Reclassering: Inleiding HC & WC 1
NRA: Nederlandse Reclasseringsactie --> liefdadigheidsinstelling die geld inzamelde om
reclasseringswerk te bevorderen. Er bestaat maar 1 leerstoel Reclassering in Nederland of zelfs in
Europa. Er bestaat dus ook maar één hoogleraar Reclassering daarin. Deze leerstoel is opgesteld door
de NRA.
De taken van de reclasseringswerkers zijn:
Diagnostiek en advies
Werkstraffen uitvoeren: De werkstraf neemt een heel groot deel van de werkzaamheden van de
reclassering in. Niet iedereen is ervan overtuigd dat dit een kerntaak van de reclassering moet
zijn. De werkstraf/taakstraf voor minderjarigen wordt door de Raad van de Kinderbescherming
gecoördineerd in plaats van door de Jeugdreclassering.
Toezicht: Toezicht uitoefenen op veroordeelden is de meest klassieke reclasseringstaak. De
reclasseringswerkers die dit doen, worden de toezichthouders genoemd. Cliënten van de
reclassering worden reclassenten genoemd.
Vroeghulp: Bij aangehouden personen worden inverzekeringgestelden bezocht door iemand van
de reclassering. Hierbij wordt gekeken naar het regelen van praktische zaken: regelen van
schone kleren en informeren van familieleden. Deze taken lijken de laatste jaren een beetje in
het gedrang te zijn gekomen.
Gedragsinterventies: De reclassering houdt zich bezig met gedragsinterventies om daarmee
toekomstige recidive te voorkomen of terug te dringen. Gedragsinterventies kunnen worden
toegepast als de rechter vindt dat dit een belangrijke voorwaarde is bij een voorwaardelijke
invrijheidsstelling, dus als het belangrijk wordt gevonden in een ander kader. In het begin van
deze eeuw bstond er heel veel geloof en optimisme dat er met veel justitiabelen iets bereikt kan
worden als een toegesneden kader zou worden aangeboden. De reclassering heeft dat opgepakt
en veel gedragsinterventies ontwikkeld.
Ondersteuning in het buitenland: De reclassering coördineert ook ondersteuning van
Nederlandse gedetineerden in het buitenland. Dit is vaak voor drugsdelicten. Deze mensen
verblijven vaak heel lang in inrichtingen en deze worden bezocht door vrijwilligers die worden
gecoördineerd door een reclasseringsbureau in het buitenland. Grote aantallen Nederlanders
worden op die manier begeleid.
Tentamen
Bedoeling is dat je een aantal kleine papers schrijft over een aantal onderwerpen. Hiervoor moet je de
colleges volgen en literatuuronderzoek doen. Hier moet je ook zelf dingen over zoeken. Er bestaat
weinig wetenschappelijk onderzoek naar de specifieke taken van de reclassering. In deze papers moet
staan wat de probleemstelling is, hoe je het gaat onderzoeken, wat de resultaten zijn en hoe je dan
tegen dat onderwerp aankijkt en tegen datgene dat je aan resultaten hebt gevonden en wat je
daarvan vindt. Je moet dus goed beschouwen wat je van allerlei aspecten vindt. Bijvoorbeeld: voors
en tegens noemen van de doodstraf en dan wat je er zelf van vindt. Kan de hoogleraar begrijpen
waarom jij voor of tegen een stelling bent. Elk essay moet ongeveer 1000 woorden zijn, exclusief je
verwijzingen. 1000 is het maximum, er bestaat geen minimum aantal woorden.
Reclassering in het nieuws
Reclassering is tegenwoordig veel vaker in het nieuws.
Volkert van der G.: Documentaire waarin undercover beelden waren waar hij op een terras in
Utrecht zat en waar hij met iemand praat over zijn reclasseringstoezicht. Hij kreeg ook te maken
met de reclassering. Onder andere op het moment dat hij in aanmerking kwam voor een
voorlopige invrijheidsstelling moest er advies worden uitgebracht over de VI en onder welke
voorwaarden. Toen die VI verleend was, was er sprake van reclasseringstoezicht. Dit is een hele
belangrijke casus voor de reclassering geworden, omdat hij op veel momenten naar de rechter
stapte om van bepaalde VI-voorwaarden af te komen. Hij mocht niet op bepaalde plaatsen
komen, hij mocht geen contacten zoeken met nabestaanden van Fortuyn, hij moest gesprekken
voeren met forensische gedragsdeskundigen, hij mocht niet met de media praten over zijn zaak,
etc. Hij moest zich ook zeer regelmatig melden bij de reclassering. De reclassering had ook 2
reclasseringswerkers met dat toezicht belast. Voor de reclassering was het niet altijd even fijn
, dat Volkert van der G telkens van de voorwaarden af probeerde te komen, omdat het de
mogelijkheid van toezicht houden ondermijnde. Hij kwam heel snel van de voorwaarde af om
zich op bepaalde plekken niet te mogen begeven. De volgende voorwaarde waar hij vanaf kwam,
was de enkelband. Later is hij ook van de voorwaarde af gekomen om uitgebreide informatie te
geven aan de reclassering over wat hij precies doet. Weer later hoefde hij zich ook niet meer
wekelijks te melden. Hij hoefde alleen nog maar 1 keer per 6 weken te informeren waar hij zat.
