Immunologie Hoorcolleges
Hoorcollege 1 - Introduc0e en Innate Immunity/aangeboren immuniteit
Voor het tentamen alleen de figuren + de legenda die er bij staat leren, niet de tekst eromheen.
Op het tentamen worden er vragen gesteld over de hoorcolleges en de legenda’s van de figuren.
Proe?entamen à antwoorden worden besproken in het vragenuur
Tentamen 4-6 openvragen met abc, geen mul9ple choice
Eindcijfer: hel? theorie, en hel? pracCcum (moet wel voor beide minimaal een 5,0 hebben)
Sneltoetsen zijn vrijwillig, en kunnen bonuspunten opleveren
Donderdag en vrijdagochtend à sneltoets (hele pagina’s leren), open vragen
Verworven, aangeleerd = adapCve, aquired
Aangeboren = innate
Overview aangeboren en verworven immuniteit
Ons afweersysteem is geëvolueerd voor binnendringende micro-organisme,
ook tegen kanker, diabetes, chronische darmziektes (allemaal bijvangst)
De werking is dus geëvolueerd voor micro-organisme en geen ziektes
Voor bacteriën heb je niks aan immuun cellen, maar wel aan anCstoffen
Het soort micro-organisme dat binnenkomt hee? een andere respons, en
manier waarop het afgebroken wordt.
Het boeit ons niet zolang de micro-organismen buiten ons lichaam zit.
Zonde van de energie
Afweer gaat alleen aan als het nodig is, omdat het zoveel energie kost
Als er een micro-organisme op de huid ziTen doen we niks mee. Vanaf de luchtwegen tot de darmen en er
weer uit, maken we in principe geen afweerreacCe tegen (technisch gezien niet binnen ons lichaam)
Gaat aan als micro-organisme binnendringen in ons weefsel
Elke groep pathogenen hee? specifieke kenmerken en genereert specifiek immuun-antwoord.
De immuunrespons tegen de verschillende groepen pathogenen moet anders zijn!
Probeer de immunologie vanuit de pathogeen te begrijpen; co-evoluCe!
Virussen intracellulaire bacteriën, extracellulaire bacteriën/archaea/protozoa, schimmels, parasieten
Van klein naar groot
Afweerfases
Anatomic barriers à complement/anCmicrobial proteins à innate
immune cells à adapCve immunity
De eerste 3 zijn van het aangeboren immuunsysteem
Aangeboren staat alCjd klaar, maar acquired moet aangezet worden als er
een micro-organisme binnendringt
Door de huid, via de longen, door de darmwand
Pathogeen = ziekteverwekker
Beide systemen werken samen om pathogenen op te ruimen
Het adapCve immuunsysteem wordt pas na een week acCef, en helpt
vervolgens het innate immuunsysteem om effecCef te werk te gaan.
Aangeboren en verworven immuniteit zijn beiden nodig, ze zijn in de evoluCe
beide behouden dus zullen beiden belangrijk zijn
Rode lijn: bij het uitzeTen van innate immunity (geen macrofagen, neurofielen)
Ga je dood, sommige mensen worden hier niet mee geboren en leven
niet lang
Groene lijn: aangeboren systeem aan, verworven systeem uit
Geen B/T-cellen, wel onderdrukking van de micro-organisme (raakt het
niet kwijt), B/T-cellen zijn nodig om de micro-organismen kwijt te raken
Gele lijn: Samenwerking aangeboren en verworven immuunsysteem
,Wat is het nut van het specifieke, verworven immuunsysteem naast het aangeboren immuunsysteem?
