Literatuur ‘Burgers en Onderdanen’
Type College Kerncollege BA2
Titel College Burgers en Onderdanen
Afstudeerrichting Geschiedenis
Jaar en Semester 2024-2025, 1e semester
Deeltentamen I
Literatuur:
1. Derek Heater, A brief history of citizenship (2008)
Hoofdstuk 1 Greece p. 6-29
Hoofdstuk 2 Rome p.30-41
Hoofdstuk 3 Medieval and Early Modern Periods p.42-64
2. Richard Bellamy, Citizenship. A very short introduction (2008)
Hoofdstuk 1 What is citizenship, and why does it matter? p.1-26
Hoofdstuk 2 Theories of citizenship and their history p.27-51
Hoofdstuk 3 Membership and belonging p.69-77
3. Maarten Prak, Citizens without Nations: Urban Citizenship in Europe and the World, c.
1000-1789 (2018)
Part I - Dimensions of Citizenship in European Towns
Hoofdstuk 1 Formal Citizenship p. 27-49
Hoofdstuk 5 Citizens, Soldiers and Civic Militias p.140-160
4. Henk van Nierop, ‘Popular Participation in Politics in the Dutch Republic’ in: Peter Blickle
ed., Resistance, representation, and community ( 1997)
Hoofdstuk 3.2 Popular participation in politics in the Dutch Republic p.262-290
5. Carolien Boender, Betrokken burgers. Stedelijk burgerschap van Republiek naar Koninkrijk
(2024)
Hoofdstuk 1 Oproerige burgers: de protesten van 1747-1748 p.35-72
1
, Derek Heater, A brief history of citizenship
Hoofdstuk 1 Greece
Sparta
Het hoofdstuk begint met de oorsprong van de stadstaat Sparta, rond 700 v.Chr.
Sparta bestond uit vier kleine dorpen in Laconia, een vruchtbare vlakte in het zuiden van de
Peloponnesus. Sparta was een ongebruikelijke bron van het idee van burgerschap, omdat het vaak
wordt gezien als een militaristische en totalitaire staat. De Spartaanse samenleving was gebaseerd
op een elite van burgers genaamd Spartiaten, die burgers werden door middel van een streng
opvoedingssysteem en militaire dienst.
Een belangrijk aspect van het Spartaanse burgerschap was de strikte sociale hiërarchie,
waarin de Spartiates zich onderscheidden van de rest van de bevolking, zoals de 'heloten', een
onderworpen slavenklasse die het land voor hen bewerkte. De Spartaanse burgers waren
economisch volledig afhankelijk van deze heloten, omdat ze geen fysiek werk verrichtten, maar zich
volledig richtten op militaire en politieke taken. De elite van Spartiaten had een gelijkwaardige status
en noemde zichzelf 'Homoioi', wat 'gelijken' betekent, hoewel deze gelijkheid waarschijnlijk vooral
betrekking had op hun gedeelde rechten als burgers.
De opvoeding van Spartaanse jongens, bekend als de 'agogē', was buitengewoon streng.
Vanaf zevenjarige leeftijd werden ze getraind in uithoudingsvermogen en militaire vaardigheden,
waarbij straf en geweld werden gebruikt om discipline te bevorderen. Dit systeem was erop gericht
om loyale en gehoorzame burgers te vormen die bereid waren hun leven voor de stad op te offeren.
Spartaanse burgers moesten ook deelnemen aan gemeenschappelijke maaltijden in
zogenoemde 'phiditia', waar ze hun bijdragen aan voedsel betaalden. Burgers die hun bijdragen niet
konden betalen, verloren hun burgerstatus.
Het Spartaanse bestuur bestond uit een twee koningschap, een volksvergadering en een
raad van ouderen (Gerousia). Ondanks de inspraak van de burgervergadering, bleef de raad van
ouderen het echte machtsorgaan.
Het hoofdstuk benadrukt dat de Spartaanse samenleving uiteindelijk door interne
problemen, zoals groeiende ongelijkheid tussen rijke en arme Spartiaten en een afnemend aantal
burgers, geleidelijk verslechterde. Dit leidde tot een zwakkere militaire kracht en een vermindering
van de traditionele Spartaanse waarden.
Kortom, het Spartaanse burgerschap was sterk geworteld in militaire dienst, discipline en
sociale hiërarchie, en was gebaseerd op het harde en rigide systeem van Lycurgus, waarvan wordt
gezegd dat hij de Spartaanse wetten en normen heeft gecreëerd.
2
