H 1 Foundational ideas
Thales:
gebied: Ionia (nu: west Turkije) water als belangrijkste element
Kolonies: zuid Italie / Sicilie opmaak kosmos
(ca 500 BC)
op Griekse vasteland en kolonies: verschillende
presocratische
vormen van regering (koninkrijk, oligarchies (kleine groep
filosofen: Pythagoras: geen eigen geschriften,
machtige leiders), 500BC democracies start.
Thales werk ongelijke driehoeken
Verbonden dor: Griekse taal. Twee bel woorden:
Pytagoras relatie wiskunde met fysieke wereld.
logos = word/reason
Heraclitus
Philosophia= liefde voor wijsheid
Zeno
ook: psyche = breath (soul) Heraclitus: ambigue relatie tussen stabiliteit en verandering:
Protagoras
Hippocrates You can never step into the same river twice
idee van samengaan tegenstellingen (weg naar boven moet ook
naar beneden gaan
Zeno: concept oneindigheid, tussen punt A en B zit een eindig
Protagoras: nadruk op menselijke beleving en gedrag, aantal tussenpunten
'man is the measure of all things'
(meer over psych idee vanaf nu, ervoor meer
over regelmatigheden natuur ed)
Hippocrates (waarsch iets jonger dan Socrates): Hippocrates Corpus:
humoral theory: humors: bloed, gele gal, zwarte gal, slijm. Gezond: evenwicht.
Grote nadruk op: beweging, dieet en goede hygiëne!
Acedemy: Plato gestart. Plek bijeenkomen studenten
versch leeftijden intellectuele doelen.
Plato zijn docent: Socrates
Nativisme: aangeboren, alles is al in je aanwezig
ong. 400 BC (Socrates en Plato). Rationalisme: benadrukken van redeneren.
Socrates Aristoteles ook student Academy. Breekt met Plato. Arist is
Plato aanhanger empirisme (verwerken zintuiglijke ervaringen
Aristoteles externe wereld zorgen voor echte waarheid. nativisme versus empirisme
Idealisme van Plato: ideal forms: representatie van bijv alle
honden / alle bomen ed. appearance: persoonlijke bewuste
ervaring van iets (zien hond / boom). 'Allegory of the cave':
gevangenen zien appearances van figuren op muur, schaduw.
1 gevangenen rent naar buiten, verblind door licht en ziet wat het
werkelijk is: Plato's wetenschapper. Vertelt het anderen maar geloven
hem niet (plebs).
Plato: menselijke psyche (ziel) 3 componenten: 1. appetite= basiscomponenten
(fysiek) 2. courage (confronteren moeilijkheden met actie) 3. reason
(vaardigheid om waarderen van onderliggende realiteit van wereld. Elk
persoon heeft deze 3 in zich. Massa mensen =1, soldaten=2, elite=3.
Zag deze functies vooral als aangeboren.
Arist, alle oorzakelijke gebeurtenissen 4 componenten:
1. materiale cause (marmer)
2. formal cause (idee / plan als model of beeld) Socrates: ter dood veroordeeld gif, opgepakt vanwege
3. efficient cause: acties/interacties als hamer en beitel controversiële ideeen, apart, ontlokt conflicten, getrouwd
4. final cause , bedoeling (uiteindelijk werk) met Xantippe (chagrijnig). Dialogen. Stekelig persoon.
Aristoteles: student op Academy Plato.
Trouwde met nicht van koning. Theopharastus (planten) eerst zijn student
later vriend. Twee deelden systematische kijk op wereld Aris dieren..Aristoteles
docent later van jongere zoon koning: Alexander (de Grote).
Alexander met 20 jaar koning, koninkrijk uitbreiden van Egypte tot India.
Aris terug naar Athene en startte daar Lyceum, eigen school. Ook: sociale vakken en
kunst, soc en natuurlijkwetenschappen.
ook wel: Peripatetic school.