Reageert aspecifiek (het ligt al klaar, om elk micro-organisme te doden)
AnCmicrobiele pepCdes, complement, toxische producten, fagocytose
Zorgt voor weefselschade, het is dus belangrijker om micro-organisme te doden dan ons weefsel te
beschadigen
Weefselschade: kost veel energie om het te repareren (soms niet te repareren)
Ziekte, morbiditeit en mortaliteit is nadelig voor overleving van species
Bij sars-cov kwamen de mensen op de IC omdat de afweer een overreacCe vormde in de longen,
waardoor mensen verdronken in hun eigen afweerreacCe
Verworven: specifieker, dus minder schade, en beëindigd de afweerreacCe
AdapCve immuunrespons ligt alCjd klaar om geacCveerd te worden in de lymfeknopen. Na acCvaCe
worden er eerst dochtercellen gemaakt en gaan daarna uit de lymfeknopen naar de haard
1. We hebben alCjd in onze organen cellen klaar liggen
2. We hebben cellen die uit de bloedbaan getrokken kunnen worden
3. We hebben cellen die klaar liggen in de lymfe
4 groepen (virussen, bacterien, schimmels, parasieten) geven 4 soorten afweer
Onze bloedbanen zijn onze snelwegen, daarnaast hebben we lymfe
De fagocyterende cellen doden pathogenen door opname
Macrofagen
• Macrofagen zijn mature monocyten, pas aangekomen in de weefsels worden het macrofagen
• Monocyten circuleren in bloed
• Macrofagen ziTen in weefsels en zijn lang-levend, blijven maanden
• Monocyten en macrofagen zijn beiden fagocyten/opeten
• Liggen in alle organen klaar
• Gevormd in beenmerg
• Eerste lijn van verdediging, intracellulair te killen
• Werkt lokaal
DendriCsche cel
• DCs zijn fagocytair in immature vorm in weefsels
• Belangrijkste rol is niet doden van pathogenen maar acCveren van T cellen door
anCgenen aan te bieden: DCs zijn de beste APCs
• Migreren naar lymfeknopen, presenteren anCgeen aan T-cellen
• Werkt niet lokaal net als macrofagen
Neutrophil (Polymorph nucleaire neutrofiel/PNN) (test bij de dokter – afweerreacCe)
• Neutrofielen zijn kort-levend en worden extra aangemaakt Cjdens infecCe
• Migreren van bloed naar infecCe
• BevaTen heel veel toxische stoffen
• Aangemaakt door beenmerg
• Kruipen door de bloedvatwand en gaan op de haard fagocyteren
• 2de lijn van verdediging
• Werken niet tegen parasiet, want daar zijn de neutrofielen te klein voor, wel voor bacterien en
virussen
, Mensen zijn slecht op parasieten te verwijderen, aangezien dit eukaryoten zijn, cellen kunnen slecht
het verschil waarnemen
Mestcellen
• Mestcellen ziTen in weefsels en zijn lang-levend
• Na acCvaCe secreCe van inhoud van granules
• Betrokken bij anC-parasitaire respons en allergie
• Geen fagocytose, maar secreCe van toxische stoffen die over bv. Parasiet wordt
uitgestrooid
o Ons lichaam gaat ook reageren op de toxische stoffen die vrijgekomen zijn
• In de darm à veel uitscheiden water à kramp van de darmen à diarree à uitspuiten van de
parasieten
• In je oog veel vocht à veel tranen à parasiet gaat weg
• In de neus veel snot à snuiten à parasiet weg
• 1ste lijn van verdediging
Eosinefielen + basofielen
• Eosinofielen en basofielen zijn kort-levend en komen nauwelijks voor in normale
toestand in de circulaCe
• Eosinofielen en basofielen worden extra aangemaakt Cjdens infecCe
• Eosinofielen en basofielen gaan naar plek van infecCe
• Na acCvaCe secreCe van inhoud van granules (toxisch)
• Betrokken bij anC-parasitaire respons en allergie
• Reageren op allergenen
• Eigenlijk een parasitairerespons, je gaat bij pollen veel snoTeren en tranen
• 2de lijn van verdediging
• ZiTen in de bloedbaan
• In normale toestand zie je ze nauwelijks
• Gemaakt in het beenmerg
Cellen die reageren op virussen, bacteriën en virussen
ILCs (innate lymphoid cells) en NKs behoren tot aangeboren immuunsysteem
AdapCeve immuunsysteem
B cel
• Na crosslinking van B cel receptor (BCR) door specifiek anCgen differenCeert B cel tot plasma cel.