Hij kreeg ook elke keer gelijk van de rechter. In mei loopt de totale periode en invrijheidsstelling
van Volkert af, dus waarschijnlijk komt hij dan meer in de media.
Michael P.: Hij zat in de PI Vught op de PPC-afdeling (penitentiaire psychiatrisch centrum). Toen
was de reclassering nog niet in beeld. Op een gegeven moment was het duidelijk dat de datum
van de VI naderde, terwijl in Vught wel de nodige zorgen waren om hem zomaar vrij te laten
zonder behandeling. Toen hebben ze besloten hem over te plaatsen naar een forensische kliniek.
Op dat moment is de reclassering nog steeds niet in beeld (geen advies over VI gevraagd en de
directeur van de PI kan overplaatsen). In de kliniek zijn ze sneller gestart met verlof. Daar is ook
nog geen reclasseringsbemoeienis, hoewel de reclassering in een tussenfase heeft gezegd “gaat
dat allemaal wel goed wat daar gebeurt in Den Dolder?”. De onderzoeksraad van veiligheid heeft
grondig onderzoek gedaan en er is ook gekeken naar alle verschillende instanties die betrokken
waren bij het traject van Michael P. Hierbij is ook gekeken naar de reclassering. Zij hebben hier
geen steken laten vallen, omdat ze er officieel nog niet bij waren betrokken.
Bart van U.: Hij heeft Els Borst en zijn eigen zus vermoord. Hij was een verward persoon en gaf
op allerlei manieren aan dat het niet goed met hem ging en is stennis gaan maken op het
politiebureau met het idee dat hij werd opgepakt, maar dat gebeurde niet. Later is hij in beeld
gekomen als moordenaar. Er was geen bemoeienis van de reclassering bij hem. Hij was wel een
bekende, maar vooral in de sfeer bij de GGZ in het kader van verwarde personen en niet zozeer
door strafbare feiten. Hij werd ook niet strafrechtelijk vervolgd toen hij met wapens op het
politiebureau verscheen.
Benno L.: De zwemleraar. Hij was wel in het kader van VI onderdeel van de reclassering. Hij was
veroordeeld voor seksueel misbruik van een groot aantal kinderen. Hij moest in het kader van
die VI en de voorwaarden behandeling ondergaan bij de Waag. Hij was een buitengewoon
onaangename meneer, omdat hij zijn eigen straatjes schoon te vegen en het lag voortdurend
aan anderen wat er allemaal gebeurde. Wat hij had gedaan, was niet oké, maar het kwam door
wat er met hem was gebeurd. Daarnaast klaagde hij volop over het OM, de reclassering en de
Waag. De reclassering heeft zich ingespannen om dan toch die reïntegratie soepel te laten
verlopen. Allerlei gemeenten hoefden hem niet in hun stadsgrenzen. Hij is vervolgens in Leiden
nog lang begeleid en ook door COSA ondersteund. Pedojagers waren er achter gekomen dat hij
een appartement had gekregen in Leiden en daar waren zij volop aan het demonstreren. De wijk
werd meteen volgehangen met camera’s en toen was het duidelijk waar hij woonde. Dit is een
belangrijke casus voor de reclassering, omdat ze enorm moeilijk zijn. Ze voelen weinig
verantwoordelijk en proberen overal meer uit te halen.
Philip O.: De metromoord in Amsterdam. Hij was in behandeling en stond onder toezicht van de
SVG. Hij was op onbegeleid verlof en had zich dus onttrokken aan het toezicht van de
reclassering. De verslavingsreclassering heeft daar wel wat steken laten vallen, omdat ze hem
niet hadden beschouwd als zeer intensief toezicht.
Gökmen T.: Tramaanslag in Utrecht. Hij stond onder toezicht van de reclassering in een low-
profile zaak, omdat hij geschorst was uit voorlopige hechtenis. Hij hield zich niet aan de
voorlopige hechtenis voorwaarden en hij zou weer in hechtenis gaan. Tijdens die schorsing was
er sprake van toezicht van de reclassering, maar dat betrof geen wekelijkse verplichting om
contact te hebben of een enkelband. De bemoeienis was op de achtergrond.