Aris: mr. know it all.
Taxonomy,( Aris dieren en Theo planten ): 1. nauwkeurig observeren 2. systematisch
klassificeren in betekenisvolle groepen/categorieën.
Mind niet passief maar functioneert als organizer en niet (als Plato en Socr) als
basis ideeen en kennis.
Aris: verhandeling Peri Psyche, On the soul. Eerste syst werk psych. Plato, Aris, Socr:
Scale of nature: hierarchische ordening van dat wat leeft. essentiele conceptuele grondbeginselen voor
planten: nourishment en reproduction, vegetative soul toekomst psych wetenschap:
simpele dieren: beweging locomotion en sensation 1. maken psyche (mind) tot object analyse
hogere dieren: functie memory 2. doordacht debateren over relatie mind en empirische
nog hoger: imagination (sensitive soul) stimuli buitenwerled
mensen: reason (rational soul) nativisme vs empirisme
mens aangeboren categorieën: substance, kwaliteit, kwantiteit, locatie, tijd, relatie.
Aris logic: fundamenteel aspect westerse filosofie
Mens als onbeschreven wastablet: ervaringen bepalen onze ziel
, Democritius: atomic theory,
er is een limiet aan deelbaarheid. Alles bestaat uit atomen,
hebben versch vormen.
Persoon: prettig, lachend, humor, lachende filosoof.
Idee aangevallen: zei atomen bewegen random, in strijd met griekse
geloof causaliteit (alles heeft een bedoeling, als Arist weergaf, zie boven)
Democritius
(ca. 460 BC)
Epicurus Epicurus: rustiger dan Democr, school gestart 'The Garden', volgelingen:
Lucretius menselijke psych is niets anders dan verz van atomen, bleef wel onpopulaire kijk.
Had effect op een Romaanse dichter: Lucretius. Schreef gedicht: De Rerum Natura
(On the nature of things) 200 blz. Verloren gegaan in dark ages, Werden door Chris
westerse studenten afgedaan als blasfemisch..val Rome en christendom overheerst.
Maar... bewaard door Islamitische pioniers.
Islamitische empire kwam snel op na door profeet Mohammad in 632 a.d. (anno domini=jaar des heren,
start jaartelling Christ. Gebied: west India tot Spanje en Marokko. Studenten: vertalen en bewaren werk
oude Grieken, mn Aristoteles populair.
Drie Islamitische
pioniers: A- Kindi (Basra, Irak later naar Bagdad):
(ca 980) introductie Indo-Arabische cijfers, plus 0
Al-Kindi (ipv Romeinse cijfers, erg lastig optellen etc)
Alhazen Leider House of Wisdom
Avicenna vertalen Griekse teksten in Arabisch
'de filosoof van de Arabieren'
wortel moderne algebra (=het verenigen of herstellen van gebroken delen)
deze manier van 'rekenen': onderliggend aan alle logisch redeneren
rekenmachines, elektronische computers
Alhazen (Basra)
Wilde dam bouwen voor caliph (politiek en religieus leider), maar te groot project,
deed of hij gek werd en opgesloten tot caliph dood ging
Vele gebieden intelect, vooral visueel. Optics en theorie visuele perceptie.
Book of Optics (vandaag de dag nog van belang!)
camera obscura: voorloper moderne camera, donkere doos smal gat, licht valt, afbeelding verkleind weergegeven.
invloed binoculair zicht (twee ogen) in diepte zien, 'maan illusie'
Avicenna (Bukhara, nu deel Uzbekistan), 15 jaar jonger dan Alhazen.
Slim, vertaalt Grieke filosofen. Op 18 jarige lft: heelt locale sultan van mysterieuze ziekte.
Mag daarom gebruik maken van zijn bibliotheek. Vooral interesse in werk Arist.
Zelf 2 werken: 1. Canon of medicine: over voor hem 'makkelijke vak' van genezen.
