Geschiedenis
Kenmerkende aspecten leren (31-48 zonder 44)
1 Zwakke plekken van de Republiek van Weimar
Na het vernederende verlies van de Eerste Wereldoorlog werd Duitsland een parlementaire
democratie. Een groot deel van de bevolking was de Republiek van Weimar (sociaal-democratische
regering die wapenstilstand moest tekenen, met een volk zonder vertrouwen in de leiders en met een
zeer slechte economie) vijandig gezind:
De regering van de Republiek van Weimar krijgt te maken met veel tegenstand
Communisten (KPD) deden alleen mee om propaganda te maken voor het eigen ideaal, wilden zelf
alle macht; Nationalisten en conservatieven wilden het keizerrijk terug met minder macht voor de
politieke partijen en meer voor hen zelf; veel teleurgestelde ex-soldaten sloten zich aan bij
communistische, conservatieve of fascistische groepen.
Regering krijgt schuld van alles: de nederlaag, Vrede van Versailles en slechte economische toestand
Gevoed door dolksteeklegende (= Duitse leger is door eigen politici in de steek gelaten) werd sociaal-
democratische regering verantwoordelijk gesteld voor nederlaag WOI, verdrag van Versailles 1919
(Duitsland kreeg Alleinschuld, herstelbetalingen, gebied afstaan, militaire machtspositie verkleinen)
en de slechte economische toestand.
Achterstand in herstelbetalingen leidt tot bezetting Ruhrgebied en grote economische problemen
Het lukte de Duitse regering niet om financiële afspraken uit het Verdrag van Versailles na te komen,
omdat Elzas-Lotharingen, economisch waardevol gebied terug was in Franse handen en door
herstelbetalingen kon niet geïnvesteerd worden in eigen economie. Gevolgen; Frankrijk en België
bezetten Ruhrgebied, industriële centrum Duitsland, om via opbrengsten uit industrie geld te krijgen
waar ze volgens Verdrag van Versailles recht op hadden; Duitse regering riep arbeiders in Ruhrgebied
op te staken. Om steun te betonen, betaalde Duitse regering lonen door; hiervoor werd geld
bijgedrukt; hyperinflatie; Duitsland kwam nog dieper in economische crisis.
Opbloei van Duitse economie halverwege de jaren ‘20 (1924-1929)
Duitsland volgde verzoeningspolitiek met Frankrijk. Het Dawesplan: jaarlijkse aandeel in aflossing van
de herstelbetalingen werd gekoppeld aan de economische draagkracht van Duitsland en VS gingen
vanaf 1925 leningen aan Duitsland verstrekken om de economie te helpen. Het Dawesplan leidde tot
vertrek van bezettingstroepen in Ruhrgebied, een tijdelijk economisch herstel en daardoor konden
ook stabiele regeringen gevormd worden.
1 Zwakke plekken van de Republiek van Weimar
Na het vernederende verlies van de Eerste Wereldoorlog werd Duitsland een …. Een groot deel van
de bevolking was de …(… regering die … moest tekenen, met een volk zonder … in de leiders en met
een zeer slechte …) vijandig gezind:
parlementaire democratie - Republiek van Weimar - sociaal-democratische - wapenstilstand -
vertrouwen - economie
De regering van de Republiek van Weimar krijgt te maken met veel tegenstand
Communisten (KPD) deden alleen mee om … te maken voor het …, wilden zelf alle macht;
Nationalisten en conservatieven wilden het … terug met minder macht voor de politieke partijen en
meer voor hen zelf; veel teleurgestelde ex-soldaten sloten zich aan bij communistische, conservatieve
of fascistische groepen.
propaganda - eigen ideaal – keizerrijk
Regering krijgt schuld van alles: de nederlaag, Vrede van Versailles en slechte economische toestand
Gevoed door … (= Duitse leger is door eigen politici in de steek gelaten) werd sociaal-democratische
regering verantwoordelijk gesteld voor …, … 1919 (Duitsland kreeg Alleinschuld, herstelbetalingen,
,gebied afstaan, militaire machtspositie verkleinen) en de slechte … toestand.
