Dit meesterlijk document van 135 pagina's is een uiterst complete samenvatting op basis van: - De slides uit de les. - Aantekeningen uit de les en extra informatie van de professor. De examenvragen en casussen zoals gesteld in voorgaande jaren met volledig antwoord staan steeds vermeld bij het bijp...
H1: INLEIDING TOT DE GERODONTOLOGIE + INLEIDENDE BEGRIPPEN (FLAMAING)
GERODONTOLO GIE
INLEIDING
• Gerodontologie: de wetenschap van de veroudering in al zijn vormen:
– Veroudering van volgroeide levende wezens.
– Individuele en sociale gevolgen van veroudering.
• Gerodontologie: mondzorg voor kwetsbare ouderen.
− Mondzorg binnen de context van de patiënt (cognitieve/fysische functie, sociale context, …): kijk eerst naar persoon en dan naar mond.
− Mondzorg als deel van integrale zorg voor de oudere met focus op levenskwaliteit en functie.
− Mondzorg op maat van de draagkracht van de patiënt.
− Mondzorg die breder gaat dan tandheelkundige verzorging:
a) Communicatie met de patiënt.
b) Communicatie met verzorgenden voor optimalisatie van dagelijkse mondzorg.
c) Communicatie met andere zorgverleners.
d) Organisatie van mondzorg.
• Geriatrie:
– Is een tak van de geneeskunde.
– Richt zich op preventie, diagnostiek en behandeling van ziekten:
➢ Veroorzaakt door veroudering.
➢ Beïnvloedt door veroudering van de patiënt.
GEZONDHEID
LEVENSVERW ACHTING
• Algemene levensverwachting in functie van de geschiedenis:
– Algemene levensverwachting neemt toe met golfbeweging. Eerst in het westen, dan Azië en tenslotte Afrika: door shift in welzijn en
welvaart + verandering in structuur van bevolking.
– Levensverwachting vrouw > man, maar mannen leven langer in goede gezondheid.
– Begin 20e eeuw grote sprong in levensverwachting omwille van:
➢ Industrialisering
➢ Meer levenscomfort
➢ Meer hygiëne
➢ Hoger inkomen (bruto nationaal product)
➢ Preventie: vaccins, screening, antibioticum
➢ Geneeskundige interventies
– In België daling van levensverwachting tijdens WOI, WOII en Spaanse griep.
1
,• Levensverwachting in België:
− Levensverwachting is laatste anderhalve eeuw zeer sterk toegenomen door
wijzigingen in levenscondities. Men weet niet zeker of er een plafond is.
− Het begrip ‘oud’ is ook zeer relatief: 60 is het nieuwe 50 van vroeger.
− Levensverwachting neemt af in functie van de leeftijd. Maar hoe ouder je
wordt met goede gezondheid, hoe groter de kans dat je nog ouder wordt.
− Toekomstprospectie België: aantal ouderen zal toenemen, 1 op 2 meisjes die
nu geboren wordt, heeft kans om 100+ te worden ⇒ daarom meer inzetten
op goede mondgezondheid oudere patiënt (preventie).
• Algemene levensverwachting in functie van de leeftijd:
– Vrijwel lineaire curve tot het einde van het leven.
– Op het einde van vlakt de curve af: ouderen hebben een relatieve goede
levensverwachting.
• Gezondlevenspiramide: structuur van de bevolking:
– 1881: brede basis jonge mensen en topje ouderen, waarbij de jonge mensen bijdragen aan maatschappij tot de zorg van de ouderen.
– 2020: smallere basis van jongere mensen, dus ook een minder groot deel dat actief bijdraagt tot de maatschappij.
– 2050: aantal 80-100 jarigen zal verachtvoudigen.
VEROUDERING
EXA: Bespreek gezondheid. Wat wordt bedoeld met gezondheid? Is gezondheidsverwachting gelinkt aan levensverwachting? Welke factoren
spelen rol in levens- en gezondheidsverwachting? Bespreek impact van mondgezondheid op algemene gezondheid. (2020) (2018) (2016) (2012)
• Demografische vergrijzing:
− Europa is samen met Japan het oudst: Duitsland en Italië zijn hierbij koplopers.
− Geëxtrapoleerd naar 2020: enorme demografische verschuivingen waarbij er een sterke vergrijzing optreedt.
− België: gestagneerde bevolkingsaangroei en aantal personen >65 jaar ↑ ⇒ zowel absolute als relatieve toename van ouderen.
− Aantal ouderen zal in toekomst toenemen ⇒ daarom meer inzetten op goede mondgezondheid van oudere patiënt (preventie).