Meer dan 700 medicijnen en kruiden. Werkt evidence based. 2. The book of the cure of
the book of healing. Eigenlijk encyclopedie over onderwerpen die Arist had bediscussieerd.
Avicenna's idee van soul: (bewerking idee Arist) 1. hierarchie van functies. Sensitive soul: exterior
(ontvangen signalen door zintuigen) en interior senses (iets doen met deze input).Imagination:
mentale kopie objecten, estimation: gevoel over mogelijke gevaren of voordelen objecten,
memory / recollection: ophalen herinnering. Motivating function: appetition (als Plato).
2. floating man thought experimant: gaat over rational soul. man zonder gesch en zintuigen drijft in bak.
Heeft hij bewustzijn? Avicenna: ja. zelfbewustzijn als aangeboren element ziel. Descartes komt tot zelfde concl.
Arrogant persoon, veel vijanden. Voorliefde vrouwen en wijn. Symptomen zelf ingewanden.
Misschien overleden aan gif, werd 57. Graf te bezoeken (Iran, Hamadan).
Door Islamitische pioniers: schriften Griekse filosofen bewaard.
Christelijk Europa minder gediend van Griekse filosofie.Jaar 1000:
contact Christenen / Islamitische wereld neemt toe. Vredig. Ruilhandel.
Leonardo Fibonacci (It): leerde cijfer systeem Al-Kindi. Schreef er boek
over. Elk nieuw cijfer is som van twee 8(5+3) etc. Golden ratio 1/2=.500
Ook: reeksen die niet compleet kunnen worden als pi. Boek hit in
Europa. 1100: 'school of translators': arabisch sprekende chris, vertalen
grote Arab teksten in Latijn. Universities start. Parijs, Oxford, Modena.
Islam comm hebben grote ideeën verenigd met idee van 1 'god'.
Thomas Aquinas: vooral interesse in Arist. (noemde hem: 'de filosoof')
Eur heruitvinding van van Democritius duurde langer. 1417.
Belangrijke moderne denker Eur: Fransman Descartes. Herformuleerd
Arist psyche op manier die zorgen voor essentiele basis voor
wetenschap van psych
, H. 2 Pioniers Filosofen van het denken: Descartes, Locke en Leibniz
Descartes als startpunt hedendaagse psych. want:
belang brein en zenuwen voor gedrag.
voor modern behaviorisme: belang van reflexen binnen
gedrag. basis klassieke conditionering.
Ook interne prikkeling (basis psycho analyse)
Descartes nativisme meest van belang: mechanistische perspectief op
ong 1615 interactief dualisme gedrag.
mechanicisme
historische en persoonlijke omstandigheden:
beste student in parijs,
identiteitscrisis, denkt veel in bed. (eerst veel gokken ed)
alle dieren en mensen kunnen worden uitgelegd als fysieke mechanismes. gaat in leger. 30 jarige oorlog Protestanten-Kath in Eur.
(als standbeelden Parijs die bewogen door water), legde hiermee Eerst protestant en dan bij kath.
fundament neuropsych. Ook concept reflex (pineal gland). Mechanische verkl Hernieuwde intel inzichten door Isaac Beeckman.
gold ook voor soul (of brein), rationele capaciteiten, vrije wil ed. En 2 grote inzichten:
ook voor bepaalde aangeboren ideeën die volgens Descartes onafhankelijk - analytic geometry (bed, ziet vlieg, positie beschrijven)
van zintuiglijke ervaring bestaan. - droom: idee verkrijgen van ware kennis
Zag dus mind en lichaam als apart van elkaar, maar wel als interacterende entities. Galileo zelfde tijd: primary en secun qualities van
Dus: interactief dualisme. (Plato en Avicenna streng dualistisch). fysieke stof: primary: vorm, kwantiteit en beweging
Interactie maakt bewustzijn en wil mogelijk! sec.qualities: zicht, geluid, geur, bewuste ervaringen
van de wereld.