dolksteeklegende - nederlaag WOI - verdrag van Versailles - economische
Achterstand in herstelbetalingen leidt tot bezetting Ruhrgebied en grote economische problemen
Het lukte de Duitse regering niet om … uit het Verdrag van Versailles na te komen, omdat Elzas-
Lotharingen, economisch waardevol gebied terug was in Franse handen en door herstelbetalingen
kon niet geïnvesteerd worden in eigen economie. Gevolgen; Frankrijk en België bezetten …,
industriële centrum Duitsland, om via opbrengsten uit industrie geld te krijgen waar ze volgens
Verdrag van Versailles recht op hadden; Duitse regering riep … in Ruhrgebied op te staken. Om steun
te betonen, betaalde Duitse regering … door; hiervoor werd geld bijgedrukt; … ; Duitsland nog ….
financiële afspraken – Ruhrgebied – arbeiders – lonen – hyperinflatie - dieper in economische crisis
Opbloei van Duitse economie halverwege de jaren ‘20 (1924-1929)
Duitsland volgde … met Frankrijk. Het …: jaarlijkse aandeel in aflossing van de herstelbetalingen werd
gekoppeld aan de … van Duitsland en VS gingen vanaf 1925 leningen aan Duitsland verstrekken om de
economie te helpen. Het Dawesplan leidde tot vertrek van bezettingstroepen in …, een tijdelijk
economisch herstel en daardoor konden ook … gevormd worden.
verzoeningspolitiek – Dawesplan - economische draagkracht - Ruhrgebied - stabiele regeringen
2 De nazi’s profiteren van de economische crisis van 1929
Internationale economische crisis (= Crisis van het wereldkapitalisme treft in Europa vooral Duitsland
& De crisis is gunstig voor de nazi’s
1929 stortte de beurs van Wall Street in; grote internationale economische crisis KA39; Duitsland
extra hard getroffen door afhankelijkheid van Amerikaanse leningen; Duitsland kwam in zware
(economische en politieke) crisis terecht; Duitse volk verloor vertrouwen in Republiek Weimar; niet-
democratische partijen, zoals communistische KPD en fascistische Nationalsozialistische Deutsche
Arbeiterpartei (NSDAP) profiteerden door achterban te overtuigen dat tijd was voor nieuwe regering.
Het succes van Hitler en de opkomst van de NSDAP (= De crisis is gunstig voor de nazi’s)
Vanaf 1929 groeide de NSDAP, van Hitler, het succes van de partij kwam door: redenaarstalent Hitler
KA37; groots opgezette & krachtige partijpropaganda; paramilitair vertoon; aanspreken politiek
programma. Hitler beloofde aan het volk: economisch herstel; verwerping Verdrag van Versailles;
sterk leiderschap en einde aan chaos en verdeeldheid van Weimarrepubliek; nationale eenheid; strijd
tegen ‘tegenstanders’ van het Duitse rijk: de communisten en Joden De NSDAP werd een
massapartij.
Het fascisme van de nazi’s: nationaal-socialisme (staat helemaal niet in samengevat genoemd)
Het fascisme is – evenals communisme – een totalitaire ideologie.
Gemeenschappelijke kenmerken van het fascisme: het is negatief (grote aandacht aan waar ze tegen
zijn: tegen parlementaire democratie, persoonlijke vrijheid (liberalisme) en oplossen klassenstrijd
(socialisten en communisten)); belang eigen groep vooropgesteld; ultranationalistisch; wil één
corporatieve staat (samenleving moet georganiseerd worden in beroepsgroepen); mensen zijn niet
gelijk, hogeren moeten volk leiden; aan hoofd staat 1 leider; fascistische partij beheerst alle uitingen
van cultuur in staat; verstand als basis van handelen minder geschikt dan gevoel; fascisme verheerlijkt
de daad (kracht en geweld); vrouwen moeten veel kinderen voortbrengen en voor hun gezin zorgen.
De rassenleer van de nazi’s: 1 hoogwaardig ras (Arisch ras: blanke, niet-Slavische, volken van Europa);
minderwaardige rassen (slaven in Oost-Europa en gekleurde bevolking in niet-westerse wereld);
verderfelijke rassen ((parasietenras:) zigeuners en vooral Joden (haat tegen Joden antisemitisme
bestond al langer omdat in moeilijke tijden ze een bevolking die zich onderscheidde dus een
zondebok): volgens nazi’s lieten ze hoogwaardige volken voor zich werken of ze vernietigen).
‘Lebensraum’ in Oost-Europa: Hitler wou alle Duitsers in 1 staat verenigen en Lebensruimte door
nieuw grondgebied te veroveren (Oost-Europa was voldoende ruimte voor het Germaanse Ras).
