. Keizerlijke troepen konden ze alleen neerslaan met hulp van de Europeanen,
die rust wilden voor handel: Taiping vochten dus tegen zowel keizer als buitenlanders.
20-30 miljoen slachtoffers
• Nian-opstand: noorden van China, 1851-1868, aanleiding was dat keizerlijk bewind
niet goed met hulp kon reageren op overstromingen (door lege schatkist door
ongelijke verdragen), boeren kwamen in opstand: ‘dood de rijken en help de armen’.
Geen contact tussen leiders van Taiping en Nian, anders was waarschijnlijk de Qing-
dynastie ten onder gegaan. Ook Nian-opstand neergeslagen met hulp van
Europeanen
• Zelfversterkingsbeweging: 1850-1912, keizerlijke autoriteiten kregen door dat er iets
moest veranderen aan China, ze moesten noodgedwongen barbaarse/westerse
inzichten aanleren om diezelfde barbaren te kunnen weerstaan. Er werd geïnvesteerd
in infrastructuur, maar met tegenzin. Ambtenarenexamens werden gestaakt en er
werd een grondwet naar westers model opgesteld. De zelfversterkingsbeweging,
werd niet zo’n succes als in Japan, omdat het met tegenzin ging, het was weinig
doordacht, en er was veel corruptie waardoor veel geld niet nuttig werd besteed
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper hiddehummel. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