simple natures: bestaan van waarnemingen waar niet aan getwijfeld kan worden
Desc wilde zijn boek geacc door kath kerk. Haalde boek
(extension (ruimte object en lichaam) en motion) Noemde passions: bewustzijn gevoelens.
weg bij drukker want aarde draait om zon stond erin en
dit was controversieel bij kerk.
mechanische mens: alternatieve kijk op Drie elementen: vuur, lucht, aarde, alles bestaat uit
sensitatieve en vegatatieve ziel Aristoteles deze elementen (deeltjes).
invloed op Noemde hersenvocht: animal spirits. Ging uit van bestaan
God (laat alle aspecten perfectie zien).
Schrijft met Prinses Elizabeth van Bohemia (intel).
Eind leven: naar Zweden (koningin) maar kon niet lang in bed
John Locke blijven ochtend: vroeg op. Kreeg longontsteking en overleed
1632-1704 al snel.
overeenkomsten Descartes: Locke is empirist: systematisch observeren
ultimate units van primary kwaliteit in fysieke wereld en experimenteren als basis krijgen kennis.
leiden tot sec qualities als zicht, geluid, geur door impact delen van ervaringen met andere leden groep om
op zintuiglijke organen. Soms illusie of misleidend (als Alhazen) beperkingen ervaringen 1 persoon tegen te gaan.
verschil: democratische discussie en tolerantie voor
wijst aangeboren ideeen af, alles wat we weten komt voort uit ervaring. meerdere gezichtspunten probleem.
Tabula rasa (als Aristoteles) daarmee grondlegger behaviorisme, leertheorien basis hedendaagse kijk psych.
en later bewust en sociaal leren.
leven Locke:
west-minister school London (vader anti monarchie). Locke leerde dat er altijd twee of meer gezichtspunten
zijn in een conflict. Vriend: chemist Robert Boyle. Vond in Sir Ashley Cooper een volw politiek mentor.
Ashley werd leider in VS gebied Carolina. Locke: legal code Carolina. Gaat vooral over gebiedsrechten en
ook slavenrechten ed. Vrienden met Isaac Newton.
Vluchtte later naar Nederland (koning in Engeland). als Dr. van der Linden.
Ervaringen van het brein: 1. sensations van objecten externe wereld en 2. reflections van breins eigen
'bewegingen' (als herinneringen). Onervaren klein kind: simple ideas (roodheid etc) en dor ervaring later:
complex ideas.
Intuitieve kennis (verschil cirkel / vierkant en demonstrative knowedge ( geometrische of logisch redeneren etc)
sensitive knowledge (zintuiglijk): over gevoelservaringen mensen.
Association of ideas: linken of combineren van ideeen. Natuurlijke verbidingen als: rood en rond: appel.
Natuurlijke verbindingen geven waarheid wereld weer. En
'per ongeluk' gelinkte ideeen als: gebruiken die door een cultuur gehanteerd worden.
Ging niet over hoe ideeen dan geassocieerd worden. Twee wetten: law continguity en law similarity
(twee of meer ideeen zelfde tijd of vlak na elkaar / twee of meer ervaren ideeen).
Praktische man. Sociale contacten. Limieten van regeringen wat betreft hun autoriteit.
Laatste paar jaar leven: met sir Francis en Lady Damaris Cudworth Masham in huis.
Lady was een van Lockes romantische correspondentes geweest...
Locke eerst weinig focus in deken, ging over alles. In zijn milieu veel discussies
over alles. Nooit 'won' iemand. Begrip over hoe de mens komt tot
juist die verschillende overtuigingen werd uiteindelijk zijn focus.Hoe wordt
mens zich bewust van de wereld?
empirisme Locke van invoed op ontw psy in Engelssprekende landen,
nadruk rol ervaring en vormen brein en promoten theorieën leren gefocused op
praktisch manipuleren van externe omgeving.
