Dit is een uitvoerige samenvatting die de hoofdstukken 15 en 17 van het vak Algemene Psychologie (1ste bachelor psychologie - UGent) bevat. Deze twee hoofdstukken moesten verwerkt worden aan de hand van de leerpaden, en was dus zelfstudie.
Het is mooi gestructureerd en in vlotte taal verwerkt.
...
Algemene psychologie
H15 – Gedrag en gezondheid
Inleiding
Relatie tss. gedrag en gezondheid → overkoepelende thema’s met invloed
daarop.
1. Biologische thema: m.b.t. op de genetische component.
Bv. Gevoeligheid vr bep. ziekten.
2. Cognitief thema: beoordeling v. gebeurtenissen en overtuigingen over
gezondheidsgedrag.
Bv. Het idee dat men zelf weinig invloed heeft op zijn eigen gezondheid.
3. Sociaal cultureel thema: verschillen tss. verschillende culturen en hun kijk op
gezondheid/ziekte.
=> Thema’s werken op elkaar in en oefenen een invloed uit op hoe mensen nr
gezondheidsgedrag en ziekte kijken. Bijgevolg hebben ze ook een invloed op hoe
men met gezondheid omgaat.
→ Gezondheid staat i.f.v. omgeving, lichamelijke kenmerken, en levensstijl.
15.1 – Stress en gezondheid
→ Stress = lichamelijke reactie die optreedt wnr iem. zicht moet aanpassen of de
dagelijkse structuur beïnvloed dreigt te worden.
- Creëert ook fysiologische of lichamelijke reacties (en kunnen invloed op
gezondheid uitoefenen).
- Niet altijd neg.! Soms ook nodig vr opwinding (cfr. H10).
- Neg. stress = wnr draaglast > draagkracht.
Draaglast = draagkracht.
→ Evenwicht.
→ Geen spec. lich. reacties.
Draaglast > draagkracht.
→ Stressreacties.
→ Fysiol. reactie; lichaam schiet in actie. Kan invloed hebben op gezondheid.
Draaglast < draagkracht.
→ We kunnen omgaan met stressoren.
→ Kunnen fysiol. reacties optreden, mr we kunnen voldoende omgaan met de
stressoren.
Bronnen v. stress
→ 2 grote groepen:
1. Ingrijpende bronnen v. stress (life events).
2. Cumulatie v. dagdagelijkse stressoren.
De manier waarop stress ervaren wordt, hangt af v.h. individu.
1
, 29.10.2024
1. Life events (bel. levensveranderingen):
Ervaren stress is afh. v.d. grootte v.d. aanpassing en de mate v.d.
verandering dr deze levensverandering.
→ Hoe groter de aanpassing en de mate v. verandering, hoe hoger de
ervaren stress.
Conclusie getrokken a.d.h.v. Social Readjustment Rating Scale:
a.d.h.v. die schaal werd bestudeerd welke levensgebeurtenissen een grote
stressor waren
→ stressscore.
- Hoogste stressscore: dood v.e. partner.
- Laagste stressscore: beginnen v.e. studie/begin v. pensioen.
Versch. onderzoeken: levensgebeurtenissen met een hoge stressscore
hebben grotere kans om gezondheidsproblemen te veroorzaken.
2. Dagelijkse irritaties:
Kunnen ook bel. stressor zijn en een invloed uitoefenen op onze
gezondheid.
Zelfs kleine alledaagse irritaties zijn minstens even bel. vr de gezondheid
als grote levensveranderingen.
3. Chronische stressbronnen:
= Situaties die +6 maand aanhouden en ook stress geven.
Bv. Iem. heeft al 6 maand financiële problemen en daarbij wordt een
familielid langdurig ziek, dan zal de ervaren stress hoger zijn dan enkel de
stress v.d. financiële problemen opgeteld a.d. stress v.h. zieke familielid.
4. Perceptie v.d. persoon:
Bep. situaties → stress → invloed op gezondheid.
Invloed v.e. gebeurtenis afh. v.d. individuele beoordeling:
o Bel. factor bij beoordeling = mate waarin gebeurtenis schadelijk of
bedreigend ervaren wordt.
o Hoe schadelijker/bedreigender, hoe stressvoller ervaren.
Studies:
o Aangepaste versie v.d. social readjustment scale met een impactscore.
→ Deelnemers eerst aanduiden welke levensveranderingen ze hebben
meegemaakt.
→ Daarna een rating qua impact.
→ = Life Experiences Survey.
o Onderzoek Lazarus – Belang v. appraisal (= beoordeling):
Wnr situatie potentieel bedreigend vr welzijn beoordeeld, dan
stress.