, 2 De nazi’s profiteren van de economische crisis van 1929
Internationale economische crisis (= Crisis van het wereldkapitalisme treft in Europa vooral Duitsland
& De crisis is gunstig voor de nazi’s)
1929 stortte de … in; grote … KA39; Duitsland extra hard getroffen door … van Amerikaanse leningen;
Duitsland kwam in zware (economische en politieke) crisis terecht; Duitse volk verloor vertrouwen in
…; niet-democratische partijen, zoals communistische KPD en fascistische Nationalsozialistische
Deutsche Arbeiterpartei (NSDAP) profiteerden door achterban te overtuigen dat tijd was voor ….
beurs van Wall Street - internationale economische crisis – afhankelijkheid - Republiek Weimar -
nieuwe regering
Het succes van Hitler en de opkomst van de NSDAP (= De crisis is gunstig voor de nazi’s)
Vanaf 1929 groeide de NSDAP, van …, het succes van de partij kwam door: … Hitler KA37; groots
opgezette & krachtige partijpropaganda; paramilitair vertoon; aanspreken politiek programma. Hitler
beloofde aan het volk: … herstel; verwerping …; sterk leiderschap en einde aan chaos en verdeeldheid
van Weimarrepubliek; …; strijd tegen ‘tegenstanders’ van het Duitse rijk: de communisten en Joden
De NSDAP werd een massapartij.
Hitler – redenaarstalent – economisch - Verdrag van Versailles - nationale eenheid
Het fascisme van de nazi’s: nationaal-socialisme (staat helemaal niet in samengevat genoemd)
Het fascisme is – evenals communisme – een ….
Gemeenschappelijke kenmerken van het fascisme: het is … (grote aandacht aan waar ze tegen zijn:
tegen …, … (liberalisme) en … (socialisten en communisten)); belang eigen groep vooropgesteld;
ultranationalistisch; wil één … (samenleving moet georganiseerd worden in beroepsgroepen);
mensen zijn niet gelijk, … moeten volk leiden; aan hoofd staat 1 leider; fascistische partij beheerst alle
uitingen van cultuur in staat; verstand als basis van handelen minder geschikt dan gevoel; fascisme
verheerlijkt de … (kracht en geweld); vrouwen moeten kinderen voortbrengen en voor gezin zorgen.
totalitaire ideologie – negatief - parlementaire democratie - persoonlijke vrijheid - oplossen
klassenstrijd - corporatieve staat – hogeren - daad
De rassenleer van de nazi’s: 1 hoogwaardig ras (…: blanke, niet-Slavische, volken van Europa); …
(slaven in Oost-Europa en gekleurde bevolking in niet-westerse wereld); … ((parasietenras:) zigeuners
en vooral Joden (haat tegen Joden … bestond al langer omdat in moeilijke tijden ze een bevolking die
zich onderscheidde dus een zondebok): volgens nazi’s lieten ze hoogwaardige volken voor zich
werken of ze vernietigen). ‘Lebensraum’ in Oost-Europa: Hitler wou alle Duitsers in … verenigen en …
door nieuw grondgebied te veroveren (Oost-Europa was voldoende ruimte voor het Germaanse Ras).
Arisch ras – minderwaardige rassen - verderfelijke rassen - antisemitisme - 1 staat - Lebensruimte
3 De nazi’s grijpen de macht
Hitler wordt Rijkskanselier in een coalitiekabinet
Conservatieve partijen lukte het niet om economische problemen op te lossen en voldoende steun
onder de bevolking te krijgen --> conservatieve elite stelde voor om Hitler nieuwe rijkskanselier te
maken. Omdat zij kabinet wilden vormen met NSDAP waarin conservatieven de meerderheid hadden
en zij wilden redenaarstalent Hitler gebruiken om zelf de macht te kunnen heroveren. Hitler werd 30
jan 1933 benoemd tot rijkskanselier, eerste politieke daad was uitschrijven van nieuwe verkiezingen;
hij wilde absolute meerderheid in de Rijksdag, zodat NSDAP alle beslissingen zelf kon nemen.
Rijksdaggebouw in brand: communistische partij uitgeschakeld
27 feb 1933 werd de Rijksdag getroffen door een uitslaande brand. De communisten kregen hiervan
de schuld. Hitler maakte dankbaar gebruik van de situatie en beschuldigde de communisten ervan
dat zij communistische revolutie beraamden en macht in Duitsland wilden overnemen. Duizenden
communistische leiders werden gearresteerd door politie en de Sturmabteilung (SA) van de NSDAP.
De nazi’s ontnemen communisten hun burgerrechten: communistische parlementsleden waren