Leibniz sterker op continent Eur. nadruk op begrijpen aangeboren sturende en
organiserende functie van en actief brein.
Conclusie: geen mens heeft waarheid in pacht. Altijd twee
kanten aan verhaal voor Locke.
, Locke en Leibniz hebben elkaar nooit ontmoet, wel zelfde tijd. Leibniz wel geschreven
richting Locke. Beide liever werkzaam voor iemand, zeken intel uitdaging.
invloed op Leibniz schreef kritisch over essay Locke.
Kritiek: onbeschreven blad en passieve beeld menselijke geest.
Gottfried Leibniz
man pruik, soms belachelijk gemaakt (Voltaire / Candide 1646-1716
Ziener / tijd ver vooruit/ ondergewaardeerd in eigen tijd
verschil Locke:
enige kennis is aangeboren maar niet alle.Niet mind als blank slate maar als brok marmer.
Aangeboren mogelijkheden (tijd ver vooruit!!). Als Descartes.
Necesssry thruts: aangeboren en als mogelijkheid aanwezig in brein.
Verschil Locke en Descartes:
Concept wereld niet als aparte delen die mechanisch interactie hebben maar
als monads.
nativisme en monodologi belangrijk:
monodologie: energetische eenheden met enige vorm van bewustzijn.
Organische hierarchie van monads in de wereld. Bovenaan: (helaas) een monads: deelbare organismen, energetische
supreme monad (God). bare monads: als persoon in slaap,basis fysieke doelgerichtheid van alles in universum
en materiele elementen.
sentient monads (voelend): komen samen in fysiek lichaam, rational monads:
worden soul of mind van mensen supreme monad: god.
minute perceptions: zitten in bare monads. Komen niet tot bewustzijn. Leibniz van belang voor hedendaagse ontw.
Als dat wel zo is: shift van aandacht naar achtergrondruis bijv. Freudiaanse
toestanden.
apperception: hoger proces, onderliggende principes en wetten.
Als 'zelf'.
Nativisme=continental nativism
leven en werk Leibniz:
geboren in Leibzig, 19 jaar doctorandus in rechten. Zoekt werk intellectueel uitdagend maar
ook voorzienend in financieel opzicht. Werkt voor bekende baron. Begint met onderzoek China (komt steeds terug).
diplomaat Parijs. Interesse in mathematische vragen. Belangrijke toevoegingen hieraan:
1. uitvinden mathematical calculating machine, voorloper moderne computers!! ook: kunstmatige intel!
2. beschrijving en uitwerken van binary arithmtic, nullen en enen (ook nu heel belangrijk iv computertaal!)
3. infinitesimal calculus (Newton in Engeland op zelfde tijd vindt deze ook uit. Mannen delen nu deze uitvinding)
Ontmoet Spinoza in Adam. Spinoza: panteisme: Gd is niet bovenaan universum, hij is universum.
Antonie van Leeuwenhoek: laat hem microscoop zien (heeft hij uitgevonden)
Werkt voor nieuwe Duke: getrouwd met jongste zus vertrouwelinge Descartes en ook slim!
Leibniz werkte in Hanover: sommige acties waren gewaardeerd (gez heids systeem en brandweer) andere minder:
plan om met windenergie een mijn waterleeg te houden.
Open minded en niet ethnocentrisch. Promoot cult sensitiviteit en openheid (ik ben fan!)
Locke en volgers zagen werk Leibniz als onpraktisch, veel te hoog aimend, fantasie.
Leibniz zag Locke als: beperkend en niet compleet.
Locke: meer in Engels sprekende landen en Leibniz continentaal.
Ideeen Locke uiteindelijk: behaviorisme. Leibniz: Freud / Piaget .
Leibniz van belang voor hedendaagse psych:
1. nativisme en opdelen universum in kleinere deeltjes
2. tolerantie naar andere volkeren
3. nadruk act menselijke geest (later: Wundt, Freud, Piaget)