Bekir E.: De moordenaar van Humeyra. Hij is net veroordeeld tot langdurige detentie en TBS en
gaat nu in hoger beroep. Ook hij was in het kader van schorsing voorlopige hechtenis klant van
de reclassering. Er was geen sprake van intensief toezicht/enkelband, maar de politie heeft hier
steken laten vallen en de reclassering had ook onvoldoende door dat dit een bijzonder
gevaarlijke man was, terwijl hij bekend was bij veel instanties.
Deze mensen zijn in geen enkel opzicht typerend voor reclasseringscliënten. De meeste cliënten
hebben iets gedaan dat niet door de beugel kan, die een voorwaardelijke veroordeling hebben met
een proeftijd van 2-3 jaar. Het toezicht van de reclassering is daarbij dan ook vrij licht en met weinig
,strikte voorwaarden. In de meeste/alle gevallen gaat het prima. Bij dit soort figuren worden we met
de neus op de feiten gedrukt, namelijk op het belang van toezicht en voorwaarden en hoe kun je dat
nou zodanig inrichten dat we zo min mogelijk risico lopen? Mensen die vastzitten, kunnen buiten de
PI niet zoveel kwaad, dus dat zit dan voor die tijd wel goed. Mensen die niet meer vastzitten of die
niet hebben vastgezeten, zijn moeilijk 24/7 te observeren door de reclassering. Hoe kun je nou goed
weten dat je bij de een net iets meer moet doen dan bij de ander? Beleid en intensiteit van toezicht
moet niet volledig gebaseerd worden op deze personen, omdat ze een heel klein aandeel vormen van
de reclasseringspopulatie.
Wetsvoorstel VI
Dit heeft enorme implicaties voor de voorwaardelijke invrijheidsstelling. De reclassering zal zich daar
veel meer mee moeten bemoeien dan nu het geval is.
Wat is reclassering en wat doet de reclassering?
Het is niet zo duidelijk wat reclasseren precies is. Het gaat over het terug te kunnen laten komen en
het volwaardige plek te kunnen innemen in de samenleving. Een normatievere opvatting is dat je
mensen heropvoedt, waardoor ze een netter bestaan kunnen leiden in de samenleving. Nu wordt het
steeds meer toegespitst op reïntegreren: mensen een plekje te laten terugverwerven in de
samenleving. Reclassering wordt makkelijk geassocieerd met gedetineerden en hun reïntegratie.
Hoofdtaken reclassering
Diagnose en advies
Toezicht
Taakstraffen
Gedragsinterventies
Maar ook:
Elektronische controle, voorlopige invrijheidsstelling, FPT (forensisch psychiatrisch
toezicht): toezichtsvariant waarbij reclassering toezicht uitoefent met behandelaars van
TBS-klinieken. In de overgang van klinische traject naar het dagelijks leven moet een
samenwerking zijn van de reclassering en de kliniek en zij zouden dan beide toezicht
moeten uitoefenen. Vaak hebben behandelaars daar geen tijd meer voor als cliënten de
kliniek verlaten.
Nazorg na detentie: dit is een verantwoordelijkheid voor de gemeente en niet voor de
reclassering. Sommige gemeenten huren reclassering in om ex-gedetineerden toch te laten
reclasseren door de reclassering.
Nederlandse gedetineerden in het buitenland
Rechtspositie
Film ‘Reclassering werkt!’
Schrijf 3 positieve en 3 negatieve punten op over de film.
+ Goed dat met iemand wordt gepraat over consequenties van het strafrechtstraject en wordt
gekeken waar iemand zich zorgen over maakt. Ook alles duidelijk over wat er met informatie wordt
gedaan en hoe het traject er verder uit ziet. Rapport wordt dus doorgesproken met cliënt.
Wat nou als je het er niet mee eens bent? --> niet goed geregeld wat betreft rechtspositie.
- In hoeverre klopt het nou dat een adviseur aan de OvJ iets moet melden dat wordt bekend tijdens
het doorspreken van wat er is gebeurd (koperdiefstal, terwijl het over mishandeling gaat).
- Weinig dosering van informatie. Alles wordt in een ruk door verteld, waardoor er niet wordt
aangesloten bij behoeften van de cliënt en het waarschijnlijk ook niet allemaal binnenkomt.
- De houding richting cliënten is normatief. Je wordt in een hoekje gedreven door degene die
tegenover je zit en de vraag is of dat handig is. De toon van de toezichthouder was niet helemaal juist,
alsof je een zeurend kind toespreekt.
