Psychologie een inleiding Les 1 21/11/19
Hoofdstuk 8 vormen van bewustzijn
8.1 Op welke wijze is het bewustzijn aan andere geestelijke processen
gerelateerd?
❖ De hersenen werken op vele niveaus tegelijk, zowel bewust als onbewuste.
- Structuralisten: Ontrafelen van de geest, elementen van bewustzijn onderzoeken,
introspectie. Mensen hun eigen bewuste ervaringen op te schrijven.
o Behavioristen, vonden dat de bewustzijn niet te onderzoeken was omdat deze
niet observeerbaar zijn.
o Cognivisten: nadruk op waarneming, interpretatie en herinneringen.
▪ Steeds meer nieuwe technieken, die dit wel mogelijk maken.
▪ Nieuwe opkomt cognitieve neurowetenschap, onderscheid tussen
bewuste en onbewuste processen en serieel ten opzichten van
parallel.
▪ Cognitieve neurowetenschap: een nieuwe interdisciplinair
wetenschapsgebied waar cognitief psychologen,
neurowetenschappers, computerwetenschappers en onderzoekers uit
andere vakgebieden onderzoek doen naar het verband tussen mentale
processen en de hersenen.
- Onbewuste processen: proces in de hersenen dat buiten het bewustzijn om gaat,
bijv. de regulering van de hartslag, de ademhaling en de controle over de interne
organen en klieren.
- Bewustzijn: het proces waarmee de hersenen een mentaal model creëren van onze
ervaring.
o Alles wat door ons bewustzijn verschijnt, gaat door de werkgeheugen.
Wanneer een sensorische stimulus onze aandacht oproept en van het
sensorische geheugen naar het werkgeheugen overgaat, worden we er ons
bewust van.
o Bewustzijn is gekoppeld aan leren. De meeste cognitieve leerprocessen,
zoals het leren van dit hoofdstuk, verlopen volgens de bewuste processen.
o Aandacht: een proces waarbij het bewustzijn zich concentreert op één item of
chunk in het werkgeheugen. Selectieve aandacht of cocktailpartijverschijnsel,
aandacht voor een gesprek ondanks alle geluiden op de achtergrond.
o Het bewustzijn helpt je om realiteit en fantasie te combineren en creëert een
soort continue film in je hoofd.
- Beeldvormende technieken (scans) ook wel brain imaging → welk gebied is op welke
moment actief.
o MRI, FMRI, PET scan, CT scan.
o Meteingen (tijd) bij cognitieve taken
o Bijv. Uitvoeren van rotaties of inzoomen op details
o Interferentie taak (stroop test ) → priming
o Mentale rotatie: Rogers Shepard en Jacqueline Metzler
o Inzoomen met de geest: Stehpen Kosslyn.
, - Modellen over bewustzijn
o Volgens Freud zijn er verschillende bewustzijn niveaus
▪ Voorbewuste : niet bewuste feiten en herinneringen (opslagplaats)
lange termijn geheugen. Bijv. verjaardagen en de hoofdstad van
Nederland is Adam.
• Seriële verwerking: werkwijze waarbij slecht één ding
tegelijkertijd en achtereenvolgens verwerkt kan worden.
• Parallelle verwerking: hier vinden twee of meer activiteiten
tegelijk plaats.
▪ Onbewuste: driften, motieven, bedreigende herinneringen.
• Priming: techniek waarmee impliciete herinneringen worden
voorzien van een label (cue) dat het terughalen van
herinneringen stimuleer, zonder dat de (proef)persoon zich
bewust is van het verband tussen het label en de
teruggehaalde herinnering.
- William James (1890)
o Twee bewustzijn niveaus:
▪ Focusbewustzijn, richt je aandacht op één ding.
▪ Perifeer bewustzijn, deze voegt contextuele details toe aan ons
focusbewustzijn .
o Biologische model, onbewuste processen die vitale lichaamsfuncties
(ademhaling, hartslag, lichaamstempratuur) aansturen.
o Cognitieve model, onbewuste mentale processen op de achtergrond die
perceptie (kleuren) en bestaande kennis structureren ( schema’s).
- Drie doelen van de bewustzijn:
o Bewustzijn beperkt onze aandacht (restrictie), ( bijv. tekst lezen zonder
aandacht er aan te besteden en meer te focussen op de muziek in de
achtergrond.
o Het bewustzijn biedt een mentale ontmoetingsplaats, helpt ons verbanden
leggen tussen percepties (geheugen, emoties en motieven).
o Dankzij bewustzijn kunnen we een mentaal model van de wereld creëren dat
we kunnen manipuleren (denken).
- Bewustzijn toestanden:
o Coma, een diepe bewustloosheid die meestal slecht enkele dagen tot
maximaal twee weken duurt.
▪ Eye opening response, motor response en verbal response.
o Vegetatieve toestand
o Locked in syndroom
8.2 Hoe ziet de cyclus van het normale bewustzijn eruit?
❖ Het bewustzijn verschuift volgens vaste cycli, die normaal gesproken overeenkomen
met onze biologische ritmes en de patronen in onze omgeving.
- Dagdromen: Een bewust toestand waarin we ons iets minder bewust zijn van onze
omgeving.
o Voordeel: Plannen maken, problemen oplossen ( gedachten vrije loop)
o Nadeel: Dagdromen kan net aangeleerde stof uitwisselen, minder gelukkig.
- Circadiaans ritme: fysiologische patronen die zich ongeveer elke 24 uur herhalen,
zoals de slaap – waak cyclus.
o Latijnse afkomst circa – ongeveer, dies – dag.