Samenvatting biologie Thema 4 evolutie
basisstof 1 ~ ontwikkeling van het leven
Geschiedenis van het leven op aarde (SE)
o De aarde bestaat ongeveer 4,6 miljard jaar (zie binas tabel 94A).
o 3,8 miljard jaar geleden ontstonden de eerste eencellige vormen van leven.
o 670 miljoen jaar geleden: eerste meercelligen.
o *542 miljoen jaar geleden: gepantserde dieren (bvb weekdieren),
geleedpotigen (bvb trilobieten), stekelhuidigen (bvb zeesterren), eerste
vissen.
o 400 miljoen jaar geleden: eerste landplanten,* vrij snel erna ook landdieren
(vooral geleedpotigen).
o 350 miljoen jaar geleden: eerste gewervelden, de amfibieën. *Eerste planten
met vaatbundels. Ontstaan eerste reptielen en insecten maakten bloeiperiode
door.
o *250 miljoen jaar geleden: zaadplanten
o 65 miljoen jaar geleden: eerste zoogdieren en vogels.
o De oudste fossielen met menselijke kenmerken zijn ong 5 miljoen jaar oud.
Fossielen -> resten of sporen van organismen in gesteenten
Ontstaan van organische stoffen
Aan het ontstaan van het leven ging wss een chemische evolutie vooraf.
Oeratmosfeer was wss een mengsel van stikstofgas, waterdamp,
koolstofmonoxide, koolstofdioxide, waterstofgas, ammoniak, methaan en
waterstofsulfide. Door de toevoer van energie (door uv-straling (van de zon),
elektrische ontladingen, botsing met meteorieten) Kunnen deze gassen ioniseren.
Zo kan dus koolstof, zuurstof etc. ontstaan. Deze atomen reageren onmiddellijk
met elkaar, zo van anorganische stof -> organische stof.
Anorganische stoffen:
- Komen in organismen en in levenloze natuur voor
- Kleine, eenvoudig gebouwde moleculen
- Bijv. koolstofmonoxide, koolstofdioxide, water, keukenzout, zuurstof
Organische stoffen:
- Afkomstig van organismen (of van producten van organismen)
- Relatief grote, ingewikkeld gebouwde moleculen
- De moleculen bevatten een of meer atomen (C) (H) (meestal (O))
- Kunnen onder andere atomen S, N en F bevatten
- Bijv. koolhydraten als glucose(C6H12O6), eiwitten, vetten
Miller-Urey-experiment is een nabootsing in het laboratorium van het ontstaan
van organische stoffen uit anorganische stoffen. Zij stelden een mengsel van
ammoniak, methaan waterstofgas en waterdamp bloot aan elektrische
ontladingen -> ontstonden o.a aminozuren, nucleotiden (bouwstenen voor DNA).
Uit aminozuren, nucleotiden, sachariden en vetzuren kunnen in organismen
belangrijke organische stoffen als -> eiwitten, koolhydraatketens en vetten
worden gevormd.
, Ontstaan van levende cellen
1) Volgens een theorie kwamen eerste organische stoffen terecht in zee, waar
ze ophoopten, waardoor een organische oersoep ontstond. Kleine
organische moleculen verenigden zich tot grote moleculen. De organische
moleculen rangschikten zich in druppeltjes (protobionten) hieruit
ontstonden de eerste cellen dit heet zelforganisatie. Bij zelforganisatie
ontstaan eenheden met nieuwe eigenschappen op een hoger
organisatieniveau. Ook cel differentiatie en apoptose zijn voorbeelden van
zelforganisatie.
2) Volgens recentere theorie kunnen protobionten ook zijn ontstaan bij black
smokers op de bodem van de oceaan (vulkanische schoorstenen waar
water tot 400 graden C, onder hoge druk, uit zeebodem spuit. Water kleurt
zwart door aanwezige mineralen.
3) Derde theorie -> bouwstenen van leven komen uit ruimte.
Allereerste levensvormen geen fossielen gevonden, eerste 3,5 miljard jaar oud.
- Prokaryoten: eencellige organismen zonder celkern, DNA los in cytoplasma
(alle fossielen ouder dan 1,4 miljard jaar).
eerste organismen -> anaeroob (konden alleen leven in milieu zonder
O2)
waren ook heterotroof: Binas 78
- Kunnen geen organische stoffen maken uit alleen anorganische stoffen
- Hebben andere organische stoffen (vaak organismen) nodig als voedsel
- Nemen organische en anorganische stoffen op uit hun omgeving
Ong 2,8 miljard jaar geleden ontstonden bacteriën, konden fotosynthese:
cyanobacteriën, oftewel blauwalgen -> eerste autotrofe organismen: Binas 78
- Kunnen organische stoffen maken uit alleen anorganische stoffen
- Hebben geen andere organismen nodig als voedsel
- Nemen anorganische stoffen op uit hun milieu
Cyanobacteriën produceerden zuurstof -> anaerobe organismen langzaam
vergiftigd -> ontstonden eerste aerobe heterotrofe bacteriën (eencellige die
beschikbare zuurstof gebruikte om energierijke organische stoffen uit hun
voedsel af te breken).
Ontstaan van eukaryoten
