Dit is een samenvatting over de A + B van de ABCDE-methodiek binnen de minor complexe zorg die nodig is voor de kennistoets ANS 1. De A + B gaan over de luchtwegen en de ademhaling. Dit is samengevat aan de hand van de leerdoelen per les met behulp van de bijgevoegde literatuur op OnderwijsOnline e...
Samenvatting A en B (Luchtwegen en
ademhaling)
Inhoud
Samenvatting A en B (Luchtwegen en ademhaling)....................................1
Hoorcollege respiratie en ondersteuning ademhaling..............................1
Hoorcollege bloedgasanalyse/zuurbase-evenwicht................................13
Hoorcollege pneumonie..........................................................................16
Hoorcollege COPD...................................................................................20
Hoorcollege respiratie en ondersteuning ademhaling
- Beschrijf de basisprincipes van de anatomie, fysiologie en pathologie van de longen
en luchtwegen.
Verbranding met zuurstof + glucose > energie (ATP). Dit noem je aerobe
dissimilatie (verbranding).
Verbranding zonder zuurstof > energie (ATP) + afvalstoffen (zoals lactaat). Dit
noem je anaerobe dissimilatie (verbranding).
De luchtwegen zijn een continue open verbinding tussen de buitenlucht en de
longblaasjes. De lucht stroomt eerst het lichaam binnen via de hoge luchtwegen
en vervolgens door naar de lage luchtwegen. De lucht stroomt naar binnen door
het uitzetten van de thorax, waardoor een lage druk ontstaat in de longen. De
hoge luchtwegen bestaan uit:
o De neusholte > zorgt voor in- en uitstroom en het filteren van lucht.
o Mondholte > zorgt voor het bevochtigen en verwarmen van lucht. Hierdoor
worden de longen beschermd tegen afkoeling en uitdroging. Op
macroscopisch gebied bevindt zich het trilhaarepitheel. Op microscopisch
gebied bevinden zich afweercellen.
o Larynx (strottenhoofd) en farynx (keelholte) > zorgen voor stem- en
spraakfunctie. De epiglottis (strotklepje) sluit zich wanneer je slikt. Op deze
manier wordt voorkomen dat voedsel of vocht in de luchtpijp terecht komt.
o Tonsillen (keelamandelen) en adenoïden (neusamandelen) > zorgen voor
lymfatische afweer.
o Trachea (luchtpijp) > zorgt voor de verbinding van de hoge en lage
luchtwegen. Bovenin de luchtpijp bevinden zich de stembanden. Deze openen
zich tijdens het ademen. Bij het praten trillen ze tegen elkaar aan, waardoor
geluidsgolven ontstaan.
o De longen hebben 2 vliezen: het viscerale vlies (tegen de longen aan) en het
parietale vlies (tegen de ribben aan). Hiertussen ligt de pleuraholte.
De lage luchtwegen bestaan uit:
o Bifurcatie > dit is de splitsing in een rechter en linker hoofdbronchie. Ook wel
carina genoemd.
1
, o Bronchiën en bronchioli > deze zorgen voor luchtgeleiding en luchtverdeling.
o Alveoli (longblaasjes) > deze zorgen voor gaswisseling van zuurstof en
koolstofdioxide. In de rest van de luchtwegen vindt geen gaswisseling plaats,
alleen in de alveoli dus.
Hoge luchtweg:
o Bij volwassenen is de stemspleet het nauwste deel van de hoge luchtweg.
Dus als iemand kan spreken, kan je de hoge luchtweg in principe ‘vrij’
verklaren. Een gedeeltelijke obstructie van de hoge luchtweg gaat vaak
samen met een duidelijk hoorbaar hoog geluid tijdens de inademing. Dit wordt
inspiratoire stridor genoemd. Bij een volledige afsluiting is er geen enkel
geluid te horen.
o Bij een vermoeden van een mogelijke luchtwegobstructie is mondinspectie
naar corpus alienum (lichaamsvreemd voorwerp) noodzakelijk.
o Doordat de hoge luchtweg uit één buis bestaat en de lage luchtweg uit vele
vertakkingen, betekent het dat de hoge luchtweg bij een verstopping meteen
geheel afgesloten kan zijn. Dit is niet het geval bij de lagere luchtweg
vanwege de vele vertakkingen.
Slikreflex:
o Het slikproces is bedoeld om ingeademde lucht naar de longen te vervoeren
en om voedsel/vocht naar de maag te vervoeren. Bij bewusteloosheid kan de
hoge luchtweg worden bedreigd door het uitvallen van de slikreflex. Hierdoor
zakt de tong bij rugligging in de keel, waardoor ademen niet meer mogelijk is.
Binnen 5 minuten kan hierdoor hersenschade en een circulatiestilstand
optreden.
o De larynx (strottenhoofd) en de farynx (keelholte) liggen optimaal t.o.v. elkaar
wanneer het hoofd licht naar achteren gebogen is. dit wordt de ‘sniffing
position’ genoemd. Wanneer de larynx en de farynx in een haakse hoek staan
t.o.v. elkaar en de slikreflex is uitgevallen, zorgt dit samen voor een afsluiting
van de luchtweg.
