Antieke bronnen
Ar istophan es, Assem blyw om en 169-240
Vert. J. Henderson 2002, Loeb Classical Library
Inleiding
Van Aristophanes (mid 5de eeuw – ca 385 v.C.) zijn 11 komedies bewaard gebleven. De
Ekklesiazousai, letterlijk ‘De volksvergaderaarsters’ is voor het eerst opgevoerd in 393 v.C.
Het stuk beschrijft hoe de vrouwen van Athene om hun stad te redden de plaats van de
mannen in de volksvergadering overnemen. Om dat te kunnen doen verkleden ze zich als
mannen en plakken baarden voor. De onderstaande passage komt uit het einde van het
eerste bedrijf. Voordat de vergadering begint waarin ze de macht willen overnemen, zijn de
vrouwen samen aan het oefenen hoe ze een toespraak moeten houden. Nadat een aantal
andere vrouwen zich heeft versproken, neemt Praxagora, hun aanvoerder, de taak over en
geeft een voorproefje van wat ze in de vergadering verkleed als man zal gaan zeggen.
Eerste bedrijf, vers 169-240
Hier is een letterlijke vertaling van de passage uit Ekk lesiazousai door Aristophanes:
PRAXAGORA
[neemt het platform] Zo, jij gaat ook maar weer op je plek daar zitten. [tegen de zittende
vrouwen] Op basis van wat ik gezien heb van jullie vaardigheden lijkt het me het beste dat ik
zelf deze krans opzet en de toespraak geef. Ik smeek de goden om succes voor de
beraadslagingen van vandaag. Mijn belang in dit land is net zo groot als dat van jullie, en ik
ben geïrriteerd en depressief over alles wat er in de stad gaande is. Want ik zie dat ze
voortdurend schurken als leiders aanstelt. Zelfs als er een van hen één dag deugdzaam is,
blijkt hij de daaropvolgende tien dagen slecht te zijn. Verwacht je dat de volgende beter zal
zijn? Hij veroorzaakt nog grotere problemen. Ik besef hoe moeilijk het is om redelijke dingen
te zeggen tegen mannen die zo nukkig zijn als jullie, die bang zijn voor hen die hun vrienden
willen zijn en steeds hen bewonderen die dat niet willen. Vroeger hielden we helemaal geen
vergaderingen, maar tenminste wisten we dat Agyrrhius een schurk was. Tegenwoordig
,houden we ze wel, en de mensen die loon ontvangen prijzen hem de hemel in, terwijl zij die
geen loon ontvangen zeggen dat degenen die komen voor het geld de doodstraf verdienen.
EERSTE VROUW
Goed gezegd, bij Aphrodite!
PRAXAGORA
Jammerlijk: je zwoer bij Aphrodite.2 Het zou toch verrukkelijk zijn als je zo zou spreken in
de Vergadering?
EERSTE VROUW
Maar dat zou ik niet hebben gedaan.
PRAXAGORA
Nou, wen er nu maar niet aan. (gaat verder met haar toespraak) En over dat verbond: toen
we de kwestie onderzochten, drongen de mensen erop aan dat de stad zou vergaan als we het
niet zouden ratificeren. Maar toen het uiteindelijk werd geratificeerd, waren de mensen
ontevreden, en de trouwste voorstander moest halsoverkop de stad uit.3 We moeten een
vloot lanceren: de arme man stemt ja, de rijken en de boeren stemmen nee. Jullie worden
boos op de Korinthiërs, en zij op jullie;4 nu zijn ze vriendelijke mensen, "dus wees zelf ook
vriendelijk."5 De Argiven zijn idioten, maar Hieronymus is wijs.6 En af en toe krijgen we een
glimp van redding, maar Thrasybulus wordt boos dat jullie hem niet uitnodigen om de
leiding te nemen.7
EERSTE VROUW
Deze man is intelligent!
PRAXAGORA
Zo moet je applaudisseren! En jullie, het soevereine volk, zijn verantwoordelijk voor deze
puinhoop. Want terwijl jullie je burgerloon uit publieke middelen ontvangen, is ieder van
jullie bezig met persoonlijk voordeel. Ondertussen gaat het publieke belang ten onder zoals
Aesimus.8 Maar luister naar mijn advies en jullie zullen uit de problemen geraken. Ik stel
, voor dat we het bestuur van de stad overdragen aan de vrouwen; we gebruiken hen immers
ook als beheerders en schatbewaarders in onze eigen huishoudens.
TWEEDE VROUW
Luister luister! Goed gezegd!
EERSTE VROUW
Ga alstublieft verder, meneer!
PRAXAGORA
En hun karakter is beter dan dat van ons, zoals ik zal aantonen. Ten eerste verven ze hun wol
in heet water volgens hun oude gewoonte, elk van hen; je zult ze nooit iets nieuws zien
proberen. Maar de Atheense staat zou die gewoonte niet behouden als hij prima werkte; nee,
ze zouden wel bezig zijn met een of andere innovatie. Ondertussen beginnen de vrouwen met
koken, zoals ze altijd hebben gedaan. Ze dragen lasten op hun hoofd, zoals ze altijd hebben
gedaan. Ze vieren de Thesmophoria, zoals ze altijd hebben gedaan. Ze bakken koekjes, zoals
ze altijd hebben gedaan. Ze maken hun mannen gek, zoals ze altijd hebben gedaan. Ze
verstoppen hun minnaars in huis, zoals ze altijd hebben gedaan. Ze kopen extra lekkernijen
voor zichzelf, zoals ze altijd hebben gedaan. Ze drinken hun wijn puur, zoals ze altijd hebben
gedaan. Ze houden van een beurt, zoals ze altijd hebben gedaan. En dus, heren, laten we het
bestuur van de stad aan de vrouwen overdragen, en laten we niet om de hete brij heen
draaien of vragen wat ze van plan zijn. Laten we ze simpelweg laten besturen. Denk alleen
aan de volgende punten: ten eerste, als moeders zullen ze de soldaten willen beschermen; en
ten tweede, wie zou sneller extra rantsoenen sturen dan degene die je gebaard heeft? Er is
niemand die vindingrijker is in het verkrijgen van fondsen dan een vrouw, en als ze aan de
macht is, zal ze nooit bedrogen worden, aangezien vrouwen zelf meesters zijn in bedrog. Ik
zal mijn andere punten overslaan. Neem mijn resolutie aan en jullie zullen gelukkige levens
leiden.
Analyse
In Ekklesiazousai van Aristophanes speelt de absurde rol van vrouwen een cruciale rol in het
aan de kaak stellen van maatschappelijke gebreken. Terwijl de vrouwen zich vermommen om
deel te nemen aan de volksvergadering, worden de mannen op een humoristische en
belachelijke manier neergezet. Door de vrouwen als spreekbuis voor de waarheid op te