+ Goed dat er rekening wordt gehouden met de situatie van de cliënt en een werkstraf wordt
opgegeven in plaats van een gevangenisstraf.
+ Goed dat er een cognitieve gedragstraining wordt aangeboden, zodat iemand inzicht krijgt in zijn
eigen gebreken en daar in de toekomst ook invloed op kan hebben.
- Er wordt snel opgegeven vind ik, terwijl er voor zo iemand heel veel op het spel staat en slechts 2
officiële waarschuwingen ervoor kunnen zorgen dat iemand alsnog de gevangenis in moet.
, Tegenwoordig wordt bij nazorg meteen gekeken na inkomenssituatie en de schuldsituatie, omdat
reïntegratie weinig succesvol zal zijn als er een grote schuld op iemand zijn schouders rust. COVA is
een van de sterkste interventies die we kennen, omdat het bij kan dragen aan gedragsverandering en
recidivevermindering. Zulke trainingen kunnen het beste individueel worden gedaan in plaats van
individueel en degenen die de training geven, moeten heel goed opgeleid zijn, omdat zij belangrijk zijn
voor het slagen van de training. Werkstraffen kunnen in Amsterdam alleen doordeweeks op reguliere
werktijden, dit kan wel problematisch zijn voor mensen die zelf werken. Ook kan het problematisch
zijn om met veel verschillende mensen in aanraking te komen, maar is het ook lastig om steeds
dezelfde personen aan iemand te koppelen, zeker met de introductie van Lang en zelfs Levenslang
Toezicht. In de realiteit wordt gekeken naar wat voor werkstraf (onderwerp of individueel vs groeps)
matcht met een persoonlijkheid.
Hoe het begon
1823: Nederlandsch Genootschap tot Zedelijke Verbetering der Gevangenen
Steun voor gedetineerden en later ook ex-gedetineerden; eerste initiatieven om te komen
tot scholen
Doel van het genootschap: om de gevangenen door de invloed van den godsdienst en door
andere gepaste middelen, tot betere menschen te vormen en als zodanig, aan de
maatschappij terug te geven
Om die ontslagenen, welke gedurende hunne gevangenisstraf hebben blijk gegeven van
zedelijke verbetering en van hun ernstige voornemen om een ordelijk levensgedrag in de
maatschappij te leiden, behulpzaam te zijn ter verkrijging van een geschikte stand, waar zij
het levensonderhoud kunnen vinden
Begin 20e eeuw: voorwaardelijke veroordeling en voorwaardelijke invrijheidstelling
Toezicht door reclassering: Reclasseringsregeling 1910
Jaren ‘80: Taakstraffen (dienstverlening ten algemene nutte) --> introductie van de werkstraf.
Deze is een hele korte tijd geaccepteerd als volwaardige sanctie.
Jaren ‘90: elektronisch toezicht (vanuit VS)
Begin 21e eeuw: gedragsinterventies
De reclassering is een particuliere instantie, het is een stichting en geen overheidsorgaan. Er bestaat
geen reclasseringswet, maar wel een reclasseringsregeling. Dat is het enige semi-wettelijk kader van
de reclassering.
Wat is het?
Ex-gedetineerden ‘terugbrengen’ in de maatschappij
‘Inleven’ in de maatschappij
Aanpassen/heraanpassen (heropvoeden zouden we bij jongeren zeggen)
Zij moeten zich opnieuw resocialiseren en op die manier betere mensen worden -->
normatief oordeel. Dit normatieve oordeel lijkt minder te worden.
De missie van Reclassering: Actief bijdragen aan de veiligheid van de samenleving door het
voorkomen van criminaliteit en het terugdringen van recidive. Hier zie je niks van integratie of
resocialisatie. Dit is heel erg gericht op tegengaan van criminaliteit. Deze missie is 10-15 jaar
geformuleerd toen er veel aandacht was voor hoge recidivecijfers. De regering vond dat daar iets aan
gedaan moest worden. Alle betrokken instanties die een rol spelen in de strafrechtstoepassing
moeten bijdragen aan terugdringen van recidive. Gedragsverandering en risicomanagement waren de
nieuwe sleutelbegrippen. Kenmerkend: gedwongen karakter en de combinatie van begeleiding en
controle --> dit wordt hybride werken genoemd.
Voor wie is het?
Delinquenten begeleiden tijdens hun verblijf in de gevangenis en na hun vertrek daaruit
Ex-gedetineerden terugbrengen in de maatschappij
Tegenwoordig: niet uitsluitend ex-gedetineerden, ook verdachten, voorwaardelijk geschorsten
(uit voorlopige hechtenis) en voorwaardelijk veroordeelden