4 bel. factoren:
1. Hoe centraal is de gebeurtenis i.h. leven v.e. persoon?
2. Mate waarin men overbelast is.
3. Mate v. ambiguïteit v.e. situatie (meer onduidelijkheid, meer
2
, 29.10.2024
stresserend).
4. Gevoel v. controle over de situatie.
o Conclusies andere studies:
Meer perfectionistische studenten ervaren meer stress bij
dagdagelijkse irritaties.
Objectief belastende omstandigheden lokken stressreacties uit, ook
al ervaart het individu een gevoel v. controle.
Zowel situaties die obj. als stressvol ervaren worden, als situaties
die subj. als stressvol ervaren worden, hebben een invloed op de
tot. stress v.e. individu.
Gevolgen v. stress
→ Stress i. lichaam start bij een bep. stressfactor (kunnen ook paniekgedachten
zijn)
→ activeert de hypothalamus:
1. Kortdurende, snelle shockreactie:
→ Begint met stressfactor → activeert hypothalamus → signalen activatie
sympathisch zenuwstelsel → activatie bijniermerg (creatie noradrenaline +
adrenaline)
→ ontstaan fight-flight-freeze.
1. Fight: alle energie i. armen om te vechten.
2. Flight: lichaam maakt zich klaar om zo snel mgl. te vluchten dr alle energie
te steken i. benen.
3. Freeze: lichaam valt stil.
=> Overlevingsinstincten.
→ Meer bloed in omloop en hogere hartslag.
→ Minder spijsvertering.
→ Meer glucose vrij (energie).
→ Meer zuurstof in omloop.
2. Aanpassing op lange termijn:
→ Begint met stressfactor → activeert hypothalamus → activeert hypofyse →
activeert bijnierschors (afgave corticosteroïden, zorgt ervr dat vitale functies
gezond blijven):
- Extra afgave glucose vanuit lever.
- Niet te veel afgave water en zout (uitdrogen).
=> Vitale functies veilig = lichaam terug in balans (ondanks stress LT wel met
omgaan).
1. Fysiologische gevolgen v. stress:
Wnr lichaam langdurig stress ervaart en continu in balans probeert te
houden
→ proces werkt minder goed.
Als proces faalt en langdurig stress ervaren → fysiologische veranderingen
mgl.
Studies:
3
, 29.10.2024
o Immuunsysteem werkt minder goed.
o Grotere kans op meer ontstekingen en minder goede verdediging tegen
ext. infecties.
o Grotere kans maag- en darmklachten.
o Grotere kans op verkoudheid en griep.
o Meer risico op hart- en vaatziekten
(verhoogde bloeddruk/cholesterol, ontstekingsreacties, vernauwing
bloedvaten…).
o Verhoging ongezond gedrag (roken, drinken, ongezond eten…).
2. Psychische gevolgen v. stress:
Stemming: stress heeft effect op stemming.
→ Angstklachten, somberheid, frustratie en woede stijgen bij hogere stress.
o Emotie: kortdurend gevoel.
o Stemming: een emotie die lang duurt en niet op een spec. stimulus is
gericht.
o Onderzoek: mensen die veel dagdagelijkse stressbronnen hadden,
duidden vaker neg. adjectieven aan.
→ Individuen die meer stressbronnen ervaren, ervaren vaker een neg.
stemming.
Cognitief functioneren – Onderzoeken:
o Beetje stress = hoger prestatieniveau.
o Te veel stress = lager prestatieniveau (concentratie is slechter en
oproepen v. informatie uit geheugen is moeizamer).
o De wet v. Yerkes & Dodson: vr elke taak is er een optimaal niv. v.
motivatie/opwinding.
Motivatie te hoog/te laag → mindere prestatie.
Lichamelijke stress te hoog → minder functioneren.
Moeilijke taak → meer stress.
Bij moeilijke taak: optimaal niv. v. motivatie best lager dan bij
makkelijke taak.
Moeilijke taak en hoge stress: minder factoren in overweging bij
nemen v. beslissingen & meer denkfouten.
o Mensen maken cognities rond stresserende gebeurtenissen.
→ Als die moeten onderdrukt worden vr andere taken, stijgt kans op
piekeren.
→ Veel piekeren zorgt ervr dat een verandering snel als bedreiging
wordt gzn (= hogere stress).
→ Uiteindelijk piekeren = catastrofaal denken:
- Veel belang gehecht a.d. mgl. neg. gevolgen v. verandering.
- Geen mogelijkheid meer gzn om op goede manier te reageren, wrdr
stress stijgt.
3. Gedragsgevolgen v. stress:
Stress = veranderingen in gedrag.
Bv. Gespannen gezicht, trillende stem, bevingen, schrikachtig, slecht
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper JelenasBibliotheek. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €9,16. Je zit daarna nergens aan vast.