• Verouderingsproces:
− In het rood staat de optimale levensverloop/overleving.
− Doorheen jaren naderen we steeds meer de rode curve, maar nog niet helemaal.
− Het aantal gezonde levensjaren neemt in aantal toe, maar het aantal zieke
levensjaren neemt maar traag af. De totale levensduur verlengt dus
voornamelijk door toename in aantal gezonde jaren.
2
,EXA: Welke factoren spelen een rol in de levens- en gezondheidsverwachting. (2018) (2016) (2012)
EXA: Welke factoren beïnvloeden het primaire en secundaire verouderingsproces. (2018) (2017) (2016)
• Mechanisme van veroudering:
− Veroudering is het met de tijd optredende, spontane en irreversibele
veranderingen (lichaamssamenstelling, functionele reserve van organen…)
➢ Lichaamsamenstelling: spiermassa en vetvrije massa nemen af met de
leeftijd; vetmassa neemt toe met de leeftijd.
➢ Sarcopenie: vermindering van spierkracht, spiermassa en mogelijkheid
tot functionele prestatie.
− Er zijn beïnvloedende omgevingsfactoren die op ons inwerken en leiden tot
veroudering. Hoe beter we deze externe factoren onder controle kunnen
krijgen, hoe meer we het verouderingsproces tegen gaan.
− Stressoren beschadigen moleculen ⇒ opstapeling cellulaire defecten ⇒
aanleiding infecties ⇒ kwetsbaarheid, invaliditeit en ziekte = veroudering.
Primair verouderingsproces Secundair verouderingsproces
door genetische factoren (10-25%) door andere factoren: met invloed op de genetische factoren
– Maximale levensduur van verschillende diersoorten. Onveranderlijke factoren
– Familiaal voorkomen van hoge leeftijden. – Geboortegewicht
– Genetische afwijkingen die aanleiding geven tot versnelde – Geboorteseizoen: in lente geborgen zorgt voor 1 jaar langer leven,
veroudering: Vb Hutchinson Gilford progeria: kinderen met want in de winter is er meer voedseltekort.
progeria krijgen reeds op jonge leeftijd een fenotype van oude – Educatieniveau: hoe hoger, hoe langer goede levenskwaliteit.
mensen en overlijden ook op jonge leeftijd door – Inkomen: hoe hoger, hoe groter de levensverwachting.
ouderdomsgerelateerde aandoeningen.
– Veroorzaakt door bv verlies lengte van telomeren, DNA- Veranderlijke factoren
schade… – Leefgewoonten: fysieke activiteit, gezonde voeding…
– Ziekten: aanwezige ziektes zijn oa afhankelijk van leeftijd en
geslacht. Er is grote technische vooruitgang in de hartziekten en
kankers, boosdoeners op latere leeftijd.
3
, GEZONDHEIDSVERW ACHTING
EXA: Bespreek gezondheid. Wat wordt bedoeld met gezondheid? Is gezondheidsverwachting gelinkt aan levensverwachting? Welke factoren
spelen rol in levens- en gezondheidsverwachting? Bespreek impact van mondgezondheid op algemene gezondheid. (2020) (2018) (2016) (2012)
• Gezondheid:
− Gezondheid is een toestand van volledig lichamelijk, geestelijk en sociaal welzijn niet alleen de afwezigheid van ziekte.
− Variatie bij ouderen is groot: actieve en gezond versus fragiel. Volgens gezondheidsenquête voelt bijna helft 75+ers zich niet gezond.
− Opleidingsniveau is goede indicator voor socio-economische status ⇒ impact op levensverwachting en gezondheidsverwachting.
➢ Hoe lager de opleiding, hoe lager de levensverwachting en de gezondheidsverwachting.
o Indien geen diploma: vanaf 45+ levensverwachting in slechte ervaren gezondheid.
o Indien hoger onderwijs: vanaf 65+ levensverwachting in slechte ervaren gezondheid.
• Levenskwaliteit:
− Levenskwaliteit is perceptie van individuen hun positie in het leven in context van cultuur en waardesystemen waarin zij leven en in
relatie tot hun doelen, verwachtingen, normen en zorgen: zeer individueel ⇒ tevredenheid hangt af van je eigen verwachtingen.
− Mondgezondheidsgerelateerde levenskwaliteit: samenspel van socio-economische status, mondgezondheid, opleidingsniveau, voeding,
levensstijl, prioriteiten: zeer subjectief en ook wel leeftijds- en omgevingsgebonden.
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper THKmaster. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €35,44. Je zit daarna nergens aan vast.