• HoofdfuncCe B cel:
o ProducCe van anCgeen-specifieke anClichamen
• Herkent een specifiek anCgeen, een specifiek stukje op een micro-organisme
• Elk nummer B cel reageert op een ander stukje (B-cel receptoren)
• B cel wordt een plasmacel à specifieke anCstoffen produceren
• Treden uit de bloedbaan bij infecCe
T cel
• Na crosslinking van T cel receptor (TCR) door specifiek MHC/anCgeen pepCde complex
differenCeert T cel tot effector T cel.
• HoofdfuncCes:
o CD8+ T cellen worden cytotoxische T cellen (CTL)
o CD4+ T cellen worden T-helper (Th) cellen voor hulp bij anCstofvorming, fagocyluncCe en
CTL-funcCe
• Reageert ook op anCgeen, alleen reageert dit niet zelf op een micro-organismen maar moet
aangegeven worden door een dendriCsche cel (op MHC moleculen)
o Wordt aangeboden in de lymfeknoop, de nummer T-cel die bij het anCgeen hoort wordt
dan geacCveerd en dochtercellen worden gemaakt, via de bloedbaan weer terug
, Mechanismes van het aangeboren immuunsysteem
Fysieke barrière
• Huid, darmen, eerste vorm van verdediging
Pa<ern recogni0on receptors (PRRs) – patroon herkenning
• Hoe weten de cellen van het aangeboren immuunsysteem – DCs, macrofagen en neutrofielen -
wanneer ze acCef moeten worden om een pathogeen aan te vallen?
• PaTern RecogniCon Receptoren (PRRs) zijn receptoren op cellen van het aangeboren immuun
systeem.
• PRRs zijn sensoren van infecCe.
• PPR (PaTern recogniCon receptors) herkennen geconserveerde, repeterende structuren op
pathogenen, die PAMPs (PaTern Associated Molecular PaTerns) genoemd worden.
• PRRs zorgen ervoor dat het lichaam weet dat microben aanwezig zijn en ze zorgen ervoor dat het
lichaam wordt geacCveerd om deze indringers te doden.
• De meest bekende PRRs zijn Toll Like Receptoren (TLRs)
• PRRs ziTen op de oppervlakte van de cellen
PRRs herkennen de PAMPs (pathogen associated moleculair paTerns) en hierdoor worden de innate cellen
geacCveerd
1. Macrofagen, DCs en neutrofielen van aangeboren immuunsysteem brengen PRRs (= paTern
recogniCon receptors) tot expressie.
2. PRRs zijn niet klonaal, dus alle celen van hetzelfde type hebben in principe dezelfde PRRs.
3. PPRs herkennen PAMPs (pathogen-associated molecular paTerns) op pathogenen. Meestal zijn
die repeterende moCeven (LPS, DNA, flagellen).
4. PPRs zijn essenCeel om het onderscheid tussen ‘self’ en ‘non-self’ te maken.
PAMPs herkennen lichaamsvreemde cellen
Toll-like receptors (TLRs) op de APC herkennen onderdelen van pathogenen en acCveren de APC
Wanneer er 2 TLRs tegelijk gebonden worden, worden de staarten gefosforyleerd en krijg je
signaaltransducCe naar de kern
Cel raakt geacCveerd, Gaat als cel eiwiTen maken,
hierdoor gaan de cellen veranderen/differenCeren, cel
gaat matureren
Elke TLR herkent een ander soort groep (bacterien of virussen)
Ook in de kern zoals ssRNA, dsRNA bij virussen
TLRs zorgen dus hoe de macrofaag moet reageren, bijv. tegen een
bacterie of virus
Transfosforylereing à binden signaal moleculen aan à acCveren
weer volgende moleculen ….