Nekwervelkolom:
o Bij een trauma aan de nekwervelkolom is voorzichtigheid geboden wanneer
het hoofd in de ‘sniffing position’ gebracht dient te worden. De meest kleine
bewegingen kunnen al schade brengen aan het ruggenmerg bij een
nektrauma.
o Om erachter te komen of er sprake is van een nektrauma, wordt beoordeeld
hoe de sensibiliteit is van de nek. Pijn in de nek en tintelingen in de vingers
zijn opvallende symptomen. Bij een nektrauma moet de nek direct deskundig
geïmmobiliseerd worden.
o Bij reuma en osteoporose is ook voorzichtigheid geboden, aangezien bij deze
aandoeningen de nekwervelkolom kwetsbaarder is.
Luchtwegweerstand:
o Hoe groter de luchtwegdiameter, des te kleiner de luchtwegweerstand. Tijdens
inspanning is er een grotere ventilatie nodig. Dit is mogelijk door ontspanning
van het gladde spierweefsel in de bronchioli, waardoor er meer lucht
doorheen kan.
o Het slijmvlies van de luchtwegen (trilhaarsysteem) zorgt ervoor dat
ziekmakende micro-organismen of andere ingeademde stoffen via het slijm
2
, (mucus) naar buiten worden gebracht. Dit kan d.m.v. de hoestreflex. Tijdens
het hoesten neemt de stroomsnelheid van lucht in de luchtwegen toe, zodat
het slijm loskomt van de wand en verwijderd wordt. De reflex wordt opgewekt
door prikkeling van hoestsensoren in de wand van de luchtwegen. Deze reflex
is verdwenen bij bewusteloosheid, waardoor er een verhoogd risico op een
longontsteking is. Droge prikkelhoest wordt meestal veroorzaakt door een
virusinfectie en een sputum producerende hoest vaak door een bacterie.
o Toch komen in de luchtwegen regelmatig infecties voor. Luchtweginfecties en
pneumonie komen vaker voor bij aandoeningen waarbij het ophoesten wordt
belemmerd of bij een verzwakte immuniteit. Bij een infectie wordt er sputum
(slijm) gevormd wat leukocyten en micro-organismen bevat. Dit kan zorgen
voor een hogere luchtwegweerstand, waardoor inspiratie en expiratie
moeilijker worden.
Klinische problemen met de hoge luchtweg:
o Luchtwegobstructie door de tong: bij een EMV-score van 8 punten en lager
mag je er vanuit gaan dat de slikreflex is uitgevallen. Zie voor meer info het
kopje ‘slikreflex’.
o Neurologische uitval slikreflex: bij cerebrale uitval of hersenstamproblemen
zijn vaak de slikreflex en hoestreflex verstoord. Deze patiënten kunnen zich
gemakkelijk verslikken en hebben hierdoor meer kans op een pneumonie.
o Geen hoestprikkel: mensen die niet kunnen hoesten (bijv. laag bewustzijn)
hebben een verhoogd risico op een pneumonie.
o Overmatige hoestprikkel: wanneer iemand hier last van heeft, kan er
hoofdpijn, misselijkheid en braken ontstaan. Een overmatige hoestprikkel kan
komen door een bepaalde aandoening (zoals kinkhoest) of een
obstructie/irritatie van de luchtwegen (verslikking of binnenkrijgen van rook).
o OSAS (obstructieve slaapapneusyndroom): hierbij klapt de bovenste luchtweg
dicht door de wand of tong door een verlaging van de spierspanning van de
mond- en keelspieren. Hierbij is sprake van een inspiratoire stridor (snurken).
Etiologie: roken, obesitas, erfelijke factoren, korte onderkaak, afwijkingen in
het KNO-gebied, longafwijkingen, lage tonus (spierspannning) van de mond-
en keelspieren door bijvoorbeeld slaapmiddelen en chronisch nierfalen.
o Zwelling of oedeem in de keel: gaat samen met een inspiratoire stridor. Dit
kan bijvoorbeeld komen door infecties of tumoren.
o Corpus alienum: dit is een lichaamsvreemd voorwerp, waardoor de hoge
luchtweg gedeeltelijk of geheel kan worden afgesloten.
o Tumor: van de tong, keel en tonsillen (keelamandelen) kan de
luchtwegdoorgang te nauw worden. Hierbij is sprake van een inspiratoire
stridor.
o Trismus: dit wordt kaakklem of kaakspierrigiditeit genoemd. De kauwspieren
zijn verkrampt waardoor de mond niet of nauwelijks te openen is. de luchtweg
wordt hierdoor bedreigd, zeker i.c.m. een bewustzijnsstoornis, zoals epilepsie.
o Hoge luchtweginfectie: ontsteking in het slijmvlies van de bovenste
luchtwegen. Bij het inademen van lucht kunnen virussen en bacteriën mee
worden genomen in de luchtwegen. LWI wordt meestal veroorzaakt door een
virus.
Klinische problemen met de lage luchtweg:
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper KimSmeets2003. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.
